Katarzyna Zdeb - Academia.edu (original) (raw)
Books by Katarzyna Zdeb
R.A. Gawroński and K. Zdeb (eds), Konserwacja zapobiegawcza środowiska 10. Dziedzictwo kulinarne. Archaeologica Hereditas 22, 2023
ARCHAEOLOGICA HEREDITAS 21, 2022
"Do rąk Czytelnika oddajemy niniejszą publikację poświęconą różnorodności etnograficznego dziedzi... more "Do rąk Czytelnika oddajemy niniejszą publikację poświęconą
różnorodności etnograficznego dziedzictwa kulturowego.
Mamy nadzieję, że treść zawarta w monografii stanowi
odpowiedź i zarazem rozwinięcie pytania postawionego
przez jednego z uczestników dziewiątej konferencji, z cyklu
Konserwacja zapobiegawcza środowiska, a mianowicie:
„czy możliwa (i potrzebna) jest konserwacja zapobiegawcza
dziedzictwa tradycyjnej kultury ludowej”1. To retoryczne pytanie
stało się przyczynkiem do refleksji nad rozumieniem
dziedzictwa etnograficznego, jego bogactwa niematerialnych
przesłań i ich przejawów oraz odniesień w kulturze materialnej (...). Niniejszy, 21 tom serii Archaeologica Hereditas, jest zbiorem
13 artykułów poświęconych koncepcji konserwacji zapobiegawczej
w odniesieniu do tradycyjnego dziedzictwa. Etnograficzne
dziedzictwo zostało ujęte możliwie szeroko, aby
przedstawić różnorodność tradycji w wymiarze materialnym
i duchowym, które nierzadko narażone są na zapomnienie
lub zniekształcenie jej symboli ze względu na nadmierną
i niewłaściwą eksploatację".
Archaeologica Hereditaas 16, 2019
"Publikacja, którą oddajemy w ręce Czytelnika jest zbiorem rozdziałów prezentujących zróżnicowane... more "Publikacja, którą oddajemy w ręce Czytelnika jest zbiorem rozdziałów prezentujących zróżnicowane etnicznie i religijnie elementy dziedzictwa kulturowego. Różnorodność ta umożliwiła ukształtowanie się historii i współczesnego rysu Rzeczpospolitej. Stulecie odzyskania niepodległości wydaje się być idealnym momentem, aby przypomnieć, że to zróżnicowanie stanowi wartość samą w sobie i jest cennym przesłaniem,które powinno wraz dziedzictwem kulturowym przetrwać." (Wprowadzenie, autorzy R. Solecki i K. Zdeb)
Konserwacja zapobiegawcza środowiska 7. Zabytki techniki, 2018
"Niniejsza publikacja jest zbiorem artykułów dotyczących jednego z głównych problemów organizacyj... more "Niniejsza publikacja jest zbiorem artykułów dotyczących jednego z głównych problemów organizacyjnych dotykających współczesną archeologię w Polsce, a mianowicie kwestii przechowywania ruchomych zabytków archeologicznych, pochodzących z wykopalisk i poszukiwań powierzchniowych. Te dostarczające zazwyczaj wiele satysfakcji badaczowi i potencjalnie zawierające wiele ważnych i unikatowych informacji o przeszłości znaleziska muszą być nie tylko poddane doraźnym zabiegom konserwatorskim i dokumentacji oraz opracowane naukowo, ale także następnie długoterminowo przechowywane we właściwych warunkach. Tym samym, w momencie zakończenia wykopalisk archeologicznych, kiedy kończą się problemy finansującego badania inwestora, zaczynają się z kolei bardzo poważne problemy archeologów, urzędników odpowiedzialnych za ochronę zabytków i muzealników (...)."
Książka jest zwieńczeniem popularnonaukowego projektu "Chrzest Polski w źródłach archeologicznych... more Książka jest zwieńczeniem popularnonaukowego projektu "Chrzest Polski w źródłach archeologicznych", realizowanego przez Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Warszawie przy współpracy z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN oraz Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie.
Projekt miał na celu zgromadzenie wiedzy o tzw. "badaniach milenijnych", a także przedstawić ich wyjątkową rolę w historii polskiej i europejskiej archeologii.
Papers by Katarzyna Zdeb
R.A. Gawroński and K. Zdeb (eds), Konserwacja zapobiegawcza środowiska 10. Dziedzictwo kulinarne. Archaeologica Hereditas 22, 2023
Cultural heritage includes culinary tourism, which is part of global tourism. Culinary tourism al... more Cultural heritage includes culinary tourism, which is part
of global tourism. Culinary tourism also combines folklore
and ethnographic tourism, i.e. lifestyle, and food traditions,
which also apply to beliefs, and its elements are the basis of
the character, e.g. in the form of trails and festivals as well as
in museums and open-air museums. In the dissemination of the culinary heritage of the Polish countryside at the local level – regional basic presentation groups maintain tradition and present its elements. To implement the promotion of the region, it is necessary to define and define a tourist product.
The tourist product is also objects that you can visit, as
well as events and events in which you can participate, as well as places such as regions and tourist routes – roads that can reach the specified places tools for promoting the area, how to protect and shape cultural heritage and the tourist product. 24 culinary tourism routes have now been registered in Poland. Based on the Polish Marketing Strategy for the tourism sector for 2012 – 2020, the Polish Tourist Organization initiated the creation of the Polish Culinary Routes consortium. The organization’s goal is to use the potential of regions, both the values of the natural environment and cultural heritage, including culinary heritage. Promoting local eating habits and traditional recipes contributes to the preservation of cultural diversity (gastronomy), and affects the development of the local economy, but above all, it is a chance for the survival of the culinary cultural heritage.
