Tomasz Kupś | Nicolaus Copernicus University (original) (raw)
Papers by Tomasz Kupś
Roczniki Filozoficzne, 2024
In the following article I will discuss the context in which Kant used the theological concept of... more In the following article I will discuss the context in which Kant used the theological concept of chiliasm. Kant introduced the concept of chiliasm to reflect the complexity of the feasibility of the idea of the highest good in the world. To achieve this, Kant made an effort to liberate chiliasm from an exclusively theological meaning and gave it a meaning consistent with his own philosophy. The introduction of the concept of “philosophical chiliasm” represents an alternative to the strategy of the realization of the idea of the highest good presented in Critique of Practical Reason. We need not think of the feasibility of the highest goals of morality as those guaranteed by God alone. Since at least 1784 Kant has made it clear that the feasibility of these goals is also conceivable on the basis of the guarantees of nature itself. Philosophical chiliasm is thus Kant’s original answer to the question of the feasibility of the idea of the highest good in the world. The final answer is given in Towards Perpetual Peace.
Studia z Historii Filozofii, Jan 15, 2024
Przegląd Religioznawczy, Jun 8, 2021
The presence of religion in the modern world is confirmed by statistics on religious identificati... more The presence of religion in the modern world is confirmed by statistics on religious identifications. Religion is a permanent feature of our world and will undoubtedly remain so in the future. However, it is not without significance that the reality of religion is described and interpreted by representatives of the WEIRD elite, who overwhelmingly do not belong to the reality being described. In other words, we must recognize the fact that religion is a subject of research for people who, at best, are not interested in it. This may mean that secularization is largely a postulate or goal (often politically implemented plan) and not a conclusion resulting from an impartial observation. Therefore, it is difficult to find scholars willing to critically judge secularization, apart from the circles clearly identifying as a denomination. I would like to highlight two authors who stand out from this background: Leszek Kołakowski and Roger Scruton. I believe that Kołakowski and Scruton can point out the benefits of the presence of religion in the modern world, and at the same time, they see what the threats of secularization are. However, are such views able to successfully compete with the mainstream in the humanities and social sciences? I base my doubts about this, inter alia, on statistical data and the latest publications.
Obecność religii we współczesnym świecie potwierdzają statystyki, zarówno globalne dane na temat identyfikacji religijnych. Religia jest stałym elementem naszego świata i z pewnością pozostanie nim w przyszłości. Nie bez znaczenia jest jednak to, że rzeczywistość religii opisują i interpretują przedstawiciele elit WEIRD, którzy w przytłaczającej większości sami do opisywanej rzeczywistości nie należą. Innymi słowy, musimy uwzględniać fakt, że religia jest przedmiotem badań dla ludzi, którzy – w najlepszym wypadku – nie są nią zainteresowani. Może to oznaczać, że sekularyzacja w znacznym stopniu jest postulatem albo celem (często politycznie realizowanych planów), a nie wnioskiem wynikającym z bezstronnej obserwacji. Dlatego, poza środowiskami jednoznacznie identyfikującymi się wyznaniowo, trudno znaleźć uczonych skłonnych do krytycznego osądu sekularyzacji. Chciałbym zwrócić uwagę na dwóch autorów, którzy wyróżniają się na tym tle: Leszka Kołakowskiego oraz Rogera Scrutona. Uważam, że Kołakowski i Scruton są w stanie wskazać korzyści płynące z obecności religii we współczesnym świecie, a jednocześnie widzą na czym polegają zagrożenia sekularyzacji. Czy jednak takie poglądy są w stanie skutecznie konkurować z głównym nurtem w naukach humanistycznych i społecznych? Wątpliwości co do tego opieram, między innymi, na danych statystycznych oraz najnowszych publikacjach.
