Urszula Jarecka | Polish Academy of Sciences (original) (raw)
Papers by Urszula Jarecka
Perspektywy Kultury, Mar 30, 2023
Studia Humanistyczne (Kraków. 2003), 2022
In this essay case studies pointing to problems related to the use of AI in shaping the virtual w... more In this essay case studies pointing to problems related to the use of AI in shaping the virtual world are discussed. AI algorithms helps to shape and control the conventional web behaviour and speech of today's media users, mostly teenagers and adults. Considering the development of software, social media may constitute a separate virtual world in the future. AI also shapes the image of this world and human relationships. The essay begins with an analysis of the future of social media against the background of truth; later, case studies show problems caused by AI to media users and the community. The authors attempt to answer questions such as: What kind of attitudes and abilities will be shaped in social media? What network ethics does AI dictate? What kind of attitudes and thinking will be promoted in the social media of the future?
La Televisión en Europa: la historia de sus orígenes, 2019, ISBN 9788417973247, págs. 129-157, 2019
W świecie zmieniających się mediów poster zachowuje siłę i świeżość mimo zmian nośnika, na jakim ... more W świecie zmieniających się mediów poster zachowuje siłę i świeżość mimo zmian nośnika, na jakim się pojawia. Przyglądając się właściwościom plakatu w perspektywie historycznej, zaobserwować można nieustanne przekształcenie jego form i mediów. W ubiegłym wieku XX przeobrażeń i zwrotów medialnych nastąpiło kilka, a owocem zmian technologicznych były przemiany społeczno-kulturowe (por. Briggs, Burke 2000; McQuail 2008: 468–490). Na przełomie stuleci w przestrzeni miejskiej występują projekty plastyczne o charakterze artystycznym, propagandowym, reklamowym, informacyjnym; jednakże na słupach ogłoszeniowych, na billboardach zostało niewiele z „dawnych” plakatów. Obecnie plakat stanowi formę artystyczną, informacyjną, edukacyjną, aktywną nie tylko w scenerii miejskiej; przynależy do infosfery obejmującej także Internet. W Internecie współistnieją obok siebie różne produkcje, niektóre motywy wciąż są obecne, wyciągane z lamusa do dyskursu publicznego. Dzieje się tak w zgodzie z „duchem cz...
Wyzwania antropocenu Żywioł wody w retoryce audiowizualnych narracji o katastrofach Urszula Jarec... more Wyzwania antropocenu Żywioł wody w retoryce audiowizualnych narracji o katastrofach Urszula Jarecka Doktor hab., prof. PAN. Socjolog kultury, prowadzi badania z zakresu mediów, kultury popularnej, przekształceń technologicznych w kulturze współczesnej. Od 1998 prowadziła zajęcia z socjologii i dziedzin pokrewnych na UAM w Poznaniu, UW w Warszawie, UWB w Białymstoku. Kierowała polską częścią międzynarodowego projektu "E-Story. Media and history-from cinema to the web. Studying, representing and teaching European history in the digital era". Publikuje wyniki badań w książkach i artykułach, jest m.in. autorką książki Niezamierzone konsekwencje rozwoju technologii w kulturze wizualnej (2018).
Kultura Współczesna 110, 3 (2020), pp. 180-191
Stan Rzeczy
Esej jest próbą przyjrzenia się wpływowi przekształceń kulturowych o podłożu technologicznym na k... more Esej jest próbą przyjrzenia się wpływowi przekształceń kulturowych o podłożu technologicznym na kształtowanie tożsamości jednostkowej i tożsamości zbiorowych, w tym „tożsamości cyfrowej”. Rozszerzenie systemu poznawczego człowieka o Internet i cyfrowe artefakty wyzwoliło potencjał kształtowania wielowymiarowej i dynamicznej tożsamości, na przykład w postaci tworzonych ad hoc w sieci „wspólnot”; a także procesy „tożsamościowe” sztucznej inteligencji (SI) towarzyszące jej komercyjnym zastosowaniom. Na tle tych procesów omówiono kształtowanie postaw „drapieżnych” użytkowników sieci wobec siebie, problemy ofiar takich działań oraz potencjalne zagrożenia związane z rozwojem SI. Do analizy tych zjawisk zastosowano interdyscyplinarne podejście teoretyczne (socjologia, psychologia, badania nad sztuczną inteligencją). Materiał badawczy stanowiła treść przekazów medialnych (między innymi filmy i seriale dokumentalne, publicystyka dotycząca zachowań w sieci i popularyzująca SI, treści zamieszc...