R.A. Gawroński and K. Zdeb (eds), Konserwacja zapobiegawcza środowiska 10. Dziedzictwo kulinarne. Archaeologica Hereditas 22, 2023
Each country or region is characterized by its local cuisine which includes recognizable, unique ... more Each country or region is characterized by its local cuisine which includes recognizable, unique dishes. Their preparation methods are usually associated with local traditions, and their way of consumption is unique. These dishes are usually prepared with the use of old recipes and technologies and are strongly related to the regions of their historical origins. The cultural heritage and traditions connected with their preparation become the subject of the cultural policy conducted by UNESCO. and their promotion is entrusted to the World Tourism Organization, an agency of the United Nations. The European Union’s policy also aims to increase the promotion and protection of local culinary traditions. In this volume, we present the reader with the opportunity to acquire knowledge about the various elements of culinary heritage described by researchers from different fields of study. This volume combines anthropological, ethnographic, archaeological-historical, and archaeological-chemical research. It also offers a glimpse at the entirety of global traditions regarding the preparation and consumption of meals. And so, Zbigniew Kobyliński presented the elements of culinary heritage included on the UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity. He indicates the lack or limited presence of some products and regions on the aforementioned list. The author also raised the question of popularizing tourist products, such as traditional dishes, and the changes caused by the very process of adapting them to the requirements and tastes of the modern consumer. That involves the excessive promotion of already inauthentic culinary customs, as well as the disappearance of bonds between entire social groups. The following chapters show old culinary customs as an element and building block of traditional communities. Katarzyna Podyma described the results of anthropological research conducted in Sub-Saharan and Eastern African countries in which post-colonial influences can be observed in local dishes. Judyta Bąk described the disappearing food traditions of the Awajún community from the Peruvian Amazon. In the local conditions, globalization harms the preservation of old customs including the preparation and serving of traditional meals and it causes their almost complete disappearance. Currently, preparing and serving traditional dishes is revived only in the presence of tourists or researchers. The next set of articles is devoted to native culinary traditions. Katarzyna Zdeb described culinary Polish tourist routes with restaurants serving traditional dishes related to historical regions. Justyna Laskowska-Otwinowska described the results of field research on dietary changes taking place in rural areas in the Masovian Voivodeship. Agnieszka Terpiłowska presented the history of broth in traditional Polish culture. Magdalena Kruszewska-Polak described the history of fruit growing in Poland and showed the diversity of traditional apple tree varieties. She emphasized the importance of the re-introduction of traditional orchards for the reconstruction of the former rural landscape, resulting not only in the restoration of historical memory but also in bonds rebuilding between generations in local communities. By the use of ancient texts and archaeological discoveries from Pompeii, Radosław Gawroński presented a hypothesis that separating places of eating resulted in the loosening of social bonds The analysis of epigraphic and archaeological data, as well as written records, shows that members of the elite and representatives of the lower classes lived in completely separate systems of socialization within the Roman society. Szymon Modzelewski described the phenomenon of pepper sea import from southern India to the Roman Empire in the first centuries CE. Urszula Kobylińska, Zbigniew Kobyliński and Katarzyna Zdeb presented the results of chemical tests done by the use of the GC-MS method on 20 fragments of early medieval ceramic vessels from the 9th–11th centuries found during archaeological research carried out in the stronghold and settlement of Rosenhof (Saxony-Anhalt). The aim of the research was to identify food biomarkers (fatty acids) in pottery shreds that could have been used for the preparation of different kinds of food. Magdalena Żurek analyzed written sources regarding products from the former Teutonic castle at Miłomłyn, presenting data from inventories and collections of 16th–17th-century recipes. Marek Badański, Hanna Pilcicka-Ciura and Ryszard Cędrowski described the culinary monuments of ancient Warsaw in light of the results of archaeological research conducted in the area of the former Saxon Palace. Jacek Tomczyk’s article focuses on the issue of diet reconstruction based on odontological data, such as traces of caries. The text describes the variety of research possibilities offered by various interpretations of data reflecting the transformation of eating behaviours. The editors of the present volume hope that the amount of contributions and diversity of culinary heritage presented in this work will bring the reader closer to this important element of our common culture.
![Research paper thumbnail of Analiza chemiczna organicznych pozostałości z miseczek pozyskanych w trakcie wykopalisk na zamku w Przezmarku, [w:] Ceramika i szkło jako źródła do badań nad przeszłością](https://attachments.academia-assets.com/107089107/thumbnails/1.jpg)
](The article presents the results of chemical analyses made on fragments of late medieval ceramic ... more The article presents the results of chemical analyses made on fragments of late medieval ceramic vessels found during archaeological excavations carried out in the Teutonic castle in Przezmark. Fragments of cups with holes in the bottom were found in the latrine, the function and application of which constituted an interesting issue. We decided to used gas chromatography combined with mass spectrometry to extract organic residues from the vessel walls. he method of chemical analysis used allowed for the separation of fatty acids, which are preserved in the walls of the vessels. The comparison of the results with historical and ethnographic sources made it possible to formulate a thesis about the use of cups for the production of cheese. On the other hand, the chemical research carried out, consisting in the analysis of food biomarkers, allowed to conclude that the cups could be used in cheese making during the production of rennet cheeses.
![Research paper thumbnail of Chemical analysis of organic residues from selected ceramic veseels from a Lusatian culture burial ground, [w:]S. S. Siemianowicz, (red.), Ceramika i Szkło jako źródło do badań nad przeszłością](https://attachments.academia-assets.com/107088704/thumbnails/1.jpg)
](Studies in the field of funeral archaeology offer insight into ancient beliefs and rites, includi... more Studies in the field of funeral archaeology offer insight into ancient beliefs and rites, including research on items placed in graves alongside the deceased. The most extensive group of relics obtained from burial grounds during the course of archaeological research is pottery. Interdisciplinary analysis, including chemical studies using gas chromatography combined with mass spectrometry, yield information on the limited residues preserved in the walls of the vessels. The aim of this article is to present the results obtained from selected types of residues, i.e. fatty acids, in order to check whether the vessels were actually used as researchers have indicated. Vessels potentially used for collecting and carrying water were submitted for laboratory tests, but the conducted research indicated some possible other uses. heir role could have changed during funeral rites. Everyday objects found in graves, which undoubtedly include the dippers in question, constitute
a new and important factor while interpreting the phenomenon and concept of burial offerings. The most interesting fact is that the discovered vessels were found to contain residues of fatty acids of animal origin. his undoubtedly indicates that they played a practical role, and were not specially made for funeral rites. Moreover, taking into account the importance and gravitas of funeral rites, we assume that each of the items placed in the grave was intended to have specific, well-defined functions. therefore, previous practical significance transformed into a sacred role during a funeral ritual. his opens up new research and interpretative options, which may spur the development of considerations on using vessels in funeral rites.
![Research paper thumbnail of Wiewiórki, st. 1 (gmina Górowo Iławeckie, pow. bartoszycki, AZP 13-62/1), [w:] R. Solecki (red.), Katalog grodzisk Warmii i Mazur tom 3](https://attachments.academia-assets.com/107088291/thumbnails/1.jpg)
](Grodzisko w Wiewiórkach, st. 1 położone jest w zakolu rzeki Elmy, około 1,5 km na wschód od wsi W... more Grodzisko w Wiewiórkach, st. 1 położone jest
w zakolu rzeki Elmy, około 1,5 km na wschód
od wsi Wiewiórki, gm. Górowo Iławeckie,
pow. Bartoszyce
Archaeology of Conflicts II - P. Drnovsky, P. Hejhal, L. Rytis (eds.), 2023
This article presents a description of geophysical and archaeological work in the area of conflic... more This article presents a description of geophysical and archaeological work in the area of conflict archaeology. As a result of archival works and interviews with so-called witnesses to history, they are conducted within the scope of a project run by the Military University of Land Forces. GPR research helped narrow down the area to the former Evangelical cemetery. The location of the burials was confirmed by archival photos showing the graves and the area’s landscape. As a result of geophysical work, sites were selected based on an analysis of detected GPR anomalies. As a consequence, archaeological excavations were initiated that resulted in the discovery of mass graves from World War II.
