Bulent Ayberk | Trakya Unıversıtesı (original) (raw)

Papers by Bulent Ayberk

7. Uluslararası Rumeli [Dil, Edebiyat ve Çeviri] Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2024

Türk daması Anadolu’da yüzlerce yıldır oynanan, özellikle Osmanlı döneminde padişah Abdülaziz’in ... more Türk daması Anadolu’da yüzlerce yıldır oynanan, özellikle Osmanlı döneminde padişah Abdülaziz’in ve Osmanlı bürokratlarının, aydınlarının ilgi gösterdiği bir oyundur. Ancak zaman içinde geniş oyuncu kitlesini, yitirmiştir. Bununla birlikte, günümüzde Türkiye’nin farklı kentlerinde bu oyunu büyük bir bağlılıkla sürdüren Türk daması oyuncuları, oyuna sahip çıkmakta, kültürün sürdürülmesi ve yeni kuşaklara aktarılması yönünde büyük bir çaba harcamaktadır. Tüm bu tarihsel derinliğine
karşın Türk Damasının sosyal yapısını ve tarihini anlatan yazılı kaynak bulmak çok zor, hatta neredeyse olanaksız bile denilebilir. Bu durum ise; geçmişten günümüze uzanan bu aktarımda, geniş bir boşluk yaratmaktadır. Yine de kahvehaneler üzerine yapılan çalışmalardan yola çıkılarak, sözcüklerin arasında adeta iz sürercesine elde edilebilecek bilgilerle, bir dama kültür evrenine ilişkin yaklaşık bir görünüm elde edilebilmektedir. İşte böyle yoksunluklarla dolu bir ortamda
gazeteci/yazar Refi’ Cevat Ulunay, kaleme aldığı dama üzerine yazılarıyla, oyunun geçmişi üzerine önemli bilgiler sunmaktadır. Böylece eski tarihlerden günümüze Türk daması oyuncularının davranış biçimlerinin ne denli benzer olduğu ve süregelen bir geleneğin izleri yazılarında
gözlemlenebilmektedir. Yazar, özellikle Milliyet gazetesindeki “Takvimden Bir Yaprak” adlı köşesinde ayrıca “Eski İstanbul Kabadayıları Sayılı Fırtınalar” adlı kitabında ve Tan Gazetesi’nde çıkan bir yazısında eski dama oyuncularını değerli ayrıntılar vererek konu etmiştir. Bu bildiride,
Ulunay’ın Türk damasını ve dama oyuncularını öne çıkan hangi yönleri ile ele aldığına ve oyuna ilişkin olarak tanık olduğu çarpıcı olaylara yer verilmektedir. Böylece Ulunay’ın yazıları aracılığıyla geçmişine ilişkin derli toplu bir yazılı kaynak olmayan Türk damasının geçmişine bir nebze olsun ışık tutulabilmektedir. Bu kültürü tanımayanlar için, yaşamın içinden alıntılanmış bu canlı sahneler, okuyucuya fikir vermekte iken; dama kültürünü bilenler açısından ise geçmişle ilişki kurmak açısından önemli bilgiler sunmaktadır.

İSTANBUL INTERNATIONAL MODERN SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, 2021

