Gaustatoppen – Store norske leksikon (original) (raw)
Faktaboks
Gaustatoppen
Gausta
Gausta var opphavleg namn på garden Svadde i Vestfjorddalen. Førsteleddet er ikkje sikkert forklart, sisteleddet er stø, ‘båtstø’
Gausta. Gaustatoppen sett frå Haddeland i aust. I fjellsida til venstre ligg Kvitåfossen. Biletet er henta frå papirleksikonet Store norske leksikon, utgitt 2005–2007.
Gaustatoppen er ein populær destinasjon for fotturar. Nær toppen ligg Gaustatoppen turisthytte.
Gaustatoppen er det høgaste fjellet i Telemark. Gausta har ei høgd på 1883 meter over havet, og ligg like sør for Rjukan i Tinn kommune.
Fjellet er bygd opp av Telemarksuiten, som består av hard kvartsitt. Fjellmassivet går vidare søraustover på den slakare Gaustadråen (1570 moh.) og Gaustakne (1525 moh.).
Historikk
Gaustatoppen er eit av dei beste utsiktspunkta i landet, med fri synslinje til Jotunheimen i nord, Oslomarka og Linnekleppen i Østfold i aust, havet mellom Kragerø og svenskekysten i søraust og Hardangervidda i vest, i alt eit område på cirka 50 000 kvadratkilometer. Dei første som ein veit gjekk til topps var Christen Smith og Jens Esmark, i 1810.
Telemark Turistforening har ei betent hytte ein kilometer sør for høgste toppen, bygd i 1893. Det var vêrvarslingsstasjon på Gausta frå 1935 til 1974. I samband med eit NATO-anlegg vart det bygd ein kabelbane i tunnel som stod ferdig i 1959. Banen går frå Langefonn opp til den gamle radiolinjestasjonen. Etter fire års prøvedrift vart Gaustabanen opna for allmenn ferdsel frå 2010. Gausta hovudsendar for radio og fjernsyn vart opna i 1970.
Samferdsle
Det går fylkesveg frå Vestfjorddalen til Svineroi seter og turisthytte (1019 meter over havet), cirka 1 kilometer i luftlinje aust for foten av Gausta. Det høgaste punktet på vegen er Flistjønnskaret 1275 meter over havet. Vegen held fram vidare sørover til Tuddal og til E134 ved Sauland kyrkje.
Namn
Tydinga av det første leddet i namnet Gausta er uviss, men det kan vera gaut, «flaum». Det andre leddet, «sta», kjem av norrønt stoð, som tyder «landingsplass, båtstø».
Kart
Les meir i Store norske leksikon
Gausta er eit populært turmål og det høgaste fjellet i Vestfold og Telemark.
I samband med eit NATO-anlegg vart det bygd ein kabelbane i tunnel som stod ferdig i 1959. Banen går frå Langefonn opp til den gamle radiolinjestasjonen. Etter fire års prøvedrift vart Gaustabanen opna for allmenn ferdsel frå 2010.
Ein kan velje fleire ulike stier opp til toppen, somme er lengre og brattare enn andre.