Humanistyka i Przyrodoznawstwo, Sep 3, 2018
Gdański Rocznik Ewangelicki, 2017
Problemos
The article presents the results of source research conducted on the scholarly and teaching activ... more The article presents the results of source research conducted on the scholarly and teaching activities of the German philosopher and educator Johann Heinrich Abicht (1762–1816) who in 1804 was employed at the Imperial University of Vilnius. Research in Lithuanian, Polish, Ukrainian, and German archives has revealed many facts about Abicht’s scholarly and teaching activities in Vilnius, most of which fall during the period when Jan Śniadecki (1756–1830) was Rector at the Imperial University of Vilnius. In this paper I argue that it was Abicht and his Vilnius-based scholarly and teaching activities that were the direct cause of Śniadecki’s publication of the essay On Metaphysics in 1814, and indirectly also the trigger for all of Śniadecki’s later philosophical writings.
Kultura i Wartości, Mar 25, 2016
Roczniki Filozoficzne, Jun 30, 2022
Con-textos Kantianos: International Journal of Philosophy, Dec 18, 2018
Studia z Historii Filozofii, Dec 30, 2010
Studia z Historii Filozofii, Dec 5, 2011
Studia z Historii Filozofii, Apr 29, 2014
Studia z Historii Filozofii, Apr 28, 2016
Roczniki Filozoficzne, 2024
In the following article I will discuss the context in which Kant used the theological concept of... more In the following article I will discuss the context in which Kant used the theological concept of chiliasm. Kant introduced the concept of chiliasm to reflect the complexity of the feasibility of the idea of the highest good in the world. To achieve this, Kant made an effort to liberate chiliasm from an exclusively theological meaning and gave it a meaning consistent with his own philosophy. The introduction of the concept of “philosophical chiliasm” represents an alternative to the strategy of the realization of the idea of the highest good presented in Critique of Practical Reason. We need not think of the feasibility of the highest goals of morality as those guaranteed by God alone. Since at least 1784 Kant has made it clear that the feasibility of these goals is also conceivable on the basis of the guarantees of nature itself. Philosophical chiliasm is thus Kant’s original answer to the question of the feasibility of the idea of the highest good in the world. The final answer is given in Towards Perpetual Peace.
Studia z Historii Filozofii, Jan 15, 2024
Przegląd Religioznawczy, Jun 8, 2021
The presence of religion in the modern world is confirmed by statistics on religious identificati... more The presence of religion in the modern world is confirmed by statistics on religious identifications. Religion is a permanent feature of our world and will undoubtedly remain so in the future. However, it is not without significance that the reality of religion is described and interpreted by representatives of the WEIRD elite, who overwhelmingly do not belong to the reality being described. In other words, we must recognize the fact that religion is a subject of research for people who, at best, are not interested in it. This may mean that secularization is largely a postulate or goal (often politically implemented plan) and not a conclusion resulting from an impartial observation. Therefore, it is difficult to find scholars willing to critically judge secularization, apart from the circles clearly identifying as a denomination. I would like to highlight two authors who stand out from this background: Leszek Kołakowski and Roger Scruton. I believe that Kołakowski and Scruton can point out the benefits of the presence of religion in the modern world, and at the same time, they see what the threats of secularization are. However, are such views able to successfully compete with the mainstream in the humanities and social sciences? I base my doubts about this, inter alia, on statistical data and the latest publications.
Obecność religii we współczesnym świecie potwierdzają statystyki, zarówno globalne dane na temat identyfikacji religijnych. Religia jest stałym elementem naszego świata i z pewnością pozostanie nim w przyszłości. Nie bez znaczenia jest jednak to, że rzeczywistość religii opisują i interpretują przedstawiciele elit WEIRD, którzy w przytłaczającej większości sami do opisywanej rzeczywistości nie należą. Innymi słowy, musimy uwzględniać fakt, że religia jest przedmiotem badań dla ludzi, którzy – w najlepszym wypadku – nie są nią zainteresowani. Może to oznaczać, że sekularyzacja w znacznym stopniu jest postulatem albo celem (często politycznie realizowanych planów), a nie wnioskiem wynikającym z bezstronnej obserwacji. Dlatego, poza środowiskami jednoznacznie identyfikującymi się wyznaniowo, trudno znaleźć uczonych skłonnych do krytycznego osądu sekularyzacji. Chciałbym zwrócić uwagę na dwóch autorów, którzy wyróżniają się na tym tle: Leszka Kołakowskiego oraz Rogera Scrutona. Uważam, że Kołakowski i Scruton są w stanie wskazać korzyści płynące z obecności religii we współczesnym świecie, a jednocześnie widzą na czym polegają zagrożenia sekularyzacji. Czy jednak takie poglądy są w stanie skutecznie konkurować z głównym nurtem w naukach humanistycznych i społecznych? Wątpliwości co do tego opieram, między innymi, na danych statystycznych oraz najnowszych publikacjach.