Archaeology of Conflicts II - P. Drnovsky, P. Hejhal, L. Rytis (eds.), 2023
The Battle of Rogoźnica, between the French army and the Russian–Prussian coalition, is one of th... more The Battle of Rogoźnica, between the French army and the Russian–Prussian coalition, is one of the numerous clashes fought during Napoleon Bonaparte’s military campaign. The events that took place on 31 May 1813 became an important part of the history of the contemporary inhabitants of the village of Rogoźnica. In the quest for answers and in order to find out about the fate of the soldiers who fought at that time, a two-stage study was planned, consisting of non-invasive GRP as well as invasive research in the form of boreholes and archaeological excavations. Fieldwork followed by an interpretation of the obtained geophysical and archaeological data made it possible to confront the historical sources related to the battle fought by Napoleon’s troops in this area. Moreover, material in the form of human and animal bones was also obtained. Anthropological expertise helped identify 3 incomplete skeletons, along with indications of their sex and age.
However, due to the state of preservation of the osteological material, which was fragmentary, with moderate
bone fossilisation, the performance of in-depth bioarchaeological analyses was significantly limited.
Despite the fact that the range of work undertaken failed to verify the previously selected area in the former
manor park in Rogoźnica as the location where the fallen soldiers of the Battle of Rogoźnica were laid to rest, it does not mean that the research possibilities, nor the history of Napoleon’s soldiers, ends here. Further work is planned to extend the survey to the rest of the park with the hope of finding the burial place of the soldiers of the Battle of Rogoźnica, thus enriching and supplementing the pages of history.
Uniwersalizm i różnorodność. Grób w badaniach interdyscyplinarnych - Funeralia Lednicko-Gnieźnieńskie (spotkanie 22), 2023
Konserwacja zapobiegawcza środowiska 9. Dziedzictwo kultur tradycyjnych, 2022
"Ethnographic heritage is an extremely rich set of both material elements, which are physical pro... more "Ethnographic heritage is an extremely rich set of both material
elements, which are physical products of craft and creation,
and intangible elements, that include beliefs and dialects.
Research on cultural ethnographic heritage is accompanied
by the development of various scientific disciplines, which
are an equal source of knowledge about folk culture. Historical,
cultural and social transformations as well as alterations
based on importing and assimilating elements of other communities
are observable in ethnographic sources. The 21st volume of the Archaeologica Hereditas series is
a collection of 13 articles devoted to the concept of preventive
conservation in relation to traditional heritage. Ethnographic
heritage has been included as broadly as possible in
order to present the diversity of traditions in the material
and spiritual dimension, which are often exposed to the risk
of forgetting or distorting their symbols due to excessive and
improper exploitation". (translated by Monika Lis)
Konserwacja zapobiegawcza środowiska 9. Dziedzictwo kultur tradycyjnych, 2022
Nowadays video games are used almost on every mobile device (mobile phones, tablets, and laptops)... more Nowadays video games are used almost on every mobile
device (mobile phones, tablets, and laptops). Yet, their potential
to popularize and to spread awareness about cultural
heritage is not fully used. Video games may create a platform
between material and non-material heritage as a form of
its consolidation in consciousness of the society. They enable almost entirely to reflect social diversity as well as historical
and cultural transformations. Thus the video games are
modern tool, which helps to present cultural heritage (translated by Monika Lis)
Archeologia Polski, 2018
13 października 2017 r. została zorganizowana przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała S... more 13 października 2017 r. została zorganizowana przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (dalej: IA UKSW), Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie (dalej: PMA) oraz Muzeum Historyczne w Legionowie (dalej: MHwL), ogólnopolska konferencja Problemy przechowywania znalezisk archeologicznych z Mazowsza. Odbyła się ona w Auli im. R. Schumana na terenie kampusu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Celem konferencji było zdiagnozowanie problemów związanych z przechowywaniem zabytków archeologicznych oraz podjęcie działań w kierunku zmian w aktualnie obowiązujących przepisach prawnych. Prelekcje zostały pogrupowane w cztery kategorie: teoria magazynowania zabytków, problematyka magazynowania zbiorów z punktu widzenia muzealnika oraz archeologa i uszczegółowienie metod przechowywania znalezisk, zwłaszcza szczątków ludzkich. Pomimo iż pierwotnie tematyka konferencji miała być ściśle związana z terenem Mazowsza, organizatorzy zdecydowali się na jej rozszerzenie na obszar całej Polski. Podyktowane to było różnorodnością zgłoszonych referatów, jak i ogólnokrajowym zasięgiem rozpatrywanych zagadnień.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 2021
Archaeological excavations of the Institute of Archaeology UKSW lasted from July to August 2017. ... more Archaeological excavations of the Institute of Archaeology UKSW lasted from July to August 2017. Principals have reviewed the area. In the first season, four excavations were opened – three (A–C) ones in the high castle and one (D) in the middle castle area. Trench A was founded on the outside of the south-eastern corner of the castle. The work was to verify the presence of the external wall – it was built from the side of the lake, present on the plans of the castle. During the excavation tests, the remains of the toilet tank were unveiled. Fragments of usable ceramics were extracted from these places. Samples were taken from vessels and transferred to the laboratory. During the chemical analysis, fatty acids were isolated. Based on the proportion of acids obtained, an attempt was made to interpret food prepared in dishes. The following tests were chosen for the tests: lid (P1), six den (P2, P3, P4, P5, P6, P7), two bellies (P9, P10) and two outlets (P8 and P11). After an overall a...
Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, 2020
In this article, the author presents how to use geophysical research to look for corpses. During ... more In this article, the author presents how to use geophysical research to look for corpses. During the search, the following methods can be used: GPR, magnetic and metal detector, which assists in the detection of graves and mass graves. Research can be con-ducted as part of forensic archaeology and prosecutor’s proceedings. This article presents the possibilities and limitations of these methods.
![Research paper thumbnail of Analiza chemiczna nowożytnej ceramiki naczyniowej z Gdańska jako przyczynek do badań nad produktami żywnościowymi mieszczan, [w:] Bogdan Kościński (red.), Archeologia Gdańska VIII: 1-12](https://attachments.academia-assets.com/85039675/thumbnails/1.jpg)
](Archeologia Gdańska, 2021
Badania z zakresu archeologii środowiska z wykorzystaniem analiz chemicznej, których celem jest r... more Badania z zakresu archeologii środowiska z wykorzystaniem analiz chemicznej, których celem jest rekonstrukcja paleośrodowiska, są powszechnie stosowane do pozyskanie coraz to nowszych informacji z ruchomych
zabytków archeologicznych. Jedną z takich metod jest chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometrią mas
(GC-MS), która umożliwia wyekstrahowanie pozostałości organicznych z porów ścian naczyń ceramicznych.