Over the past century, culinary fashions, eating principles, dishes, and habits have changed in t... more Over the past century, culinary fashions, eating principles, dishes, and habits have changed in the culture of flavor consumption. Although this chapter deals with Polish eating practices, it bears noting that some of the changing practices analyzed here concern not only the Polish corner of Europe. Across the world, a transformation of tastes and culinary habits is ceaselessly underway, resulting from the development of technology, industrial innovations, the processes of social change (including mobility on a global scale), the intensive development of consumption, and the processes of globalization. In Poland, since the beginning of the system transformation in the 1990s, a significant number of changes in eating habits, culinary practices, ormore generally-in taste have been systematically introduced. Prior to analyzing the changes, it is crucial to explain the specificity of consumer culture in Poland within the background of tradition, and the factors that have dramatically influenced the Polish culinary lifestyle. This chapter is based on an analysis and interpretation of Polish cookbooks from the period of the Polish People's Republic (PRL), as well as new culinary magazines. As secondary sources, to support my observations, I use data analysis and statistics from the Central Statistical Office of Poland (GUS), the Public Opinion Research Center (CBOS), and research conducted by the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences (IFIS PAN) since 2010. 1 Additional sources include research reports concerning eating habits from the PRL and the post-1989 era, along with popular culinary magazines, internet sites on culinary practices, advertising and advice columns, leaflets, postcards, and food festival
Przemiany kulturowe we współczesnej Polsce. Ramy - właściwości - epizody, red. J. Kurczewska, 2016
Na obecnym etapie rozwoju cywilizacji, złożoność środowiska, wielość dziedzin nauki, dostępność o... more Na obecnym etapie rozwoju cywilizacji, złożoność środowiska, wielość dziedzin nauki, dostępność osiągnięć kultury sprawiają, iż ignorancja może być strategią przetrwania, odzyskania spokoju umysłu w świecie, którego poznać nie sposób. Przekształcenia środowiska medialnego zaowocowały powstaniem nowych zawodów, nowych sposobów pracy, a technologia podważa sens dawnych umiejętności. Media i kreowany w nich system znaczeń stanowią tu szczególny przypadek. Zakładam, że świadome posługiwanie się mediami wymaga odpowiednich kompetencji, niezależnie od celu korzystania z mediów.
W tym kontekście, „cnota ignorancji” dotyczy kompetencji medialnych w nowym stylu kultury popularnej. Kompetencje medialne obecnie odnoszą się nie tyle do wiedzy o mediach, czy kulturze, ale do umiejętnego poruszania się po kulturze. „Cnota” jest tu rozumiana jako świadome pielęgnowanie selektywnej postawy wobec treści dostępnych w mediach. Mocne słowo – ignorancja – ma zwrócić uwagę na rozmiary i efekty zjawiska. Pierwsza część opracowania poświęcona jest dyskusji dotyczącej przemian technologicznych i ich społecznej oprawy. Następnie mowa będzie o nieuniknionej technologicznej i naukowej ignorancji, a także promowaniu ignorancji jako cnoty w kulturze popularnej.
