Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939 | University of Gdansk (original) (raw)

Papers by Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939

Research paper thumbnail of Sukkuby i inkuby w koncepcji magii seksualnej Józefa Świtkowskiego

Karolina M. Hess, Małgorzata A. Dulska, Sukkuby i inkuby w koncepcji magii seksualnej Józefa Świtkowskiego, Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy "Maska", numer specjalny Magia, nr 33, s. 215–228. ISSN: 1898- 5947, 2017

[Abstract in English below] Artykuł stanowi wprowadzenie do koncepcji magii seksualnej Józefa Św... more [Abstract in English below]
Artykuł stanowi wprowadzenie do koncepcji magii seksualnej Józefa Świtkowskiego (1876–1942). Świtkowski, polski parapsycholog i okultysta, ale także muzyk i ceniony fotograf, był postacią bardzo aktywną w polskim środowisku ezoterycznym, szczególnie w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W jego pracach poświęconych wybranym aspektom ezoterycznych poszukiwań, jeden z przedmiotów analiz stanowi magia seksualna. Ważną rolę odgrywa w niej koncepcja tzw. wirów astralnych i związanych z nimi zjawisk takich jak sukkuby i inkuby. Znane z różnych kultur halucynacje związane ze zjawiskiem paraliżu przysennego są omawiane przez autora jako realne ingerencje duchowe. Artykuł prezentuje teoretyczne ramy zjawiska w perspektywie koncepcji magii seksualnej Świtkowskiego.
Słowa kluczowe: Józef Świtkowski, magia, okultyzm, parapsychologia, magia seksualna, sukub, inkub, paraliż przysenny, zachodni ezoteryzm.

Succubi and Incubi in the Conception of Józef Świtkowski’s Sex Magic
Abstract:
The article provides an introduction to Józef Świtkowski's conception of sexual magic. Świtkowski (1876-1942), a Polish parapsychologist and occultist, but also a musician and a respected photographer, was a very active figure in the Polish esoteric milieu, especially in the two interwar decades. One of the topics of his works devoted to selected aspects of esoteric explorations was sexual magic. In it, an important role is played by a conception of so-called astral vortexes and related phenomena, such as succubi and incubi. Hallucinations connected to sleep paralysis are discussed by Świtkowski as real spiritual intrusions. The article presents the theoretical framework of this phenomena in the perspective of Świtkowski's conception of sexual magic.
Keywords: Józef Świtkowski, Magic, Occult, Parapsychology, Sex Magic, Succubus, Incubus, Sleep Paralysis, Western Esotericism.

Research paper thumbnail of Między nauką, religią i sztuką: wybrane teoretyczne ujęcia magii we współczesnych nurtach ezoterycznych

Karolina M. Hess, Małgorzata A. Dulska, Między nauką, religią i sztuką: wybrane teoretyczne ujęcia magii we współczesnych nurtach ezoterycznych, „Fragile – pismo kulturalne” nr 4 (34), numer specjalny Magia, s. 11–17, ISSN: 2451-3210, 2016

Traktowanie magii jako reliktu przeszłości, przedmiotu badań związanego z kulturą tradycyjną i je... more Traktowanie magii jako reliktu przeszłości, przedmiotu badań związanego z kulturą tradycyjną i jej pozostałościami, obecne jeszcze niedawno w licznych pracach akademickich, wyparte zostało nie tylko przez współczesne badania antropologiczne, kulturo-i religioznawcze, ale również studia nad zachodnim ezoteryzmem. Jako element silnie związany z hermetyczną wizją świata magia wchodzi w zakres pobocznego, ale ciągle obecnego w kulturze nurtu charakteryzowanego czasem jako wiedza odrzucana (rejected knowledge) 1 . Licznym rewizjom poddano koncepcję Maxa Webera, według której w społeczeństwach zachodnich zachodzi proces odczarowania świata, czyli jego stopniowa racjonalizacja 2 . Marginalizowane do niedawna badania struktur inicjacyjnych, nurtów ezoterycznych i ich wpływu na kulturę coraz częściej i pełniej ukazują ogromny wpływ, jaki te kierunki myśli wywarły i wywierają na różne aspekty funkcjonowania społeczeństw. Sama magia, jej ujęcia teoretyczne, ale także praktyki z nią związane -jak wszystkie elementy kultury -ulega zmianom.

