cnota – Wikisłownik, wolny słownik wielojęzyczny (original) (raw)

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

wymowa:

IPA: [ˈʦ̑nɔta], AS: [cnota] ​?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) dodatnia cecha moralna

(1.2) przen. dziewictwo

(1.3) przen. ktoś cnotliwy

odmiana:

(1.1-3)

przykłady:

(1.1) Męstwo to cnota pomagająca w byciu wytrwałym wobec trudności i stałym w przekonaniach.

(1.1) Cnota dobrem jest jedynie, a wszystko inne dobrem wyłącznie w naszym mniemaniu[1].

(1.1) Cnota, nie odzież czyni zakonnika[2].

(1.3) Prawdziwa cnota krytyk się nie boi[2].

składnia:

kolokacje:

(1.1) wzór cnót • pielęgnować cnoty • droga cnoty • cnoty obywatelskie • cnoty kardynalne • cnota męstwa / posłuszeństwa / czystości • cnota stoicka / platońska / chrześcijańska

(1.2) stracić cnotę, zachować cnotę

synonimy:

(1.1) wartość, zaleta, prawość, szlachetność, odwaga cywilna

(1.2) dziewictwo, niewinność, czystość

antonimy:

(1.3) niecnota

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. cnotliwość ż

zdrobn. cnotka ż

przym. cnotliwy, cny

przysł. cnotliwie

związki frazeologiczne:

pas cnoty

przysłowia: jest to cnota nad cnotami trzymać język za zębami • cnota naukę przechodzi • cnota zawżdy na dobre wynidzie • praca doskonali cnotę • cnota trudności się nie lęka i w przeciwnościach nie stęka • kim cnota rządzi, ten rzadko błądzi • lepsza cnota w błocie niż niecnota w złocie • lepsza cnota, niż wóz złota • cnota dla wszystkich ma otwarte wrota • grzeczność i cnota otwierają wrota • polska cnota: każdemu otworzyć wrota / staropolska jest to cnota, nikomu nie zamknąć wrota • prawda i cnota ginie od złota • prawdziwa cnota krytyk się nie boi • ubóstwo cnoty nie traci • ma tyle cnót, co stara baba zębów • sama cnota nagrodą i płacą jest sobie • bogactw przybywa, cnoty ubywa • cnocie, nie fortunie ufać należy • częstokroć grzechy nazwiska cnót mają

etymologia:

płn. prasł. *čьstьnota → cześć, honor, uczciwość[3]

uwagi:

zobacz też: Aneks:Przysłowia polskie - cnota

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) virtue; (1.2) chastity
• arabski: (1.1) فضيلة ż
• białoruski: (1.1) цнота ż, дабрачыннасць ż, дабрадзейнасць ż; (1.2) цнота ż
• esperanto: (1.1) virto; (1.2) ĉasteco
• francuski: (1.1) vertu ż
• hiszpański: (1.1) virtud ż; (1.2) castidad ż, virginidad ż
• łaciński: (1.1) virtus ż
• niemiecki: (1.1) Tugend ż; (1.2) Keuschheit ż
• nowogrecki: (1.1) αρετή ż
• portugalski: (1.1) virtude ż
• rosyjski: (1.1) доброде́тель ż; (1.2) честь ż, целому́дрие n
• szwedzki: (1.1) dygd w; (1.2) dygd w, kyskhet w, oskuld w, mödom w, jungfrudom w
• ukraiński: (1.1) чеснота ż; (1.2) цнота ż
• wilamowski: (1.1) tugyt ż, tūgyt ż, tügyt ż, cnuøtt ż
• włoski: (1.1) virtù ż; (1.2) verginità ż

źródła:

1. ↑ Epiktet z Hierapolis
2. ↑ 2,0 2,1 Ignacy Krasicki: Monachomachia, Pieśń VI
3. ↑ Hasło „cnota” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.