"Kwartalnik Filmowy", 1998
W tekście analizowane są wczesne filmy dokumentalne i kształtowany w nich obraz świata. Pewne tr... more W tekście analizowane są wczesne filmy dokumentalne i kształtowany w nich obraz świata. Pewne treści przetrwały w narracjach dokumentalnych, w dokumentach popularnych przygotowanych dla kanału Discovery. Ważnym tematem jest również kształtowany w nich obraz świata.
"Kwartalnik Filmowy", 1998
Here is an essay on "Pulp Fiction" movie. The article is written in Polish. W tekście omawiane ... more Here is an essay on "Pulp Fiction" movie. The article is written in Polish. W tekście omawiane są zawiłości narracji "Pulp Fiction", ukazane są wątki nieoczekiwane w kulturze popularnej.
"Kultura Współczesna", 1998
The article is written in Polish, and it is devoted to analysis of sexuality and eroticism in cho... more The article is written in Polish, and it is devoted to analysis of sexuality and eroticism in chosen music videos of the 1990s. Research material was collected from music televisions active during this period; and analysed music videos were mostly of Western artists.
Artykuł poświęcony jest analizie rodzajów więzi kształtowanych w sieci w latach 90. XX wieku na ... more Artykuł poświęcony jest analizie rodzajów więzi kształtowanych w sieci w latach 90. XX wieku na początku XXI wieku. Ustalenia mają charakter dokumentalny (publikacja jest z 2004 roku); tekst pokazuje "warsztaty tożsamości" z czasów "przed Facebookiem" i popularyzacją smartfonów.
Plakat, jako medium walczące, przynależy obecnie nie tylko do ikonosfery miasta, ale także do wi... more Plakat, jako medium walczące, przynależy obecnie nie tylko do ikonosfery miasta, ale także do wizualnej sfery wirtualnej. Celem tekstu jest ukazanie, w jaki sposób plakat, służący celom komercyjnym, może przyczyniać się do kształtowania określonych postaw - prowojennych i militarystycznych. W artykule pojawiają się przykłady plakatów filmów wojennych opowiadających o wojnach XX i XXI wieku (materiał pochodzi głównie z popkultury amerykańskiej).
Perspektywy Kultury, Mar 30, 2023
Studia Humanistyczne (Kraków. 2003), 2022
In this essay case studies pointing to problems related to the use of AI in shaping the virtual w... more In this essay case studies pointing to problems related to the use of AI in shaping the virtual world are discussed. AI algorithms helps to shape and control the conventional web behaviour and speech of today's media users, mostly teenagers and adults. Considering the development of software, social media may constitute a separate virtual world in the future. AI also shapes the image of this world and human relationships. The essay begins with an analysis of the future of social media against the background of truth; later, case studies show problems caused by AI to media users and the community. The authors attempt to answer questions such as: What kind of attitudes and abilities will be shaped in social media? What network ethics does AI dictate? What kind of attitudes and thinking will be promoted in the social media of the future?
La Televisión en Europa: la historia de sus orígenes, 2019, ISBN 9788417973247, págs. 129-157, 2019
W świecie zmieniających się mediów poster zachowuje siłę i świeżość mimo zmian nośnika, na jakim ... more W świecie zmieniających się mediów poster zachowuje siłę i świeżość mimo zmian nośnika, na jakim się pojawia. Przyglądając się właściwościom plakatu w perspektywie historycznej, zaobserwować można nieustanne przekształcenie jego form i mediów. W ubiegłym wieku XX przeobrażeń i zwrotów medialnych nastąpiło kilka, a owocem zmian technologicznych były przemiany społeczno-kulturowe (por. Briggs, Burke 2000; McQuail 2008: 468–490). Na przełomie stuleci w przestrzeni miejskiej występują projekty plastyczne o charakterze artystycznym, propagandowym, reklamowym, informacyjnym; jednakże na słupach ogłoszeniowych, na billboardach zostało niewiele z „dawnych” plakatów. Obecnie plakat stanowi formę artystyczną, informacyjną, edukacyjną, aktywną nie tylko w scenerii miejskiej; przynależy do infosfery obejmującej także Internet. W Internecie współistnieją obok siebie różne produkcje, niektóre motywy wciąż są obecne, wyciągane z lamusa do dyskursu publicznego. Dzieje się tak w zgodzie z „duchem cz...