Research paper thumbnail of Explorations of the Esoteric Dreams of the Himalayas

K. M. Hess, P. Sieradzan, Explorations of the Esoteric Dreams of the Himalayas w: Światło i ciemność t. VIII. Imaginatio, M. Rzeczycka, A. Świerzowska, I. Trzcińska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017, s. 175–198.

The Himalayas – perceived as both a geographical and spiritual space – became a remarkable source... more The Himalayas – perceived as both a geographical and spiritual space – became a remarkable source of inspiration for many generations of esoteric thin- kers, as well as a tempting travel destination for adventurous individuals sear- ching for new dimensions of occult knowledge. The ancient Buddhist myth of Shambhala was re-thought in the late 19th and early 20th century, influencing esoteric doctrines and inspiring dreams about finding the (physical and spiritual) ways to this hidden domain. The paper presents chosen attempts to conceptualize the Himalayas as a mystic space as well as a place of sotericum-inspired excursions. Among many esoteric currents focused on Eastern myths, Theosophy plays a crucial role in the transmission of the Himalayan dream to Western culture as it appears in early writings of Helena Petrovna Blavatsky. Russian artist and thinker Nikolai Roerich gained particular prominence as an explorer of various dimensions of the Himalayan myth; the mountains were also an important theme in his paintings. Shambhala legends inspired some notable political figures participating in the so-called “Great Game” of world powers for the control over Asia to support and organize expeditions to Tibet in order to gain control over this mysterious land. The aim of the paper is to analyze various aspects of perception of the Himalayas through esoteric imagination.

Research paper thumbnail of Sad Satan's Children: Stanisław Przybyszewski and Esoteric Milieus

Karolina M. Hess, Sad Satan’s Children: Stanisław Przybyszewski and Esoteric Milieus, “La Rosa di Paracelso”, issue Diabolus in singulis est: The Devil, Satan and Lucifer, No. 2, 2017, pp. 133–158, ISSN: 2532-2028., 2017

Stanisław Przybyszewski is one of the most controversial figures in Polish literature. He was a w... more Stanisław Przybyszewski is one of the most controversial figures in Polish literature. He was a writer, poet and playwright known for his scandalous life, who became a legendary figure already during his lifetime. He is considered to be a forerunner of modern (20th century) intellectual Satanism. One of his commentator wrote: “Przybyszewski’s Slavic Satanism manifests itself in an orgiastic lust of destruction; it is a nihilism, a boundless joy of destruction and annihilation.” He wrote in Polish and German. After the title of a novel published first in German – Satanaskinder (1897) – a group of his followers was called Satan’s Children. They were a bohemia gathered around him, mostly during his stay in Kraków. Many young artists were fascinated with Przybyszewski and considered him to be their master. While Przybyszewski’s literature is widely known in Europe, his background in esoteric milieus is still understudied. Even though he wasn’t personally involved as a member in any group of initiatory character, we need to refer to Esoteric milieus of his time in order to understand Przybyszewski’s way of balancing on the blurry line between theorizing about and practicing occultism. The aim of this paper is to fill to some extent the gaps in literature in the field of Western Esotericism focusing on the author, by looking at Przybyszewski primarily through the lens of his interests in and contacts with contemporary occultism. It is presented in parts including his involvement in search for the perfect platform of his ideas followed by international occult-related collaboration, his contacts with Polish esoteric milieus, and a sketch of his own occult worldview that consisted on elements that he gathered by his own research and the mentioned contacts. The parts are followed by a glance on the examples of the reception of his ideas in literally and visual arts.