Humanistyka i Przyrodoznawstwo, Sep 3, 2018
Gdański Rocznik Ewangelicki, 2017
Problemos
The article presents the results of source research conducted on the scholarly and teaching activ... more The article presents the results of source research conducted on the scholarly and teaching activities of the German philosopher and educator Johann Heinrich Abicht (1762–1816) who in 1804 was employed at the Imperial University of Vilnius. Research in Lithuanian, Polish, Ukrainian, and German archives has revealed many facts about Abicht’s scholarly and teaching activities in Vilnius, most of which fall during the period when Jan Śniadecki (1756–1830) was Rector at the Imperial University of Vilnius. In this paper I argue that it was Abicht and his Vilnius-based scholarly and teaching activities that were the direct cause of Śniadecki’s publication of the essay On Metaphysics in 1814, and indirectly also the trigger for all of Śniadecki’s later philosophical writings.
Kultura i Wartości, Mar 25, 2016
Roczniki Filozoficzne, Jun 30, 2022
Con-textos Kantianos: International Journal of Philosophy, Dec 18, 2018
Studia z Historii Filozofii, Dec 30, 2010
Studia z Historii Filozofii, Dec 5, 2011
Studia z Historii Filozofii, Apr 29, 2014
Studia z Historii Filozofii, Apr 28, 2016
Ruch Filozoficzny, 2015
Review of Giovanni Pietro Basile book "Kants Opus postumum und seine Rezeption" (De Gruyter, Berl... more Review of Giovanni Pietro Basile book "Kants Opus postumum und seine Rezeption" (De Gruyter, Berlin 2013, pp. 536)
Monografia prezentuje filozofię religii Immanuela Kanta w sposób całościowy: zarówno krytykę teol... more Monografia prezentuje filozofię religii Immanuela Kanta w sposób całościowy: zarówno krytykę teologii racjonalnej jak i filozoficzną teorię religii.
Plik zawiera początkowe strony tekstu (do s. 32): "Wprowadzenie" (1. Dezinterpretacje, 2. Filozoficzny Robespierre, 3. Pomiędzy teologią a religią).
Tom zawiera przekład jenajskich wykładów Fichtego z roku 1794. Współczesny przekład został uzupeł... more Tom zawiera przekład jenajskich wykładów Fichtego z roku 1794. Współczesny przekład został uzupełniony o historyczne źródło: opracowanie wykładów Fichtego sporządzone przez Józefa Kalasantego Szaniawskiego (rękopis w zbiorach Biblioteki im. Zielińskich w Płocku).
Plik zawiera wstęp: "Wykłady Fichtego o powołaniu uczonego i ich pierwsze opracowanie".
Książka zawiera przekład i opracowanie wyboru tekstów Korneliusza Piotra Tiele, jednego z twórców... more Książka zawiera przekład i opracowanie wyboru tekstów Korneliusza Piotra Tiele, jednego z twórców religioznawstwa.
Plik zawiera spis treści i wstęp (s. 1-21).
Tom zawiera wybór tekstów 2) Friedrich Max Müllera, jednego z twórców religioznawstwa, orientalis... more Tom zawiera wybór tekstów 2) Friedrich Max Müllera, jednego z twórców religioznawstwa, orientalisty, historyka religii i tłumacza. W tomie znajduje się między innymi przekład "Wprowadzenia do nauki o religii".
Plik zawiera wstęp: "Friedrich Max Müller i początek mitologii porównawczej" (s. 7-44).