Wyzwania antropocenu Żywioł wody w retoryce audiowizualnych narracji o katastrofach Urszula Jarec... more Wyzwania antropocenu Żywioł wody w retoryce audiowizualnych narracji o katastrofach Urszula Jarecka Doktor hab., prof. PAN. Socjolog kultury, prowadzi badania z zakresu mediów, kultury popularnej, przekształceń technologicznych w kulturze współczesnej. Od 1998 prowadziła zajęcia z socjologii i dziedzin pokrewnych na UAM w Poznaniu, UW w Warszawie, UWB w Białymstoku. Kierowała polską częścią międzynarodowego projektu "E-Story. Media and history-from cinema to the web. Studying, representing and teaching European history in the digital era". Publikuje wyniki badań w książkach i artykułach, jest m.in. autorką książki Niezamierzone konsekwencje rozwoju technologii w kulturze wizualnej (2018).
Kultura Współczesna 110, 3 (2020), pp. 180-191
Stan Rzeczy
Esej jest próbą przyjrzenia się wpływowi przekształceń kulturowych o podłożu technologicznym na k... more Esej jest próbą przyjrzenia się wpływowi przekształceń kulturowych o podłożu technologicznym na kształtowanie tożsamości jednostkowej i tożsamości zbiorowych, w tym „tożsamości cyfrowej”. Rozszerzenie systemu poznawczego człowieka o Internet i cyfrowe artefakty wyzwoliło potencjał kształtowania wielowymiarowej i dynamicznej tożsamości, na przykład w postaci tworzonych ad hoc w sieci „wspólnot”; a także procesy „tożsamościowe” sztucznej inteligencji (SI) towarzyszące jej komercyjnym zastosowaniom. Na tle tych procesów omówiono kształtowanie postaw „drapieżnych” użytkowników sieci wobec siebie, problemy ofiar takich działań oraz potencjalne zagrożenia związane z rozwojem SI. Do analizy tych zjawisk zastosowano interdyscyplinarne podejście teoretyczne (socjologia, psychologia, badania nad sztuczną inteligencją). Materiał badawczy stanowiła treść przekazów medialnych (między innymi filmy i seriale dokumentalne, publicystyka dotycząca zachowań w sieci i popularyzująca SI, treści zamieszc...
Over the past century, culinary fashions, eating principles, dishes, and habits have changed in t... more Over the past century, culinary fashions, eating principles, dishes, and habits have changed in the culture of flavor consumption. Although this chapter deals with Polish eating practices, it bears noting that some of the changing practices analyzed here concern not only the Polish corner of Europe. Across the world, a transformation of tastes and culinary habits is ceaselessly underway, resulting from the development of technology, industrial innovations, the processes of social change (including mobility on a global scale), the intensive development of consumption, and the processes of globalization. In Poland, since the beginning of the system transformation in the 1990s, a significant number of changes in eating habits, culinary practices, ormore generally-in taste have been systematically introduced. Prior to analyzing the changes, it is crucial to explain the specificity of consumer culture in Poland within the background of tradition, and the factors that have dramatically influenced the Polish culinary lifestyle. This chapter is based on an analysis and interpretation of Polish cookbooks from the period of the Polish People's Republic (PRL), as well as new culinary magazines. As secondary sources, to support my observations, I use data analysis and statistics from the Central Statistical Office of Poland (GUS), the Public Opinion Research Center (CBOS), and research conducted by the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences (IFIS PAN) since 2010. 1 Additional sources include research reports concerning eating habits from the PRL and the post-1989 era, along with popular culinary magazines, internet sites on culinary practices, advertising and advice columns, leaflets, postcards, and food festival
Przemiany kulturowe we współczesnej Polsce. Ramy - właściwości - epizody, red. J. Kurczewska, 2016
Na obecnym etapie rozwoju cywilizacji, złożoność środowiska, wielość dziedzin nauki, dostępność o... more Na obecnym etapie rozwoju cywilizacji, złożoność środowiska, wielość dziedzin nauki, dostępność osiągnięć kultury sprawiają, iż ignorancja może być strategią przetrwania, odzyskania spokoju umysłu w świecie, którego poznać nie sposób. Przekształcenia środowiska medialnego zaowocowały powstaniem nowych zawodów, nowych sposobów pracy, a technologia podważa sens dawnych umiejętności. Media i kreowany w nich system znaczeń stanowią tu szczególny przypadek. Zakładam, że świadome posługiwanie się mediami wymaga odpowiednich kompetencji, niezależnie od celu korzystania z mediów.