Yoga and Studies on Western Esotericism by Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939

Research paper thumbnail of llness Narratives in the Esoteric Vision of the World: Agnieszka Pilchowa's Views and Concepts

Religio: revue pro religionistiku, 2018

The article is an attempt to reconstruct and present the illness narratives formulated by Agnies... more The article is an attempt to reconstruct and present the illness narratives formulated by
Agnieszka Pilchowa (1888-1945), a clairvoyant and healer from Wisła (Silesia). Although
alternative medicine was widespread in Poland in the interwar period, especially in the eso-
teric milieu, concepts like the one created by Pilchowa did not appear often. Pilchowa pre-
sented a consistent, yet at the same time fully mythologized vision of the world, which
would answer questions about the source of evil, suffering, and illness. The article describes
the most important traits of Pilchowa’s vision, focusing on those elements that create the
picture of illness and show the process of its healing. The article is a pioneering one –
Agnieszka Pilchowa and her ideas have not been the subjects of any research so far

Research paper thumbnail of THE ORIGIN AND IMPACT OF THE THEOSOPHICAL CENTRE IN ADYAR

Studia Humanistyczne AGH, 2017

One of the most interesting examples of the Theosophists’ campaign of transgressive imagination i... more One of the most interesting examples of the Theosophists’ campaign of transgressive imagination in Eastern
and Western culture is the movement’s headquarters – The Theosophical Society International Headquarters in
Adyar (Chennai, Tamil Nadu), called the “vision of hope for mankind”. This remarkable project has so far failed
to attract any comprehensive research or permeate the extensive sources of Theosophical literature or subject
literature. The aim of this paper is to highlight the most specifi c elements of this utopia – partly imagined,
partially realised – which was intended by its creators to be an inspiration for the coming new era of the world.

Research paper thumbnail of Ramakrishna – radźajogin i mesjasz. Obraz bengalskiego mistyka w polskiej literaturze ezoterycznej okresu międzywojennego.

I. Trzcińska, A. Świerzowska (red.), Wyobraźnia w kulturze. Duchowość, sztuka, literatura; Seria: Idee i Myśliciele, 2017

Intrygujący jest proces przemiany prostego, niepiśmiennego bengalskiego mistyka, postrzeganego po... more Intrygujący jest proces przemiany prostego, niepiśmiennego bengalskiego mistyka, postrzeganego początkowo jako wstecznika, reprezentanta tendencji regresywnych zakorzenionych w kulturze ludowej, w jednego z największych świętych, rozpoznawalnego oraz uznawanego i to nie tylko w Indiach, ale i na Zachodzie – wedantina, apostoła uniwersalnej religii uznającej wszystkie ścieżki duchowe za drogi wiodące do jednego i tego samego celu, proroka nowoczesnego hinduizmu, doskonałego karmajogina przedkładającego duchowe potrzeby drugiego człowieka nad własne wyzwolenie, duchowego herosa, który odrzucając tradycję i polegając na własnym doświadczeniu poznał boga i jako doskonały bhakta zjednoczył się z nim i wreszcie archetypowego jogina, który osiągnął wyzwalający stan samadhi – szczyt radźajogi. Wielość kontekstów religijnych, społecznych, a nawet politycznych, w których funkcjonowała i nadal funkcjonuje postać Ramakrishny zarówno w Indiach, jak i poza granicami subkontynentu jest ogromna i każdy z nich wymagałby odrębnego studium. W niniejszym artykule chcę skupić się na jednej tylko kwestii, a mianowicie prześledzeniu procesu, który doprowadził do pojawienia się obrazu Ramakrishny właśnie jako doskonałego radźajogina, powszechnego w szczególności w zachodniej literaturze ezoterycznej okresu międzywojennego oraz ukazania jego specyfiki. Ponieważ jednak analiza tak obszernego korpusu tekstów nie jest w tym miejscu możliwa, ograniczę się jedynie do ukazania obrazu Ramakrishny pojawiającego się w polskiej literaturze ezoterycznej lub inspirowanej tymi wątkami. Choć wiedza o mistyku nie była w Polsce tego okresu rozpowszechniona, a świadectwa literackie dość nieliczne, to jednak dobrze odzwierciedlają one sposób ezoterycznego myślenia o bengalskim świętym.