Z wydzielonych kwasów tłuszczowych możliwe jest rozpoznanie składników pożywienia, które zostało poddane obróbce cieplnej w naczyniu. Badania prowadzone nad sposobem przechowywania, transportu, obróbki
i przygotowania potraw pozwalają odtworzyć szlaki handlowe, na których dochodziło do wymiany towarów, jak
również odkryć różnice społeczne i kulturowe na badanym obszarze.
W artykule przedstawiono analizy chemiczne z wykorzystaniem metody GC-MS w celu rekonstrukcji
żywności przygotowywanej w wybranych naczyniach ceramicznych, które odnaleziono w trakcie badań archeologicznych prowadzonych pomiędzy ulicami Piwną, Długą, Lektykarską i Kaletniczą w Gdańsku. Do analiz chemicznych przekazano trzy fragmenty naczyń, w tym dwa pokryte od wewnątrz szkliwem. W pierwszej kolejności
podjęto próbę pozyskania kwasów tłuszczowych ze ścian naczyń, które znaleziono w wypełniskach latryn. Natomiast głównym celem badań chemicznych z wykorzystaniem ww. metody było odtworzenie pokarmów, które
przygotowywano w naczyniach. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono, że w naczyniach szkliwionych
znajdowało się najprawdopodobniej mięso ssaków przeżuwaczy wraz z mięsem ryb. Natomiast w naczyniu nieszkliwionym wykryto obecność pozostałości mięs ssaków monogastrycznych i przeżuwaczy.
Należy podkreślić, że przeprowadzone badania potwierdziły potencjał metod chemicznych w analizie
materiału ceramicznego z prac archeologicznych, zarówno w przypadku naczyń odnajdywanych w zwykłych
warstwach takich, jak wypełniska obiektów, jam czy we wnętrzach domów oraz w miejscach, gdzie środowisko
zalegania ceramiki wydawało się bardzo inwazyjne – wnętrza latryn. Jest to niezwykle ważna informacja, która
pozwala na prowadzenie analiz chemicznych na materiale zabytkowym pozyskanym z takich środowisk przy zastosowaniu chromatografii gazowej i spektrometrii mas. W dalszej perspektywie wyniki te mogą być przyczynkiem do analiz diety społeczności z wybranych okresów chronologicznych i na danym terenie.
R.A. Gawroński and K. Zdeb (eds), Konserwacja zapobiegawcza środowiska 10. Dziedzictwo kulinarne. Archaeologica Hereditas 22, 2023
ARCHAEOLOGICA HEREDITAS 21, 2022
"Do rąk Czytelnika oddajemy niniejszą publikację poświęconą różnorodności etnograficznego dziedzi... more "Do rąk Czytelnika oddajemy niniejszą publikację poświęconą
różnorodności etnograficznego dziedzictwa kulturowego.
Mamy nadzieję, że treść zawarta w monografii stanowi
odpowiedź i zarazem rozwinięcie pytania postawionego
przez jednego z uczestników dziewiątej konferencji, z cyklu
Konserwacja zapobiegawcza środowiska, a mianowicie:
„czy możliwa (i potrzebna) jest konserwacja zapobiegawcza
dziedzictwa tradycyjnej kultury ludowej”1. To retoryczne pytanie
stało się przyczynkiem do refleksji nad rozumieniem
dziedzictwa etnograficznego, jego bogactwa niematerialnych
przesłań i ich przejawów oraz odniesień w kulturze materialnej (...). Niniejszy, 21 tom serii Archaeologica Hereditas, jest zbiorem
13 artykułów poświęconych koncepcji konserwacji zapobiegawczej
w odniesieniu do tradycyjnego dziedzictwa. Etnograficzne
dziedzictwo zostało ujęte możliwie szeroko, aby
przedstawić różnorodność tradycji w wymiarze materialnym
i duchowym, które nierzadko narażone są na zapomnienie
lub zniekształcenie jej symboli ze względu na nadmierną
i niewłaściwą eksploatację".
Archaeologica Hereditaas 16, 2019
"Publikacja, którą oddajemy w ręce Czytelnika jest zbiorem rozdziałów prezentujących zróżnicowane... more "Publikacja, którą oddajemy w ręce Czytelnika jest zbiorem rozdziałów prezentujących zróżnicowane etnicznie i religijnie elementy dziedzictwa kulturowego. Różnorodność ta umożliwiła ukształtowanie się historii i współczesnego rysu Rzeczpospolitej. Stulecie odzyskania niepodległości wydaje się być idealnym momentem, aby przypomnieć, że to zróżnicowanie stanowi wartość samą w sobie i jest cennym przesłaniem,które powinno wraz dziedzictwem kulturowym przetrwać." (Wprowadzenie, autorzy R. Solecki i K. Zdeb)
Konserwacja zapobiegawcza środowiska 7. Zabytki techniki, 2018
"Niniejsza publikacja jest zbiorem artykułów dotyczących jednego z głównych problemów organizacyj... more "Niniejsza publikacja jest zbiorem artykułów dotyczących jednego z głównych problemów organizacyjnych dotykających współczesną archeologię w Polsce, a mianowicie kwestii przechowywania ruchomych zabytków archeologicznych, pochodzących z wykopalisk i poszukiwań powierzchniowych. Te dostarczające zazwyczaj wiele satysfakcji badaczowi i potencjalnie zawierające wiele ważnych i unikatowych informacji o przeszłości znaleziska muszą być nie tylko poddane doraźnym zabiegom konserwatorskim i dokumentacji oraz opracowane naukowo, ale także następnie długoterminowo przechowywane we właściwych warunkach. Tym samym, w momencie zakończenia wykopalisk archeologicznych, kiedy kończą się problemy finansującego badania inwestora, zaczynają się z kolei bardzo poważne problemy archeologów, urzędników odpowiedzialnych za ochronę zabytków i muzealników (...)."
Książka jest zwieńczeniem popularnonaukowego projektu "Chrzest Polski w źródłach archeologicznych... more Książka jest zwieńczeniem popularnonaukowego projektu "Chrzest Polski w źródłach archeologicznych", realizowanego przez Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Warszawie przy współpracy z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN oraz Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie.
Projekt miał na celu zgromadzenie wiedzy o tzw. "badaniach milenijnych", a także przedstawić ich wyjątkową rolę w historii polskiej i europejskiej archeologii.
R.A. Gawroński and K. Zdeb (eds), Konserwacja zapobiegawcza środowiska 10. Dziedzictwo kulinarne. Archaeologica Hereditas 22, 2023
Cultural heritage includes culinary tourism, which is part of global tourism. Culinary tourism al... more Cultural heritage includes culinary tourism, which is part
of global tourism. Culinary tourism also combines folklore
and ethnographic tourism, i.e. lifestyle, and food traditions,
which also apply to beliefs, and its elements are the basis of
the character, e.g. in the form of trails and festivals as well as
in museums and open-air museums. In the dissemination of the culinary heritage of the Polish countryside at the local level – regional basic presentation groups maintain tradition and present its elements. To implement the promotion of the region, it is necessary to define and define a tourist product.