Książka prezentuje listy Jana Święcickiego (1782-1815) do Franciszka Malinowskiego (?-1829), któr... more Książka prezentuje listy Jana Święcickiego (1782-1815) do Franciszka Malinowskiego (?-1829), które są świadectwem przebiegu edukacji ubogiego szlachcica z przełomu XVIII i XIX wieku (bernardyńska szkoła klasztorna w Skępem, Akademia Chełmińska i uniwersytet w Królewcu).
Publikacja jest interesującym źródłem dla historyków edukacji (zawiera szczegółowe opisy życia polskich studentów na Uniwersytecie Alberta w Królewcu).
W jednym z listów Święcicki relacjonuje pogrzeb Immanuela Kanta. To jedyna tego rodzaju relacja zachowana w polskich archiwaliach.
Plik zawiera "Spis treści" i "Przedmowę" (s. 1-48) oraz list z opisem pogrzebu Immanuela Kanta (s. 67-73).
Monografia poświęcona konkursowi na obsadę katedry filozofii w Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim ... more Monografia poświęcona konkursowi na obsadę katedry filozofii w Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim w 1820 roku. Po raz pierwszy zostały tu opublikowane wszystkie rozprawy konkursowe zachowane bądź w druku (Anioła Dowgirda), bądź w rękopisach w Bibliotece im. Wróblewskich (Józefa Gołuchowskiego) i w Bibliotece Uniwersyteckiej w Wilnie (w tym rozprawy łacińskie, które przełożyła na język polski i opracowała Joanna Usakiewicz z Uniwersytetu w Białymstoku). Dzięki dwuletnim badaniom archiwistycznym prowadzonym w Krakowie i w Wilnie zostały ustalone kulisy konkursu, autorstwo dwóch rozpraw (Damazego Dzierożyńskiego oraz Mateusza Sartyniego). Wskazano również krąg potencjalnych autorów anonimowych rozpraw, wyjaśniono udział w konkursie wileńskim filomatów, a także członków studenckiego towarzystwa naukowego z Lwowa oraz samego Anioła Dowgirda, jedynego akademika wileńskiego wprost zaangażowanego w rywalizację konkursową. Wykluczono również ostatecznie udział Michała Wiszniewskiego w konkursie wileńskim. Publikacja ta jest częścią szerszego programu badań źródłowych nad recepcją filozofii niemieckiej (zwłaszcza filozofii kantowskiej) w filozofii polskiej.
Plik zawiera fragment rozdziału "Konkurs wileński. Fakty i hipotezy".
Monografia poświęcona filozofii Sørena Kierkegaarda i jej inspiracjom w niemieckiej filozofii egz... more Monografia poświęcona filozofii Sørena Kierkegaarda i jej inspiracjom w niemieckiej filozofii egzystencji (u Karla Jaspersa i Martina Heideggera).
Plik zawiera spis treści i rozdziały dotyczące filozofii Heideggera: "2. Heideggera uwagi do Psychologii światopoglądów" , "3. Pisma Kierkegaarda w interpretacji Heideggera" i "Podsumowanie", s. 58-108.
Die in diesem Band enthalten Artikel stellen eine Sammlung an Referaten dar, welche während der i... more Die in diesem Band enthalten Artikel stellen eine Sammlung an Referaten dar, welche während der internationalen wissenschaftlichen Konferenz unter dem Titel: „Kant und die kopernikanische Wende in der Philosophie” vorgetragen Worden sind (sie fand an dem 4.-5. Oktober 2014 in dem Institut für Philosophie der Nicolaus Kopernikus Universität zu Thorn statt). Dieses außergewöhnliche wissenschaftliche Ereignis war die Krönung der bisherigen Forschung der Philosophie von Immanuel Kant, welche seit vielen Jahren in dem Thorner Zentrum für Philosophie geführt wird, und zwar in der Stadt, in der Kopernikus geboren ins und in der Stadt, wo es eine Universität mit seinem Namen gibt, an der seit Jahren eine systematische Forschung zu Kopernikus sowie zu Kant betrieben wird. Die Konferenz war ein Versuch die wissenschaftlichen Untersuchungen des Erbes zweier großer Gelehrten zu verbinden. Das zweite, nicht minder wichtige Ziel des Zusammentreffens war der Beginn einer neuen Tätigkeit des Institutes für Philosophie an der Universität Nicolaus Kopernikus, als einem Zentrum für die Koordination von wissenschaftlichen Untersuchungen des Erbes von Kant in Mittel- und Ost-Europa. Es ist uns gelungen diese Aufgabe dank der organisatorischen Unterstützung von Prof. Dr. Heiner F. Klemme zu realisieren.