****************************************************************************************SUMMARY:

Intriguing is the process of transforming this illiterate Bengali mystic into one of the greatest saints, recognized not only in India but also in the West as the Vedantin, apostle of the universal religion, prophet of modern Hinduism, perfect karmayogin, ideal devotee and finally archetypal yogi who attained the liberating state of samadhi – the very end of the path of rajayoga. This article focuses on investigating the
process that has led to the appearance of the image of Ramakrishna as
the perfect rajayogin, so popular particularly in the Western esoteric literature of the interwar period as well as presenting its most characteristic features. However, since the analysis of such an extensive body of texts is not possible at this point, the author of the paper will limit herself only to showing Ramakrishna’s image as it appears in Polish esoteric literature or inspired by these themes. Although the information
on Ramakrishna was not widespread in Poland, and the literary accounts are rather limited, still they reflect well the esoteric perspective on the Bengali saint.

Books by Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939

Research paper thumbnail of Transcendentne stany poznawcze. Wybrane odmiany i ich status epistemiczny

Renata Wieczorek, Transcendentne stany poznawcze. Wybrane odmiany i ich status epistemiczny, Uniwersytet Warszawski Wydział Filozofii i Socjologii, Warszawa 2018. ISBN: 9788387963828, ss. 200., 2018

Research paper thumbnail of Światło i Ciemność. Imaginatio. Tom VIII

Światło i Ciemność. Imaginatio. Tom VIII, Monika Rzeczycka, Agata Świerzowska, Izabela Trzcińska ... more Światło i Ciemność. Imaginatio. Tom VIII, Monika Rzeczycka, Agata Świerzowska, Izabela Trzcińska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017.
ISBN: 978-83-7865-594-7. 208 s.

SPIS RZECZY:
Izabela T r z c i ń s k a, Agata Ś w i e r z o w s k a, Monika R z e c z y c k a, Słowo wstępne (7); Wouter J. H a n e g r a a f f, Religia i wyobraźnia historyczna: tradycja ezoteryczna jako kreacja poetycka (9); POLONICA: Rafał T. P r i n k e, Kamila F o l l p r e c h t, The Court at St. Anne’s Gate. New Sources on the Cracovian Period in the Biography of Michael Sendivogius (1566–1636) (43); Katarzyna W o d a r s k a - O g i d e l, Symbolika egipska w sztuce masońskiej na przykładzie kamienia ze zbiorów Muzeum Teatralnego w Warszawie (67); Andrzej K a s p e r e k, Orcio, czyli widzieć, nie widząc. Studium romantycznej imaginacji w pooświeceniowym świecie (77); Izabela T r z c i ń s k a, The Theosophic Interpretation of Lilla Weneda by Juliusz Słowacki (89); Anna M i k o ł e j k o, From the Grotesque to a Vision: Spiritualism in Polish Imagination from 1853 till 1939 (113); Agata Ś w i e r z o w s k a, Praktyka imaginacji w radźa jodze nowoczesnej Józefa Świtkowskiego (130); VARIA: Wojciech K o s i o r, „Każdy ma ich tysiąc po lewej i miriady po prawej” (Berachot 6a). Kilka wstępnych uwag o rabinicznej wyobraźni i demonach Talmudu babilońskiego (151); Stefano D a n i e l e, A Sun within Man. The Ontological and Epistemological Theory of Imagination in Paracelsus and its Sources (162); Karolina Maria H e s s, Przemysław S i e r a d z a n, Explorations of the Esoteric Dreams of the Himalayas (175).