The tourist product is also objects that you can visit, as
well as events and events in which you can participate, as well as places such as regions and tourist routes – roads that can reach the specified places tools for promoting the area, how to protect and shape cultural heritage and the tourist product. 24 culinary tourism routes have now been registered in Poland. Based on the Polish Marketing Strategy for the tourism sector for 2012 – 2020, the Polish Tourist Organization initiated the creation of the Polish Culinary Routes consortium. The organization’s goal is to use the potential of regions, both the values of the natural environment and cultural heritage, including culinary heritage. Promoting local eating habits and traditional recipes contributes to the preservation of cultural diversity (gastronomy), and affects the development of the local economy, but above all, it is a chance for the survival of the culinary cultural heritage.
R.A. Gawroński and K. Zdeb (eds), Konserwacja zapobiegawcza środowiska 10. Dziedzictwo kulinarne. Archaeologica Hereditas 22, 2023
Each country or region is characterized by its local cuisine which includes recognizable, unique ... more Each country or region is characterized by its local cuisine which includes recognizable, unique dishes. Their preparation methods are usually associated with local traditions, and their way of consumption is unique. These dishes are usually prepared with the use of old recipes and technologies and are strongly related to the regions of their historical origins. The cultural heritage and traditions connected with their preparation become the subject of the cultural policy conducted by UNESCO. and their promotion is entrusted to the World Tourism Organization, an agency of the United Nations. The European Union’s policy also aims to increase the promotion and protection of local culinary traditions. In this volume, we present the reader with the opportunity to acquire knowledge about the various elements of culinary heritage described by researchers from different fields of study. This volume combines anthropological, ethnographic, archaeological-historical, and archaeological-chemical research. It also offers a glimpse at the entirety of global traditions regarding the preparation and consumption of meals. And so, Zbigniew Kobyliński presented the elements of culinary heritage included on the UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity. He indicates the lack or limited presence of some products and regions on the aforementioned list. The author also raised the question of popularizing tourist products, such as traditional dishes, and the changes caused by the very process of adapting them to the requirements and tastes of the modern consumer. That involves the excessive promotion of already inauthentic culinary customs, as well as the disappearance of bonds between entire social groups. The following chapters show old culinary customs as an element and building block of traditional communities. Katarzyna Podyma described the results of anthropological research conducted in Sub-Saharan and Eastern African countries in which post-colonial influences can be observed in local dishes. Judyta Bąk described the disappearing food traditions of the Awajún community from the Peruvian Amazon. In the local conditions, globalization harms the preservation of old customs including the preparation and serving of traditional meals and it causes their almost complete disappearance. Currently, preparing and serving traditional dishes is revived only in the presence of tourists or researchers. The next set of articles is devoted to native culinary traditions. Katarzyna Zdeb described culinary Polish tourist routes with restaurants serving traditional dishes related to historical regions. Justyna Laskowska-Otwinowska described the results of field research on dietary changes taking place in rural areas in the Masovian Voivodeship. Agnieszka Terpiłowska presented the history of broth in traditional Polish culture. Magdalena Kruszewska-Polak described the history of fruit growing in Poland and showed the diversity of traditional apple tree varieties. She emphasized the importance of the re-introduction of traditional orchards for the reconstruction of the former rural landscape, resulting not only in the restoration of historical memory but also in bonds rebuilding between generations in local communities. By the use of ancient texts and archaeological discoveries from Pompeii, Radosław Gawroński presented a hypothesis that separating places of eating resulted in the loosening of social bonds The analysis of epigraphic and archaeological data, as well as written records, shows that members of the elite and representatives of the lower classes lived in completely separate systems of socialization within the Roman society. Szymon Modzelewski described the phenomenon of pepper sea import from southern India to the Roman Empire in the first centuries CE. Urszula Kobylińska, Zbigniew Kobyliński and Katarzyna Zdeb presented the results of chemical tests done by the use of the GC-MS method on 20 fragments of early medieval ceramic vessels from the 9th–11th centuries found during archaeological research carried out in the stronghold and settlement of Rosenhof (Saxony-Anhalt). The aim of the research was to identify food biomarkers (fatty acids) in pottery shreds that could have been used for the preparation of different kinds of food. Magdalena Żurek analyzed written sources regarding products from the former Teutonic castle at Miłomłyn, presenting data from inventories and collections of 16th–17th-century recipes. Marek Badański, Hanna Pilcicka-Ciura and Ryszard Cędrowski described the culinary monuments of ancient Warsaw in light of the results of archaeological research conducted in the area of the former Saxon Palace. Jacek Tomczyk’s article focuses on the issue of diet reconstruction based on odontological data, such as traces of caries. The text describes the variety of research possibilities offered by various interpretations of data reflecting the transformation of eating behaviours. The editors of the present volume hope that the amount of contributions and diversity of culinary heritage presented in this work will bring the reader closer to this important element of our common culture.
The article presents the results of chemical analyses made on fragments of late medieval ceramic ... more The article presents the results of chemical analyses made on fragments of late medieval ceramic vessels found during archaeological excavations carried out in the Teutonic castle in Przezmark. Fragments of cups with holes in the bottom were found in the latrine, the function and application of which constituted an interesting issue. We decided to used gas chromatography combined with mass spectrometry to extract organic residues from the vessel walls. he method of chemical analysis used allowed for the separation of fatty acids, which are preserved in the walls of the vessels. The comparison of the results with historical and ethnographic sources made it possible to formulate a thesis about the use of cups for the production of cheese. On the other hand, the chemical research carried out, consisting in the analysis of food biomarkers, allowed to conclude that the cups could be used in cheese making during the production of rennet cheeses.
Studies in the field of funeral archaeology offer insight into ancient beliefs and rites, includi... more Studies in the field of funeral archaeology offer insight into ancient beliefs and rites, including research on items placed in graves alongside the deceased. The most extensive group of relics obtained from burial grounds during the course of archaeological research is pottery. Interdisciplinary analysis, including chemical studies using gas chromatography combined with mass spectrometry, yield information on the limited residues preserved in the walls of the vessels. The aim of this article is to present the results obtained from selected types of residues, i.e. fatty acids, in order to check whether the vessels were actually used as researchers have indicated. Vessels potentially used for collecting and carrying water were submitted for laboratory tests, but the conducted research indicated some possible other uses. heir role could have changed during funeral rites. Everyday objects found in graves, which undoubtedly include the dippers in question, constitute
a new and important factor while interpreting the phenomenon and concept of burial offerings. The most interesting fact is that the discovered vessels were found to contain residues of fatty acids of animal origin. his undoubtedly indicates that they played a practical role, and were not specially made for funeral rites. Moreover, taking into account the importance and gravitas of funeral rites, we assume that each of the items placed in the grave was intended to have specific, well-defined functions. therefore, previous practical significance transformed into a sacred role during a funeral ritual. his opens up new research and interpretative options, which may spur the development of considerations on using vessels in funeral rites.
