Christlich-Soziale Union – Store norske leksikon (original) (raw)

Faktaboks

Også kjend som

Christlich-Soziale Union in Bayern

CSU

Uttale

chrˈistlich-soziale union

Logo

Franz Josef Strauß

Franz Josef Strauss var CSUs dominerande politikar, og var formann frå 1961 til han døydde i 1988. Foto frå 1975.

Christlich-Soziale Union (CSU) er eit tysk politisk parti. Partiet vart grunnlagt i 1945 og opererer berre i Bayern. Det er eit kristent-konservativt parti med vekt på bayersk kultur. CSU er i politisk union med Christlich-Demokratische Union (CDU), men er organisasjonsmessig sjølvstendig.

Franz Josef Strauss var CSUs dominerande politikar, og var formann frå 1961 til han døydde i 1988. Partileiar i CSU (sidan 2019) er Markus Söder.

Forløpararne til CSU

Den kristen-sosiale unionen, CSU, er det eldste politiske partiet i Tyskland, starta som det katolske Sentrumspartiet i Bayern i 1870 for å demme opp for protestantisk påverknad.

I 1918 braut eit mindretal ut og stifta Det bayerske folkepartiet, det var aktivt under Weimarrepublikken og hadde som hovudmål å etablere ein tysk føderasjon med utstrekt sjølvstende for Bayern.

Forholdet CSU – CDU

Dagens CSU vart skipa i 1945, som eit kristent-konservativt parti med vekt på bayersk kultur. Ved det første delstatsvalet i Bayern i 1946 fekk CSU over halvparten av stemmene, sidan då har partiet hatt nesten samanhengande regjeringsmakt i Bayern, oftast med reint fleirtal.

Også CDU vart stifta i 1945. Programma til CSU og CDU – unionspartia – er nærskylde, men CSU har meir konservativ i familie- og kulturpolitikk. Frå starten av eintest dei om at CSU åleine skal drive politikk i Bayern, medan CDU kan stille til val i dei 15 andre delstatane.

CSU og CDU samarbeidar om felles kanslarkandidat. To gongar har kanslarkandidatane kome frå CSU, Franz Josef Strauss i 1980 og Edmund Stoiber i 2002. CSU har ikkje oppnådd kanslarposisjon, men gjennom regjeringssamarbeid med CDU har CSU hatt vedvarande innverknad på tysk politikk.

Politisk utvikling

CSU som folkeparti

Bayern skil seg frå andre tyske delstatar i storleik, folketal og historie, og i tiåra etter andre verdskrigen brukte CSU den bayerske kulturarven til å foreine ulike samfunnslag i CSU. Ambisjonen var å bli eit stort, stabilt styringsparti, både i Bayern og på bundesnivå.

Partiet gjennomførte reformer i utdanning og næringsliv, som ofte danna mønster for resten av landet. Medlemstalet vaks, det same gjorde økonomien, og partiet vart ein politisk maktfaktor.

Mot slutten av 1900-talet byrja det politiske landskapet i Bayern å likne meir på resten av Tyskland. Sekulariseringa veikna CSU sitt band til katolisismen, og urbanisering svekte velgargrunnlaget på bygdene. Rundt 1990 byrja oppslutninga å dale. På 20 år mista CSU 20 prosent av medlemmane.

CSU på 2000-talet

På 2000-talet har tyske velgarar vore på vandring. Uro for klima- og miljøøydelegging vert fanga opp av Dei Grøne, uro over auka innvandring av AfD. CSU var sterkt kritisk til Merkel sin flyktningpolitikk på 2010-talet, men ved valet i Bayern i 2018 gjorde CSU sitt dårlegaste val nokosinne. Partiet var likevel størst, og danna regjering saman med Frie Velgarar, FW, med Markus Söder frå CSU som ministerpresident.

Les meir i Store norske leksikon

Eksterne lenker

Litteratur

Kommentarar