Research paper thumbnail of Sukkuby i inkuby w koncepcji magii seksualnej Józefa Świtkowskiego

Karolina M. Hess, Małgorzata A. Dulska, Sukkuby i inkuby w koncepcji magii seksualnej Józefa Świtkowskiego, Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy "Maska", numer specjalny Magia, nr 33, s. 215–228. ISSN: 1898- 5947, 2017

[Abstract in English below] Artykuł stanowi wprowadzenie do koncepcji magii seksualnej Józefa Św... more [Abstract in English below]
Artykuł stanowi wprowadzenie do koncepcji magii seksualnej Józefa Świtkowskiego (1876–1942). Świtkowski, polski parapsycholog i okultysta, ale także muzyk i ceniony fotograf, był postacią bardzo aktywną w polskim środowisku ezoterycznym, szczególnie w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W jego pracach poświęconych wybranym aspektom ezoterycznych poszukiwań, jeden z przedmiotów analiz stanowi magia seksualna. Ważną rolę odgrywa w niej koncepcja tzw. wirów astralnych i związanych z nimi zjawisk takich jak sukkuby i inkuby. Znane z różnych kultur halucynacje związane ze zjawiskiem paraliżu przysennego są omawiane przez autora jako realne ingerencje duchowe. Artykuł prezentuje teoretyczne ramy zjawiska w perspektywie koncepcji magii seksualnej Świtkowskiego.
Słowa kluczowe: Józef Świtkowski, magia, okultyzm, parapsychologia, magia seksualna, sukub, inkub, paraliż przysenny, zachodni ezoteryzm.

Succubi and Incubi in the Conception of Józef Świtkowski’s Sex Magic
Abstract:
The article provides an introduction to Józef Świtkowski's conception of sexual magic. Świtkowski (1876-1942), a Polish parapsychologist and occultist, but also a musician and a respected photographer, was a very active figure in the Polish esoteric milieu, especially in the two interwar decades. One of the topics of his works devoted to selected aspects of esoteric explorations was sexual magic. In it, an important role is played by a conception of so-called astral vortexes and related phenomena, such as succubi and incubi. Hallucinations connected to sleep paralysis are discussed by Świtkowski as real spiritual intrusions. The article presents the theoretical framework of this phenomena in the perspective of Świtkowski's conception of sexual magic.
Keywords: Józef Świtkowski, Magic, Occult, Parapsychology, Sex Magic, Succubus, Incubus, Sleep Paralysis, Western Esotericism.

Research paper thumbnail of Między nauką, religią i sztuką: wybrane teoretyczne ujęcia magii we współczesnych nurtach ezoterycznych

Karolina M. Hess, Małgorzata A. Dulska, Między nauką, religią i sztuką: wybrane teoretyczne ujęcia magii we współczesnych nurtach ezoterycznych, „Fragile – pismo kulturalne” nr 4 (34), numer specjalny Magia, s. 11–17, ISSN: 2451-3210, 2016

Traktowanie magii jako reliktu przeszłości, przedmiotu badań związanego z kulturą tradycyjną i je... more Traktowanie magii jako reliktu przeszłości, przedmiotu badań związanego z kulturą tradycyjną i jej pozostałościami, obecne jeszcze niedawno w licznych pracach akademickich, wyparte zostało nie tylko przez współczesne badania antropologiczne, kulturo-i religioznawcze, ale również studia nad zachodnim ezoteryzmem. Jako element silnie związany z hermetyczną wizją świata magia wchodzi w zakres pobocznego, ale ciągle obecnego w kulturze nurtu charakteryzowanego czasem jako wiedza odrzucana (rejected knowledge) 1 . Licznym rewizjom poddano koncepcję Maxa Webera, według której w społeczeństwach zachodnich zachodzi proces odczarowania świata, czyli jego stopniowa racjonalizacja 2 . Marginalizowane do niedawna badania struktur inicjacyjnych, nurtów ezoterycznych i ich wpływu na kulturę coraz częściej i pełniej ukazują ogromny wpływ, jaki te kierunki myśli wywarły i wywierają na różne aspekty funkcjonowania społeczeństw. Sama magia, jej ujęcia teoretyczne, ale także praktyki z nią związane -jak wszystkie elementy kultury -ulega zmianom.