Vorwort / 7
Janusz Małłek
Nikolaus Kopernikus – Ein Gelehrter, Thorner, Renaissancemensch / 11
Jolanta Żelazna
Nicolaus Kopernikus über die Methode, wahrhaftige Thesen der Astronomie zu suchen und darzulegen (aufgrund der Vorrede und des 1. Buches von De revolutionibus…) / 21
Alexei N. Krouglov
Historische Quellen und philosophische Ursprünge des Vergleichs Kants mit Kopernikus / 35
Werner Euler
Kants kopernikanische Revolution in der Ästhetik / 55
Jindřich Karásek
Äusserer Sinn, innerer Sinn und Apperzeption. Zum Verhältnis von Subjektivität und Zeitlichkeit / 71
Ludmila Kryshtop
Postulate als die unmittelbare Folge der kopernikanischen Wende bei Kant… / 81
Dariusz Pakalski
Voraussetzung und Erkenntnis in der Metaphysik Kants / 95
Ľubomír Belás
Kant und das Problem der Revolution. Ein Versuch der Annäherung an historische Wahrheit / 101
Sandra Zákutná
Kant’s Reform in Thinking and Civil Society / 117
Boleslaw Andrzejewski
Die kopernikanische Wende und ihre Einwirkung auf die Sprachphilosophie / 123
Magdalena Gilicka
Blaustein vs Kant und Husserl. Konzept der Erscheinungswelt / 133
Autorenverzeichnis/ 145
Personenverzeichnis/ 151
Polski przekład esejów i fragmentów książek Karla Jaspersa poświęconych Sørenowi Kierkegaardowi. ... more Polski przekład esejów i fragmentów książek Karla Jaspersa poświęconych Sørenowi Kierkegaardowi.
Plik zawiera "Posłowie" analizujące między innymi pierwsze teksty Jaspersa dotyczące myśli Kierkegaarda ("Psychologie der Weltanschauungen").
Pierwszy polski przekład fragmentów ostatniej, nieukończonej rozprawy Immanuela Kanta pt. "Przejś... more Pierwszy polski przekład fragmentów ostatniej, nieukończonej rozprawy Immanuela Kanta pt. "Przejście od metafizycznych podstaw przyrodoznawstwa do fizyki", znanej jako "Opus postumum".
Przekład ukazał się jako kontynuacja polskiego wydania "Dzieł zebranych" Immanuela Kanta.
Plik zawiera "Wprowadzenie" i "Notę edytorską".
Fragment polskiego przekładu książki Jaspersa i Bultmanna pt. "Die Frage der Entmythologisierung"... more Fragment polskiego przekładu książki Jaspersa i Bultmanna pt. "Die Frage der Entmythologisierung".
Karl Jaspers, Rudolf Bultmann, "Problem demitologizacji", przekład Dawid Kolasa, Tomasz Kupś, Maciej Pawlicki, redakcja naukowa Dawid Kolasa, Tomasz Kupś, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2014.
Plik zawiera "Posłowie", s. 165-190.
Monografia jest pierwszym polskim opracowaniem w całości poświęconym ostatniej, nieukończonej roz... more Monografia jest pierwszym polskim opracowaniem w całości poświęconym ostatniej, nieukończonej rozprawie Immanuela Kanta pt. "Przejście od metafizycznych podstaw przyrodoznawstwa do fizyki" (znanej jako "Opus postumum").
Plik zawiera fragment monografii ("Spis treści" i "Wprowadzenie").