6. Anadolu Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 2021

Beykoz 2020 Sempozyumu Tebliğler Kitabı, 2020

Mimarlar Odası Kocaeli Şubesi - "K-mim Dergisi" , 2011

Mimarlık Ve Yaşam, 2019

Kamuoyu tarafından hakkında fazla bir bilgiye sahip olunmamasına karşın; Türk daması geniş bir oy... more Kamuoyu tarafından hakkında fazla bir bilgiye sahip olunmamasına karşın; Türk daması geniş bir oyuncu kitlesine ve büyük bir kültürel geçmişe sahiptir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Padişah Abdülaziz’in damaya olan tutkusu, halk üzerinde etkili olmuş; oyun, geniş bir yaygınlığa ulaşmıştır. Bu nedenle bu dönem, Türk dama oyununun altın çağları olarak adlandırılmaktadır. Sonrasında günümüze dek süren bir dönem içinde oyuna gösterilen ilgi giderek azalmıştır. Türk Dama Federasyonu’nun 2014 yılında kurulmasıyla birlikte, oyunun toplumsal yaygınlığına kavuşması için kültürel girişimlerin başladığı görülmektedir.
Türk daması, yalnızca kurallardan oluşan soyut bir oyun olarak ele alınmamalıdır. Oyun, mekanı örgütlemesi bakımından ve işlevsel-biçimsel olarak özelleşmiş bir oyun mobilyası ortaya çıkarması nedeniyle de önemli bir tarihi kültür varlığı oluşturmaktadır. Dama masalarının boyutları, Türkiye’nin doğu ve batı bölgelerinde belirli kültürel
etkenler altında, tipolojik bir sınıflandırmaya olanak verebilecek ölçüde birbirinden farklılaşabilmektedir.
Ancak Bodrum’un Gündoğan köyünde bulunan kahvehanedeki oyun masası, bu sınıflandırmanın dışında kalacak boyutlara sahiptir. Yazı, bu masayı analiz etmekte ve diğer dama oyun masalarından farklılaşmasının nedenlerini ortaya koymaktadır. Bu nedenle yurt içi gezilerinde, dama oynanan kahvehaneler ziyaret edilerek mekanların
ve dama masalarının fotoğrafları çekilerek belgeleme yapılmış, incelemeye konu olan dama masasıyla benzer özellikleri taşıyan oyun masalarından yola çıkılarak bir tipolojik yargıya varılmaya çalışılmıştır.

Hazar İmparatorluğu döneminde Bizans Karaileri tarafından gerçekleştirilen misyonerlik çalışmalar... more Hazar İmparatorluğu döneminde Bizans Karaileri tarafından gerçekleştirilen misyonerlik
çalışmaları sonucunda Musevilikle tanışan Hazar Türkleri, devletlerinin yıkılışının
ardından Orta Avrupa’ya yayılmışlar ya da Kırım yarımadasında kalmışlardır. Hazar
Türk Museviliği’nin devamı olan Karaylar varlıklarını günümüzde Litvanya, Polonya,
Kırım yarımadasında sürdürmektedirler. Tarihleri dinsel olarak Yahudilerle birlikte aynı
çerçeve içinde gelişmesine karşın; benimsedikleri mezhep nedeniyle Yahudilerden
kendilerini ayırma eğilimleri ve Türk kimliğini öne çıkarma konusundaki çabaları, Karay
ibadet evinin simgesel içeriğinde de okunmaktadır. Trakai kentinde bulunan kenesa
üzerinde görülebileceği üzere Yahudilikten farklılaşma çabaları öncelikli olarak
sinagoglarda kullanılan simgelerin yadsınmasına yol açmış ve Karay kimlik bilincine
uygun olacak simgelerle donatılmıştır.

Dama oyununun özellikle İslam coğrafyasında kabul görerek ve yaygınlıkla oynandığı görülmektedir.... more Dama oyununun özellikle İslam coğrafyasında kabul görerek ve yaygınlıkla oynandığı görülmektedir. Haçlı seferleri ile batıya taşınan oyunun zaman içinde pek çok türü ortaya çıkmıştır. Anadolu'da oynanan dama, Türk daması olarak adlandırılmaktadır. Türk kültürünün önemli bir öğesi olan bu tür, özellikle Osmanlı döneminde altın devirlerini yaşamıştır. Osmanlı padişahlarının da ilgi gösterdiği bu oyun için sarayda damacıbaşıların işlendirildiği bilinmektedir. Böylece günümüze kadar etkisini sürdürecek olan oyun geleneğinin bu dönemden itibaren biçimlenmeye başladığı görülmektedir. Sonrasında uzun yıllara yayılan bir süreç içinde; ilginin giderek kaybolması sonucu olarak oyuncu kitlesi azalmıştır. Ancak bu kültür kaybolmamış; Türk kültürünün önemli bir bileşeni olan kahvehanelerin, kültür aktarımındaki güçlü etkisiyle kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bugün, Türkiye'nin farklı yerlerine dağılmış ve dama oyununun yaşaması için çaba gösteren bir oyuncu kitlesi bulunmaktadır. Bu yazının oluşum sürecinde Türkiye'nin farklı bölgelerindeki dama oynanan kahvehaneler ziyaret edilmiş, dama oyun kültürüne ilişkin veriler toplanmaya çalışılmış ve kahvehane iç mekanları ve bu mekanlardaki oyun mobilyaları ve çevresel birimleri incelenerek mekan tipolojileri belirlenmeye çalışılmıştır. ABSTRACT It is observed draught is widely played in Muslim counties with mutual great acceptence. The game has been risen to different types through the ages which had been brought to the west by the crusaders. The type specifically played in Anatolia region called Turkish draught. This type of draught is a significant element of Turkish culture which had its golden ages in Ottoman Empire. It is this age that a great tradition was created and continued to present times. Ottoman sultans showed so great interest, that the chief draught players were employed. After having lost public interest, it began losing players as well. But the culture has not been lost completely. Until now it has been survived from one generation to the next by the cafehouses which has strong feature to preserve culture. Today there is a a society on which make an great effort to struggle, scattered through the different parts of Turkiye. For this dissertation, many cafes visited to obtain knowledge on draught and to survey the typologies of the interiors and furnitures with peripherial units.