Grodzisko w Wiewiórkach, st. 1 położone jest w zakolu rzeki Elmy, około 1,5 km na wschód od wsi W... more Grodzisko w Wiewiórkach, st. 1 położone jest
w zakolu rzeki Elmy, około 1,5 km na wschód
od wsi Wiewiórki, gm. Górowo Iławeckie,
pow. Bartoszyce
Archaeology of Conflicts II - P. Drnovsky, P. Hejhal, L. Rytis (eds.), 2023
This article presents a description of geophysical and archaeological work in the area of conflic... more This article presents a description of geophysical and archaeological work in the area of conflict archaeology. As a result of archival works and interviews with so-called witnesses to history, they are conducted within the scope of a project run by the Military University of Land Forces. GPR research helped narrow down the area to the former Evangelical cemetery. The location of the burials was confirmed by archival photos showing the graves and the area’s landscape. As a result of geophysical work, sites were selected based on an analysis of detected GPR anomalies. As a consequence, archaeological excavations were initiated that resulted in the discovery of mass graves from World War II.
Archaeology of Conflicts II - P. Drnovsky, P. Hejhal, L. Rytis (eds.), 2023
The Battle of Rogoźnica, between the French army and the Russian–Prussian coalition, is one of th... more The Battle of Rogoźnica, between the French army and the Russian–Prussian coalition, is one of the numerous clashes fought during Napoleon Bonaparte’s military campaign. The events that took place on 31 May 1813 became an important part of the history of the contemporary inhabitants of the village of Rogoźnica. In the quest for answers and in order to find out about the fate of the soldiers who fought at that time, a two-stage study was planned, consisting of non-invasive GRP as well as invasive research in the form of boreholes and archaeological excavations. Fieldwork followed by an interpretation of the obtained geophysical and archaeological data made it possible to confront the historical sources related to the battle fought by Napoleon’s troops in this area. Moreover, material in the form of human and animal bones was also obtained. Anthropological expertise helped identify 3 incomplete skeletons, along with indications of their sex and age.
However, due to the state of preservation of the osteological material, which was fragmentary, with moderate
bone fossilisation, the performance of in-depth bioarchaeological analyses was significantly limited.
Despite the fact that the range of work undertaken failed to verify the previously selected area in the former
manor park in Rogoźnica as the location where the fallen soldiers of the Battle of Rogoźnica were laid to rest, it does not mean that the research possibilities, nor the history of Napoleon’s soldiers, ends here. Further work is planned to extend the survey to the rest of the park with the hope of finding the burial place of the soldiers of the Battle of Rogoźnica, thus enriching and supplementing the pages of history.
Uniwersalizm i różnorodność. Grób w badaniach interdyscyplinarnych - Funeralia Lednicko-Gnieźnieńskie (spotkanie 22), 2023
Konserwacja zapobiegawcza środowiska 9. Dziedzictwo kultur tradycyjnych, 2022
"Ethnographic heritage is an extremely rich set of both material elements, which are physical pro... more "Ethnographic heritage is an extremely rich set of both material
elements, which are physical products of craft and creation,
and intangible elements, that include beliefs and dialects.
Research on cultural ethnographic heritage is accompanied
by the development of various scientific disciplines, which
are an equal source of knowledge about folk culture. Historical,
cultural and social transformations as well as alterations
based on importing and assimilating elements of other communities
are observable in ethnographic sources. The 21st volume of the Archaeologica Hereditas series is
a collection of 13 articles devoted to the concept of preventive
conservation in relation to traditional heritage. Ethnographic
heritage has been included as broadly as possible in
order to present the diversity of traditions in the material
and spiritual dimension, which are often exposed to the risk
of forgetting or distorting their symbols due to excessive and
improper exploitation". (translated by Monika Lis)
Konserwacja zapobiegawcza środowiska 9. Dziedzictwo kultur tradycyjnych, 2022
Nowadays video games are used almost on every mobile device (mobile phones, tablets, and laptops)... more Nowadays video games are used almost on every mobile
device (mobile phones, tablets, and laptops). Yet, their potential
to popularize and to spread awareness about cultural
heritage is not fully used. Video games may create a platform
between material and non-material heritage as a form of
its consolidation in consciousness of the society. They enable almost entirely to reflect social diversity as well as historical
and cultural transformations. Thus the video games are
modern tool, which helps to present cultural heritage (translated by Monika Lis)
Archeologia Polski, 2018
13 października 2017 r. została zorganizowana przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała S... more 13 października 2017 r. została zorganizowana przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (dalej: IA UKSW), Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie (dalej: PMA) oraz Muzeum Historyczne w Legionowie (dalej: MHwL), ogólnopolska konferencja Problemy przechowywania znalezisk archeologicznych z Mazowsza. Odbyła się ona w Auli im. R. Schumana na terenie kampusu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Celem konferencji było zdiagnozowanie problemów związanych z przechowywaniem zabytków archeologicznych oraz podjęcie działań w kierunku zmian w aktualnie obowiązujących przepisach prawnych. Prelekcje zostały pogrupowane w cztery kategorie: teoria magazynowania zabytków, problematyka magazynowania zbiorów z punktu widzenia muzealnika oraz archeologa i uszczegółowienie metod przechowywania znalezisk, zwłaszcza szczątków ludzkich. Pomimo iż pierwotnie tematyka konferencji miała być ściśle związana z terenem Mazowsza, organizatorzy zdecydowali się na jej rozszerzenie na obszar całej Polski. Podyktowane to było różnorodnością zgłoszonych referatów, jak i ogólnokrajowym zasięgiem rozpatrywanych zagadnień.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 2021
Archaeological excavations of the Institute of Archaeology UKSW lasted from July to August 2017. ... more Archaeological excavations of the Institute of Archaeology UKSW lasted from July to August 2017. Principals have reviewed the area. In the first season, four excavations were opened – three (A–C) ones in the high castle and one (D) in the middle castle area. Trench A was founded on the outside of the south-eastern corner of the castle. The work was to verify the presence of the external wall – it was built from the side of the lake, present on the plans of the castle. During the excavation tests, the remains of the toilet tank were unveiled. Fragments of usable ceramics were extracted from these places. Samples were taken from vessels and transferred to the laboratory. During the chemical analysis, fatty acids were isolated. Based on the proportion of acids obtained, an attempt was made to interpret food prepared in dishes. The following tests were chosen for the tests: lid (P1), six den (P2, P3, P4, P5, P6, P7), two bellies (P9, P10) and two outlets (P8 and P11). After an overall a...
Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, 2020
In this article, the author presents how to use geophysical research to look for corpses. During ... more In this article, the author presents how to use geophysical research to look for corpses. During the search, the following methods can be used: GPR, magnetic and metal detector, which assists in the detection of graves and mass graves. Research can be con-ducted as part of forensic archaeology and prosecutor’s proceedings. This article presents the possibilities and limitations of these methods.