The monograph is the first Polish paper devoted entirely to Immanuel Kant’s last, unfinished dissertation entitled "Transition from the Metaphysical Foundations of Natural Science to Physics" (known as "Opus Postumum").
Rozprawy z filozofii historii, 2005
"Historiozofia Immanuela Kanta jako moralna teleologia" - wstęp do przekładu pism Kanta poświęcon... more "Historiozofia Immanuela Kanta jako moralna teleologia" - wstęp do przekładu pism Kanta poświęconych filozofii historii: Immanuel Kant, "Rozprawy z filozofii historii", Wydawnictwo ANTYK - Marek Derewiecki: Kęty 2005, s. 7-28.
"Dwie rzeczy napełniają umysł coraz to nowym i coraz to wzmagającym się podziwem i szacunkiem w miarę tego, im częściej, im dłużej nad nimi rozmyśla my: niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie". Alegoria ta nie tylko ujmuje istotę jednej z najważniejszych antynomii filozoficznego systemu Immanuela Kanta, ale wyraża również chyba najtrudniejsze zagadnienie filozofii - perspektywę ewentualnego powiązania porządku ludzkiej wolności i konieczności świata przyrody. W "Sporze fakultetów" czytamy między innymi: "człowieka muszą określać dwa zupełnie różne światy: jeden, królestwo zmysłów i intelektu, a zatem świat ziemski i drugi, którego nie znamy, królestwo moralności". "Ziemski" porządek świata fenomenów fascynuje przejrzystością praw, które określają prawidłowości związków między zjawiskami tego rzędu, jak na przykład planety Układu Słonecznego. Regularność, z jaką świat materii nieożywionej podlega przyczynowości mechanicznej, przejawia się z taką stałością, że dla jej uzmysłowienia zwykliśmy porównywać ją do niewzruszoności "gwiaździstego nieba". Jednak również my sami, jako zjawisko pośród innych zjawisk w świecie, podlegamy tej samej konieczności, która z taką precyzją wyznacza periodyczne ruchy planet. W tym sensie "niebo" praw przyrody - którego najdoskonalszym przykładem dla Kanta pozostawała mechanika Newtona - panuje "nade mną", ponieważ muszę bezwzględnie respektować moc rządzących nim praw. Z drugiej strony, jako istota moralna, jestem całkowicie niezależny od zewnętrznej determinacji przyrody. To znaczy zachowuję pełną autonomię wolnej woli zdolnej do postępowania zgodnie z maksymami wyznaczonymi mocą mojego praktycznego rozumu. Parafrazując słynne słowa Lutra, można powiedzieć, że człowiek jako podmiot moralny jest całkowicie wolnym panem wszystkich rzeczy i nikomu nie podległym, natomiast jako istota naturalna pozostaje najbardziej uległym sługą wszystkich rzeczy i wszystkiemu podległym.