İstanbul'da yaşayan Karayların tarihi ve Hasköy'de bulunan ibadet mekanlarının iç mekanları üzeri... more İstanbul'da yaşayan Karayların tarihi ve Hasköy'de bulunan ibadet mekanlarının iç mekanları üzerine bir inceleme.

Mimarlar Odası Kocaeli Şubesi - "K-mim Dergisi" , 2010

Türk yeme-içme kültürünün önemli bir kolu; sokak satıcıları tarafından üretilerek satışı yapılan ... more Türk yeme-içme kültürünün önemli bir kolu; sokak satıcıları tarafından üretilerek satışı yapılan gıda ürünleridir.

Özellikle İstanbul'da çok karşılaşılan bu enformel işkolu, gıda üretimi kadar arka planda kalan satış arabalarının üretimi ile de önemli bir inceleme konusudur.

Bu makalede İstanbul'un küçükpazar semtinde üretimi yapılan seyyar satış arabalarının izi sürülmüştür.

7. Uluslararası Rumeli [Dil, Edebiyat ve Çeviri] Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2024

Türk daması Anadolu’da yüzlerce yıldır oynanan, özellikle Osmanlı döneminde padişah Abdülaziz’in ... more Türk daması Anadolu’da yüzlerce yıldır oynanan, özellikle Osmanlı döneminde padişah Abdülaziz’in ve Osmanlı bürokratlarının, aydınlarının ilgi gösterdiği bir oyundur. Ancak zaman içinde geniş oyuncu kitlesini, yitirmiştir. Bununla birlikte, günümüzde Türkiye’nin farklı kentlerinde bu oyunu büyük bir bağlılıkla sürdüren Türk daması oyuncuları, oyuna sahip çıkmakta, kültürün sürdürülmesi ve yeni kuşaklara aktarılması yönünde büyük bir çaba harcamaktadır. Tüm bu tarihsel derinliğine
karşın Türk Damasının sosyal yapısını ve tarihini anlatan yazılı kaynak bulmak çok zor, hatta neredeyse olanaksız bile denilebilir. Bu durum ise; geçmişten günümüze uzanan bu aktarımda, geniş bir boşluk yaratmaktadır. Yine de kahvehaneler üzerine yapılan çalışmalardan yola çıkılarak, sözcüklerin arasında adeta iz sürercesine elde edilebilecek bilgilerle, bir dama kültür evrenine ilişkin yaklaşık bir görünüm elde edilebilmektedir. İşte böyle yoksunluklarla dolu bir ortamda
gazeteci/yazar Refi’ Cevat Ulunay, kaleme aldığı dama üzerine yazılarıyla, oyunun geçmişi üzerine önemli bilgiler sunmaktadır. Böylece eski tarihlerden günümüze Türk daması oyuncularının davranış biçimlerinin ne denli benzer olduğu ve süregelen bir geleneğin izleri yazılarında
gözlemlenebilmektedir. Yazar, özellikle Milliyet gazetesindeki “Takvimden Bir Yaprak” adlı köşesinde ayrıca “Eski İstanbul Kabadayıları Sayılı Fırtınalar” adlı kitabında ve Tan Gazetesi’nde çıkan bir yazısında eski dama oyuncularını değerli ayrıntılar vererek konu etmiştir. Bu bildiride,
Ulunay’ın Türk damasını ve dama oyuncularını öne çıkan hangi yönleri ile ele aldığına ve oyuna ilişkin olarak tanık olduğu çarpıcı olaylara yer verilmektedir. Böylece Ulunay’ın yazıları aracılığıyla geçmişine ilişkin derli toplu bir yazılı kaynak olmayan Türk damasının geçmişine bir nebze olsun ışık tutulabilmektedir. Bu kültürü tanımayanlar için, yaşamın içinden alıntılanmış bu canlı sahneler, okuyucuya fikir vermekte iken; dama kültürünü bilenler açısından ise geçmişle ilişki kurmak açısından önemli bilgiler sunmaktadır.