Research paper thumbnail of Explorations of the Esoteric Dreams of the Himalayas

K. M. Hess, P. Sieradzan, Explorations of the Esoteric Dreams of the Himalayas w: Światło i ciemność t. VIII. Imaginatio, M. Rzeczycka, A. Świerzowska, I. Trzcińska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017, s. 175–198.

The Himalayas – perceived as both a geographical and spiritual space – became a remarkable source... more The Himalayas – perceived as both a geographical and spiritual space – became a remarkable source of inspiration for many generations of esoteric thin- kers, as well as a tempting travel destination for adventurous individuals sear- ching for new dimensions of occult knowledge. The ancient Buddhist myth of Shambhala was re-thought in the late 19th and early 20th century, influencing esoteric doctrines and inspiring dreams about finding the (physical and spiritual) ways to this hidden domain. The paper presents chosen attempts to conceptualize the Himalayas as a mystic space as well as a place of sotericum-inspired excursions. Among many esoteric currents focused on Eastern myths, Theosophy plays a crucial role in the transmission of the Himalayan dream to Western culture as it appears in early writings of Helena Petrovna Blavatsky. Russian artist and thinker Nikolai Roerich gained particular prominence as an explorer of various dimensions of the Himalayan myth; the mountains were also an important theme in his paintings. Shambhala legends inspired some notable political figures participating in the so-called “Great Game” of world powers for the control over Asia to support and organize expeditions to Tibet in order to gain control over this mysterious land. The aim of the paper is to analyze various aspects of perception of the Himalayas through esoteric imagination.

Research paper thumbnail of Sad Satan's Children: Stanisław Przybyszewski and Esoteric Milieus

Karolina M. Hess, Sad Satan’s Children: Stanisław Przybyszewski and Esoteric Milieus, “La Rosa di Paracelso”, issue Diabolus in singulis est: The Devil, Satan and Lucifer, No. 2, 2017, pp. 133–158, ISSN: 2532-2028., 2017

Stanisław Przybyszewski is one of the most controversial figures in Polish literature. He was a w... more Stanisław Przybyszewski is one of the most controversial figures in Polish literature. He was a writer, poet and playwright known for his scandalous life, who became a legendary figure already during his lifetime. He is considered to be a forerunner of modern (20th century) intellectual Satanism. One of his commentator wrote: “Przybyszewski’s Slavic Satanism manifests itself in an orgiastic lust of destruction; it is a nihilism, a boundless joy of destruction and annihilation.” He wrote in Polish and German. After the title of a novel published first in German – Satanaskinder (1897) – a group of his followers was called Satan’s Children. They were a bohemia gathered around him, mostly during his stay in Kraków. Many young artists were fascinated with Przybyszewski and considered him to be their master. While Przybyszewski’s literature is widely known in Europe, his background in esoteric milieus is still understudied. Even though he wasn’t personally involved as a member in any group of initiatory character, we need to refer to Esoteric milieus of his time in order to understand Przybyszewski’s way of balancing on the blurry line between theorizing about and practicing occultism. The aim of this paper is to fill to some extent the gaps in literature in the field of Western Esotericism focusing on the author, by looking at Przybyszewski primarily through the lens of his interests in and contacts with contemporary occultism. It is presented in parts including his involvement in search for the perfect platform of his ideas followed by international occult-related collaboration, his contacts with Polish esoteric milieus, and a sketch of his own occult worldview that consisted on elements that he gathered by his own research and the mentioned contacts. The parts are followed by a glance on the examples of the reception of his ideas in literally and visual arts.