Archeologia Gdańska, 2021
Badania z zakresu archeologii środowiska z wykorzystaniem analiz chemicznej, których celem jest r... more Badania z zakresu archeologii środowiska z wykorzystaniem analiz chemicznej, których celem jest rekonstrukcja paleośrodowiska, są powszechnie stosowane do pozyskanie coraz to nowszych informacji z ruchomych
zabytków archeologicznych. Jedną z takich metod jest chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometrią mas
(GC-MS), która umożliwia wyekstrahowanie pozostałości organicznych z porów ścian naczyń ceramicznych.
Z wydzielonych kwasów tłuszczowych możliwe jest rozpoznanie składników pożywienia, które zostało poddane obróbce cieplnej w naczyniu. Badania prowadzone nad sposobem przechowywania, transportu, obróbki
i przygotowania potraw pozwalają odtworzyć szlaki handlowe, na których dochodziło do wymiany towarów, jak
również odkryć różnice społeczne i kulturowe na badanym obszarze.
W artykule przedstawiono analizy chemiczne z wykorzystaniem metody GC-MS w celu rekonstrukcji
żywności przygotowywanej w wybranych naczyniach ceramicznych, które odnaleziono w trakcie badań archeologicznych prowadzonych pomiędzy ulicami Piwną, Długą, Lektykarską i Kaletniczą w Gdańsku. Do analiz chemicznych przekazano trzy fragmenty naczyń, w tym dwa pokryte od wewnątrz szkliwem. W pierwszej kolejności
podjęto próbę pozyskania kwasów tłuszczowych ze ścian naczyń, które znaleziono w wypełniskach latryn. Natomiast głównym celem badań chemicznych z wykorzystaniem ww. metody było odtworzenie pokarmów, które
przygotowywano w naczyniach. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono, że w naczyniach szkliwionych
znajdowało się najprawdopodobniej mięso ssaków przeżuwaczy wraz z mięsem ryb. Natomiast w naczyniu nieszkliwionym wykryto obecność pozostałości mięs ssaków monogastrycznych i przeżuwaczy.
Należy podkreślić, że przeprowadzone badania potwierdziły potencjał metod chemicznych w analizie
materiału ceramicznego z prac archeologicznych, zarówno w przypadku naczyń odnajdywanych w zwykłych
warstwach takich, jak wypełniska obiektów, jam czy we wnętrzach domów oraz w miejscach, gdzie środowisko
zalegania ceramiki wydawało się bardzo inwazyjne – wnętrza latryn. Jest to niezwykle ważna informacja, która
pozwala na prowadzenie analiz chemicznych na materiale zabytkowym pozyskanym z takich środowisk przy zastosowaniu chromatografii gazowej i spektrometrii mas. W dalszej perspektywie wyniki te mogą być przyczynkiem do analiz diety społeczności z wybranych okresów chronologicznych i na danym terenie.
Archeologia Polski, 2018
13 października 2017 r. została zorganizowana przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała S... more 13 października 2017 r. została zorganizowana przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (dalej: IA UKSW), Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie (dalej: PMA) oraz Muzeum Historyczne w Legionowie (dalej: MHwL), ogólnopolska konferencja Problemy przechowywania znalezisk archeologicznych z Mazowsza. Odbyła się ona w Auli im. R. Schumana na terenie kampusu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Celem konferencji było zdiagnozowanie problemów związanych z przechowywaniem zabytków archeologicznych oraz podjęcie działań w kierunku zmian w aktualnie obowiązujących przepisach prawnych. Prelekcje zostały pogrupowane w cztery kategorie: teoria magazynowania zabytków, problematyka magazynowania zbiorów z punktu widzenia muzealnika oraz archeologa i uszczegółowienie metod przechowywania znalezisk, zwłaszcza szczątków ludzkich. Pomimo iż pierwotnie tematyka konferencji miała być ściśle związana z terenem Mazowsza, organizatorzy zdecydowali się na jej rozszerzenie na obszar całej Polski. Podyktowane to było różnorodnością zgłoszonych referatów, jak i ogólnokrajowym zasięgiem rozpatrywanych zagadnień.
Archeologia Polski LXIII, 2013
Rezerwat „Krzemionki Opatowskie” znany jest badaczom pradziejowego górnictwa w Europie i na świec... more Rezerwat „Krzemionki Opatowskie” znany jest badaczom pradziejowego górnictwa w Europie i na świecie. Jego współczesna historia rozpoczęła się 19 lipca 1922 r., gdy geolog Jan Samsonowicz, współpracujący wówczas z prehistorykiem Stefanem Krukowskim, odkrył na terenie niedawno powstałej wsi Krzemionki, w ówczesnym powiecie opatowskim, pole górnicze z młodszej epoki kamienia. Utworzony na jego obszarze rezerwat położony jest między wsiami Sudół a Magonie w dzisiejszym powiecie ostrowieckim województwa świętokrzyskiego i znajduje się w administracji Muzeum Historyczno-Archeologicznego (dalej: MHA) w Ostrowcu Świętokrzyskim, od maja 2012 r. działającego w nowej siedzibie w Krzemionkach. Ten nowoczesny zespół zabudowań (ryc.1), niezakłócający miejscowego krajobrazu, wzniesiony został w celu obsługi ruchu turystycznego i na siedzibę muzeum archeologicznego w Krzemionkach dzięki staraniom samorządu powiatowego z zasadniczym udziałem funduszy unijnych.
Wiadomości Archeologiczne, 2019
The settlement complex at Czermno (south-eastern Poland) (Fig. 1) is identified with Cherven, th... more The settlement complex at Czermno (south-eastern Poland) (Fig. 1)
is identified with Cherven, the main town of so-called Cherven
Towns. On the basis of “The Primary Chronicle” and the results of
previous archaeological research, it can be estimated that this site was
functioning approximately from the middle of the 10th to the middle
of the 13th century. The archaeological site consists of a stronghold,
boroughs and cemeteries, located directly near the riverbank of the
Huczwa River, on both banks. Some parts of this settlement complex
are linked together with wooden bridges, whose relics are visible on
the ground level of today’s meadows (Fig. 2, 3).
The article presents the results of archaeological prospection of one
such construction, located almost directly in front of the gate of the
stronghold. During this project, a total of 68 piles were documented
(Fig. 4, 5). The Digital Elevation Model allows us to estimate that the
bridge was approximately 275 m long and 3 m wide. Radiocarbon
analyses of four wood samples from the bridge have shown that the
construction was probably built in the 2nd half of the 10th century and
likely functioned uninterruptedly until the middle of the 13th century.