İSTANBUL INTERNATIONAL MODERN SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, 2021

6. Anadolu Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 2021

Beykoz 2020 Sempozyumu Tebliğler Kitabı, 2020

Mimarlar Odası Kocaeli Şubesi - "K-mim Dergisi" , 2011

Mimarlık Ve Yaşam, 2019

Kamuoyu tarafından hakkında fazla bir bilgiye sahip olunmamasına karşın; Türk daması geniş bir oy... more Kamuoyu tarafından hakkında fazla bir bilgiye sahip olunmamasına karşın; Türk daması geniş bir oyuncu kitlesine ve büyük bir kültürel geçmişe sahiptir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Padişah Abdülaziz’in damaya olan tutkusu, halk üzerinde etkili olmuş; oyun, geniş bir yaygınlığa ulaşmıştır. Bu nedenle bu dönem, Türk dama oyununun altın çağları olarak adlandırılmaktadır. Sonrasında günümüze dek süren bir dönem içinde oyuna gösterilen ilgi giderek azalmıştır. Türk Dama Federasyonu’nun 2014 yılında kurulmasıyla birlikte, oyunun toplumsal yaygınlığına kavuşması için kültürel girişimlerin başladığı görülmektedir.
Türk daması, yalnızca kurallardan oluşan soyut bir oyun olarak ele alınmamalıdır. Oyun, mekanı örgütlemesi bakımından ve işlevsel-biçimsel olarak özelleşmiş bir oyun mobilyası ortaya çıkarması nedeniyle de önemli bir tarihi kültür varlığı oluşturmaktadır. Dama masalarının boyutları, Türkiye’nin doğu ve batı bölgelerinde belirli kültürel
etkenler altında, tipolojik bir sınıflandırmaya olanak verebilecek ölçüde birbirinden farklılaşabilmektedir.
Ancak Bodrum’un Gündoğan köyünde bulunan kahvehanedeki oyun masası, bu sınıflandırmanın dışında kalacak boyutlara sahiptir. Yazı, bu masayı analiz etmekte ve diğer dama oyun masalarından farklılaşmasının nedenlerini ortaya koymaktadır. Bu nedenle yurt içi gezilerinde, dama oynanan kahvehaneler ziyaret edilerek mekanların
ve dama masalarının fotoğrafları çekilerek belgeleme yapılmış, incelemeye konu olan dama masasıyla benzer özellikleri taşıyan oyun masalarından yola çıkılarak bir tipolojik yargıya varılmaya çalışılmıştır.

Hazar İmparatorluğu döneminde Bizans Karaileri tarafından gerçekleştirilen misyonerlik çalışmalar... more Hazar İmparatorluğu döneminde Bizans Karaileri tarafından gerçekleştirilen misyonerlik
çalışmaları sonucunda Musevilikle tanışan Hazar Türkleri, devletlerinin yıkılışının
ardından Orta Avrupa’ya yayılmışlar ya da Kırım yarımadasında kalmışlardır. Hazar
Türk Museviliği’nin devamı olan Karaylar varlıklarını günümüzde Litvanya, Polonya,
Kırım yarımadasında sürdürmektedirler. Tarihleri dinsel olarak Yahudilerle birlikte aynı
çerçeve içinde gelişmesine karşın; benimsedikleri mezhep nedeniyle Yahudilerden
kendilerini ayırma eğilimleri ve Türk kimliğini öne çıkarma konusundaki çabaları, Karay
ibadet evinin simgesel içeriğinde de okunmaktadır. Trakai kentinde bulunan kenesa
üzerinde görülebileceği üzere Yahudilikten farklılaşma çabaları öncelikli olarak
sinagoglarda kullanılan simgelerin yadsınmasına yol açmış ve Karay kimlik bilincine
uygun olacak simgelerle donatılmıştır.