Research paper thumbnail of llness Narratives in the Esoteric Vision of the World: Agnieszka Pilchowa's Views and Concepts

Religio: revue pro religionistiku, 2018

The article is an attempt to reconstruct and present the illness narratives formulated by Agnies... more The article is an attempt to reconstruct and present the illness narratives formulated by
Agnieszka Pilchowa (1888-1945), a clairvoyant and healer from Wisła (Silesia). Although
alternative medicine was widespread in Poland in the interwar period, especially in the eso-
teric milieu, concepts like the one created by Pilchowa did not appear often. Pilchowa pre-
sented a consistent, yet at the same time fully mythologized vision of the world, which
would answer questions about the source of evil, suffering, and illness. The article describes
the most important traits of Pilchowa’s vision, focusing on those elements that create the
picture of illness and show the process of its healing. The article is a pioneering one –
Agnieszka Pilchowa and her ideas have not been the subjects of any research so far

Research paper thumbnail of THE ORIGIN AND IMPACT OF THE THEOSOPHICAL CENTRE IN ADYAR

Studia Humanistyczne AGH, 2017

One of the most interesting examples of the Theosophists’ campaign of transgressive imagination i... more One of the most interesting examples of the Theosophists’ campaign of transgressive imagination in Eastern
and Western culture is the movement’s headquarters – The Theosophical Society International Headquarters in
Adyar (Chennai, Tamil Nadu), called the “vision of hope for mankind”. This remarkable project has so far failed
to attract any comprehensive research or permeate the extensive sources of Theosophical literature or subject
literature. The aim of this paper is to highlight the most specifi c elements of this utopia – partly imagined,
partially realised – which was intended by its creators to be an inspiration for the coming new era of the world.

Research paper thumbnail of Ramakrishna – radźajogin i mesjasz. Obraz bengalskiego mistyka w polskiej literaturze ezoterycznej okresu międzywojennego.

I. Trzcińska, A. Świerzowska (red.), Wyobraźnia w kulturze. Duchowość, sztuka, literatura; Seria: Idee i Myśliciele, 2017

Intrygujący jest proces przemiany prostego, niepiśmiennego bengalskiego mistyka, postrzeganego po... more Intrygujący jest proces przemiany prostego, niepiśmiennego bengalskiego mistyka, postrzeganego początkowo jako wstecznika, reprezentanta tendencji regresywnych zakorzenionych w kulturze ludowej, w jednego z największych świętych, rozpoznawalnego oraz uznawanego i to nie tylko w Indiach, ale i na Zachodzie – wedantina, apostoła uniwersalnej religii uznającej wszystkie ścieżki duchowe za drogi wiodące do jednego i tego samego celu, proroka nowoczesnego hinduizmu, doskonałego karmajogina przedkładającego duchowe potrzeby drugiego człowieka nad własne wyzwolenie, duchowego herosa, który odrzucając tradycję i polegając na własnym doświadczeniu poznał boga i jako doskonały bhakta zjednoczył się z nim i wreszcie archetypowego jogina, który osiągnął wyzwalający stan samadhi – szczyt radźajogi. Wielość kontekstów religijnych, społecznych, a nawet politycznych, w których funkcjonowała i nadal funkcjonuje postać Ramakrishny zarówno w Indiach, jak i poza granicami subkontynentu jest ogromna i każdy z nich wymagałby odrębnego studium. W niniejszym artykule chcę skupić się na jednej tylko kwestii, a mianowicie prześledzeniu procesu, który doprowadził do pojawienia się obrazu Ramakrishny właśnie jako doskonałego radźajogina, powszechnego w szczególności w zachodniej literaturze ezoterycznej okresu międzywojennego oraz ukazania jego specyfiki. Ponieważ jednak analiza tak obszernego korpusu tekstów nie jest w tym miejscu możliwa, ograniczę się jedynie do ukazania obrazu Ramakrishny pojawiającego się w polskiej literaturze ezoterycznej lub inspirowanej tymi wątkami. Choć wiedza o mistyku nie była w Polsce tego okresu rozpowszechniona, a świadectwa literackie dość nieliczne, to jednak dobrze odzwierciedlają one sposób ezoterycznego myślenia o bengalskim świętym.