W tym kontekście, „cnota ignorancji” dotyczy kompetencji medialnych w nowym stylu kultury popularnej. Kompetencje medialne obecnie odnoszą się nie tyle do wiedzy o mediach, czy kulturze, ale do umiejętnego poruszania się po kulturze. „Cnota” jest tu rozumiana jako świadome pielęgnowanie selektywnej postawy wobec treści dostępnych w mediach. Mocne słowo – ignorancja – ma zwrócić uwagę na rozmiary i efekty zjawiska. Pierwsza część opracowania poświęcona jest dyskusji dotyczącej przemian technologicznych i ich społecznej oprawy. Następnie mowa będzie o nieuniknionej technologicznej i naukowej ignorancji, a także promowaniu ignorancji jako cnoty w kulturze popularnej.
"Kwartalnik Filmowy", 1998
W tekście analizowane są wczesne filmy dokumentalne i kształtowany w nich obraz świata. Pewne tr... more W tekście analizowane są wczesne filmy dokumentalne i kształtowany w nich obraz świata. Pewne treści przetrwały w narracjach dokumentalnych, w dokumentach popularnych przygotowanych dla kanału Discovery. Ważnym tematem jest również kształtowany w nich obraz świata.
"Kwartalnik Filmowy", 1998
Here is an essay on "Pulp Fiction" movie. The article is written in Polish. W tekście omawiane ... more Here is an essay on "Pulp Fiction" movie. The article is written in Polish. W tekście omawiane są zawiłości narracji "Pulp Fiction", ukazane są wątki nieoczekiwane w kulturze popularnej.
"Kultura Współczesna", 1998
The article is written in Polish, and it is devoted to analysis of sexuality and eroticism in cho... more The article is written in Polish, and it is devoted to analysis of sexuality and eroticism in chosen music videos of the 1990s. Research material was collected from music televisions active during this period; and analysed music videos were mostly of Western artists.
Artykuł poświęcony jest analizie rodzajów więzi kształtowanych w sieci w latach 90. XX wieku na ... more Artykuł poświęcony jest analizie rodzajów więzi kształtowanych w sieci w latach 90. XX wieku na początku XXI wieku. Ustalenia mają charakter dokumentalny (publikacja jest z 2004 roku); tekst pokazuje "warsztaty tożsamości" z czasów "przed Facebookiem" i popularyzacją smartfonów.
Plakat, jako medium walczące, przynależy obecnie nie tylko do ikonosfery miasta, ale także do wi... more Plakat, jako medium walczące, przynależy obecnie nie tylko do ikonosfery miasta, ale także do wizualnej sfery wirtualnej. Celem tekstu jest ukazanie, w jaki sposób plakat, służący celom komercyjnym, może przyczyniać się do kształtowania określonych postaw - prowojennych i militarystycznych. W artykule pojawiają się przykłady plakatów filmów wojennych opowiadających o wojnach XX i XXI wieku (materiał pochodzi głównie z popkultury amerykańskiej).