![Research paper thumbnail of "Immanuela Kanta podstawa możliwego dowodu na istnienie Boga" [w:] Immanuel Kant, "Jedyna możliwa podstawa dowodu na istnienie Boga", Kęty: Antyk.](https://attachments.academia-assets.com/63727338/thumbnails/1.jpg)
](Wstęp do polskiego przekładu rozprawy Kanta pt. "Jedyna możliwa dowodu na istnienie Boga"
This is the conference presentation held at the VII. MULTILATERALES KANT-KOLLOQUIUM organized by ... more This is the conference presentation held at the VII. MULTILATERALES KANT-KOLLOQUIUM organized by Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg in Halle (Saale), April 2017
Die Universität Vilnius wurde infolge der Reform der Kommission für nationale Bildung zu Beginn des 19. Jhs. zum wichtigsten Forschungszentrum nicht nur in Polen, sondern auch in Russland. Die institutionellen Änderungen erfolgten im Geiste der Aufklärung und bezweckten hauptsächlich die Entwicklung der Mathematik- und Naturwissenschaften, deren Grundlagen hauptsächlich aus der schottischen und französischen Philosophie geschöpft wurden. Die Deutsche Philosophie des 18. Jhs. wurde als eine Spekulation anerkannt, welche für die Entwicklung der experimentalen und mathematischen Wissenschaften schädlich ist. Bei solch einer Situation an der Universität Vilnius fehlte es an günstiger Bedingungen für die Entwicklung der Philosophie, vor allem der Spekulativen Philosophie. Die wichtigste Person der polnischen Kritik der Philosophie Kants ist Jan Śniadecki (Rektor der Universität Vilnius in den Jahren 1807–1815). Śniadecki kritisierte nicht nur die Philosophie von Kant, aber verunmöglichte die Entwicklung der Philosophie an der Universität. 1816 starb Johann Heinrich Abicht, Philosophie-Professor an der Kaiserlichen Universität Vilnius, Befürworter von Kant und Gegner von Śniadecki, doch den Wettbewerb für die Besetzung des Philosophie-Lehrstuhles veröffentlichte man erst in dem Jahre 1820. Der Verlauf des Wettbewerbes zeigte eine erstaunliche Tatsache: alle Kandidaten (ein Teil von ihnen blieb bis heute anonym) zeichnete eine gute Kenntnis der Philosophie Kants aus, sogar eine begeisterte Herangehensweise zur Deutschen Philosophie. Die Wahl eines neuen Professors stellte sich als eine schwierige heraus, da der Hauptrezensent der Wettbewerbsarbeiten Jan Śniadecki war. Der Artikel ist an neuentdeckte Archivmaterialien angelehnt.
Schlüsselwörter: Kant Immanuel, Rezeption, Universität Vilnius, Antikantismus, Kommission für nationale Bildung, Aufklärung
As a result of the reform of the National Education Commission implemented at the beginning of the 19th century Vilnius University became the most important scientific center not only in Poland but also in Russia. The institutional changes were introduced in the spirit of the Enlightenment and were mainly aimed at the development of mathematical and natural sciences, for which the theoretical foundations were mostly derived from the empirical Scottish and French philosophy. German philosophy of the eighteenth century was considered to be a speculation detrimental to the development of experimental and mathematical sciences. In this situation Vilnius University did not ensure favourable conditions for the development of philosophy, in particular speculative philosophy. The most important figure of Polish criticism of Kant's philosophy was Jan Śniadecki (vice-chancellor of Vilnius University in 1807-1815). Not only did he criticise Kant's philosophy but also prevented the development of philosophy at the University. Johann Heinrich Abicht, a professor of philosophy at the Imperial University of Vilnius, a supporter of Kant and opponent of Śniadecki, died in 1816, however the competition for the staff of the department of philosophy was not announced until 1820. The course of the competition revealed an astonishing fact: all candidates (some of them still anonymous) had good knowledge of Kant's philosophy and even shared an enthusiastic approach to German philosophy. The appointment of a new professor proved to be difficult as Jan Śniadecki was the main reviewer of the competition works. This article is based on a newly discovered archival material.
Key words: Immanuel Kant, reception, Vilnius University, Anti-Kantianism, National Education Commission, Enlightement
This is the conference presentation held at the INTERNATIONAL CONFERENCE (Kultúra, civilizácia, n... more This is the conference presentation held at the INTERNATIONAL CONFERENCE (Kultúra, civilizácia, normativita – dialóg a konflikty z pohľadu filozofie) organized by SLOVAK PHILOSOPHICAL SOCIETY in Stara Lesna, October 2016.
The article briefly presents the meaning of “the original sin” in the models of anthropogenesis (and of the genesis of culture) in the historiosophical writings of German philosophers, such as Kant, Schiller, Schelling and others. The analyses focus on the normative character of proposed hypotheses (being answers for the questions concerning the source of evil, the origin of humanity and culture). It is also possible (although in a very narrow range) to trace a certain interpretative tendency of changing the strictly model and normative use of the assumption of “the original sin” into the description of the supposed real primitive state of mankind.
Keywords: the original sin, the genesis of culture, German philosophy, Bible, Kant, Schiller, Herder, Schelling