****************************************************************************************SUMMARY:

Intriguing is the process of transforming this illiterate Bengali mystic into one of the greatest saints, recognized not only in India but also in the West as the Vedantin, apostle of the universal religion, prophet of modern Hinduism, perfect karmayogin, ideal devotee and finally archetypal yogi who attained the liberating state of samadhi – the very end of the path of rajayoga. This article focuses on investigating the
process that has led to the appearance of the image of Ramakrishna as
the perfect rajayogin, so popular particularly in the Western esoteric literature of the interwar period as well as presenting its most characteristic features. However, since the analysis of such an extensive body of texts is not possible at this point, the author of the paper will limit herself only to showing Ramakrishna’s image as it appears in Polish esoteric literature or inspired by these themes. Although the information
on Ramakrishna was not widespread in Poland, and the literary accounts are rather limited, still they reflect well the esoteric perspective on the Bengali saint.

Research paper thumbnail of Transcendentne stany poznawcze. Wybrane odmiany i ich status epistemiczny

Renata Wieczorek, Transcendentne stany poznawcze. Wybrane odmiany i ich status epistemiczny, Uniwersytet Warszawski Wydział Filozofii i Socjologii, Warszawa 2018. ISBN: 9788387963828, ss. 200., 2018

Research paper thumbnail of Światło i Ciemność. Imaginatio. Tom VIII

Światło i Ciemność. Imaginatio. Tom VIII, Monika Rzeczycka, Agata Świerzowska, Izabela Trzcińska ... more Światło i Ciemność. Imaginatio. Tom VIII, Monika Rzeczycka, Agata Świerzowska, Izabela Trzcińska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017.
ISBN: 978-83-7865-594-7. 208 s.

SPIS RZECZY:
Izabela T r z c i ń s k a, Agata Ś w i e r z o w s k a, Monika R z e c z y c k a, Słowo wstępne (7); Wouter J. H a n e g r a a f f, Religia i wyobraźnia historyczna: tradycja ezoteryczna jako kreacja poetycka (9); POLONICA: Rafał T. P r i n k e, Kamila F o l l p r e c h t, The Court at St. Anne’s Gate. New Sources on the Cracovian Period in the Biography of Michael Sendivogius (1566–1636) (43); Katarzyna W o d a r s k a - O g i d e l, Symbolika egipska w sztuce masońskiej na przykładzie kamienia ze zbiorów Muzeum Teatralnego w Warszawie (67); Andrzej K a s p e r e k, Orcio, czyli widzieć, nie widząc. Studium romantycznej imaginacji w pooświeceniowym świecie (77); Izabela T r z c i ń s k a, The Theosophic Interpretation of Lilla Weneda by Juliusz Słowacki (89); Anna M i k o ł e j k o, From the Grotesque to a Vision: Spiritualism in Polish Imagination from 1853 till 1939 (113); Agata Ś w i e r z o w s k a, Praktyka imaginacji w radźa jodze nowoczesnej Józefa Świtkowskiego (130); VARIA: Wojciech K o s i o r, „Każdy ma ich tysiąc po lewej i miriady po prawej” (Berachot 6a). Kilka wstępnych uwag o rabinicznej wyobraźni i demonach Talmudu babilońskiego (151); Stefano D a n i e l e, A Sun within Man. The Ontological and Epistemological Theory of Imagination in Paracelsus and its Sources (162); Karolina Maria H e s s, Przemysław S i e r a d z a n, Explorations of the Esoteric Dreams of the Himalayas (175).