Dama oyununun özellikle İslam coğrafyasında kabul görerek ve yaygınlıkla oynandığı görülmektedir.... more Dama oyununun özellikle İslam coğrafyasında kabul görerek ve yaygınlıkla oynandığı görülmektedir. Haçlı seferleri ile batıya taşınan oyunun zaman içinde pek çok türü ortaya çıkmıştır. Anadolu'da oynanan dama, Türk daması olarak adlandırılmaktadır. Türk kültürünün önemli bir öğesi olan bu tür, özellikle Osmanlı döneminde altın devirlerini yaşamıştır. Osmanlı padişahlarının da ilgi gösterdiği bu oyun için sarayda damacıbaşıların işlendirildiği bilinmektedir. Böylece günümüze kadar etkisini sürdürecek olan oyun geleneğinin bu dönemden itibaren biçimlenmeye başladığı görülmektedir. Sonrasında uzun yıllara yayılan bir süreç içinde; ilginin giderek kaybolması sonucu olarak oyuncu kitlesi azalmıştır. Ancak bu kültür kaybolmamış; Türk kültürünün önemli bir bileşeni olan kahvehanelerin, kültür aktarımındaki güçlü etkisiyle kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bugün, Türkiye'nin farklı yerlerine dağılmış ve dama oyununun yaşaması için çaba gösteren bir oyuncu kitlesi bulunmaktadır. Bu yazının oluşum sürecinde Türkiye'nin farklı bölgelerindeki dama oynanan kahvehaneler ziyaret edilmiş, dama oyun kültürüne ilişkin veriler toplanmaya çalışılmış ve kahvehane iç mekanları ve bu mekanlardaki oyun mobilyaları ve çevresel birimleri incelenerek mekan tipolojileri belirlenmeye çalışılmıştır. ABSTRACT It is observed draught is widely played in Muslim counties with mutual great acceptence. The game has been risen to different types through the ages which had been brought to the west by the crusaders. The type specifically played in Anatolia region called Turkish draught. This type of draught is a significant element of Turkish culture which had its golden ages in Ottoman Empire. It is this age that a great tradition was created and continued to present times. Ottoman sultans showed so great interest, that the chief draught players were employed. After having lost public interest, it began losing players as well. But the culture has not been lost completely. Until now it has been survived from one generation to the next by the cafehouses which has strong feature to preserve culture. Today there is a a society on which make an great effort to struggle, scattered through the different parts of Turkiye. For this dissertation, many cafes visited to obtain knowledge on draught and to survey the typologies of the interiors and furnitures with peripherial units.

İstanbul'da yaşayan Karayların tarihi ve Hasköy'de bulunan ibadet mekanlarının iç mekanları üzeri... more İstanbul'da yaşayan Karayların tarihi ve Hasköy'de bulunan ibadet mekanlarının iç mekanları üzerine bir inceleme.

Mimarlar Odası Kocaeli Şubesi - "K-mim Dergisi" , 2010

Türk yeme-içme kültürünün önemli bir kolu; sokak satıcıları tarafından üretilerek satışı yapılan ... more Türk yeme-içme kültürünün önemli bir kolu; sokak satıcıları tarafından üretilerek satışı yapılan gıda ürünleridir.

Özellikle İstanbul'da çok karşılaşılan bu enformel işkolu, gıda üretimi kadar arka planda kalan satış arabalarının üretimi ile de önemli bir inceleme konusudur.

Bu makalede İstanbul'un küçükpazar semtinde üretimi yapılan seyyar satış arabalarının izi sürülmüştür.