Therefore, it would be one of the oldest constructions within the
discussed archaeological site. (Translation: Rafał Solecki)
![Research paper thumbnail of Poznajemy zwyczaje kulinarne dawnych społeczeństw… Potencjał badawczy analiz interdyscyplinarnych nad fragmentami naczyń ceramicznych, [w:] J. Woźny, J. Szałkowski-Łoś, J. Łoś (red.), XXII Sesja Pomorzoznawcza. Od epoki kamienia do nowożytności](https://attachments.academia-assets.com/79906964/thumbnails/1.jpg)
](The meaning of archaeology, including research opportunities, is expanding together with the deve... more The meaning of archaeology, including research opportunities, is expanding together with the development and emergence and use
of new methods in the science of the human past. An excellent example is the study of ceramics, where an interdisciplinary approach has not only enabled a fast expansion of our knowledge in terms of the material element of culture, but also allowed for the reconstruction of old social systems. The initial considerations on the technological, stylistic and morphological characteristics of pottery products, followed by the introduction of chemical analyses, including gas chromatography combined with mass spectrometry (GC-MS), extended the research and cognitive capabilities on the culinary habits of former social groups. Furthermore, the deliberations on ceramics will provide information allowing the impact of humans on the surrounding environment to be better understood, as well as that of progressing anthropopressure. The aim of the article is to present an outline of the possibilities of interdisciplinary research on vessel fragments obtained by archaeological means.
![Research paper thumbnail of Wyprzedzające badania georadarowe w rozpoznaniu pozostałości fundamentów budowli historycznych na przykładzie Braniewa, [w:] J. Woźny, J. Szałkowski-Łoś, J. Łoś (red.), XXII Sesja Pomorzoznawcza. Od epoki kamienia do nowożytności](https://attachments.academia-assets.com/79906603/thumbnails/1.jpg)
](Prospekcja geofizyczna wyprzedzająca badania archeologiczne nadal stanowi rzadkość, pomimo że pom... more Prospekcja geofizyczna wyprzedzająca badania archeologiczne nadal stanowi rzadkość, pomimo że pomiary georadarowe umożliwiają jej przeprowadzenie przy jednoczesnym rozpoznaniu badanego ośrodka. Pomimo nieinwazyjności i nieingerowania w strukturę badanych powierzchni georadar umożliwia rozpoznanie obiektów znajdujących się pod współczesnym podłożem. Metoda ta pozwala także na weryfikację źródeł historycznych, jak również zaplanowanie przyszłych prac archeologicznych. Nieinwazyjne badania georadarowe przeprowadzono w Braniewie, woj. warmińsko-mazurskie.
Celem badań było rozpoznanie terenu znajdującego się w sąsiedztwie pozostałości murów miejskich i wieży. Źródła historyczne dotyczące Braniewa podają, iż znajdował się tu pruski gród, na którego miejscu wzniesiono komturię biskupią. W tym hanzeatyckim mieście wzniesiono nie tylko zamek biskupów warmińskich, lecz mieściło się tu także założenie klasztorne franciszkańskie, a następnie jezuickie. Jednakże pozostałości klasztorne zostały rozebrane pomimo, że w podziemiach gotyckiego kościoła mieściły się krypty. Ze względu na brak informacji o dokładnej lokalizacji kościoła zaplanowano przeprowadzenie nieinwazyjnych badań metodą georadarową, aby sprawdzić, czy pod współczesnym poziomem miejskim zachowały się obrysy dawnych budowli.
Pomorania Antiqua XXX , 2021
W artykule przedstawiono przebieg badań geofizycznych przeprowadzonych w obrębie kościoła św. Ja... more W artykule przedstawiono przebieg badań geofizycznych przeprowadzonych w obrębie kościoła św. Jana Chrzciciela w Malborku. Ich realizacja była możliwa ze względu na zaplanowane prace konserwatorsko-architektoniczne. Głównym celem badań georadarowych było rozpoznanie struktur znajdujących się poniżej posadzki. Pozwoliło to na wyznaczenie sfer w obrębie kościoła, gdzie posadzka mogła ulec zniszczeniu po wprowadzeniu zbyt ciężkich rusztowań1. Opisano pozyskanie i obróbkę danych oraz przedstawiono interpretację otrzymanych wyników, które porównano z informacjami historycznymi o zagospodarowaniu przestrzennym kościoła. Przeprowadzone badania georadarowe miały na celu zebranie danych, które na kolejnym etapie prac posłużyły do zaplanowania przebiegu prac renowacyjnych i konserwatorskich bez uszczerbku dla obiektu zabytkowego.
SUMMARY
The article presents the course of non-invasive geophysical recognition of the floors of the church of St John the Baptist in Malbork. The research was preceded by conservation and renovation works. The basic features of the GPR method used, as well as the method of data acquisition and interpretation, are described. The possibilities of using the method as pre-emptive and supplementary research for historical sources are presented.
The aim of the research on ceramic pots with the use of gas chromatography and mass spectrometry ... more The aim of the research on ceramic pots with the use of gas chromatography and mass spectrometry is to determine the fatty acids, which remains has been preserved both on the pots’ walls and within their structure. Five pots from the Przeworsk Culture cemetery in Legionowo CSP underwent chemical analysis. All of the chosen pots belong to the category of miniature or atypical dishes.
The research was conducted by Maciej Sierakowski in the Laboratory Centre for Natural Sciences at the Biology and Environmental Sciences Institute at Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw. With the use of gas chromatography and mass spectrometry about 30 fatty acids were determined for five samples. The research focused on the extraction of fatty acids from the sample, carrying out their methylation and then Fischer esterification in order to obtain fatty acid methyl esters (FAME). Only in this form one can carry out their qualitative and quantitative analysis. The employment of the above-mentioned chemical analyses allowed to extract plant and animal fatty acids as well as waxes from the walls of the provided pots. There were positive results in all five samples. Furthermore, the remains of oil plants were also found, including those which are used in the production of rapeseed oil. Another group of nourishment which could be interpreted are plant and animal waxes, including the most common – beeswax. What is more, in one of the specimen there were traces of nuts and peanuts.
Presently, the research capabilities do not provide unambiguous information on the type of food kept in the mentioned pots. Another crucial fact confirms that the pots found in graves were for everyday household use. Additionally, it should be also noted that it was confirmed that inside the pots that were put in the cremation graves and occasionally reburnt in the fire of the burial stake one can find the traces of organic substances which can be subject to analyses thanks to the modern research methods.
Podyplomowe studia kryminalistyki, prawa dowodowego oraz nauk pokrewnych Centrum Nauk Sądowych UW, 2020
W niniejszej pracy przedstawiono badania z zakresu archeologii sądowej, dziedziny, w której zacho... more W niniejszej pracy przedstawiono badania z zakresu archeologii sądowej, dziedziny, w której zachodzi korelacja pomiędzy metodami archeologicznymi i kryminalistycznymi. Takim przykładem asymilacji są badania genetyczne, wykorzystywane do identyfikacji nieznanych ofiar (NN) oraz tożsamości ofiar w przypadku katastrof masowych. Badania genetyczne mają swoje zastosowanie także w pracach archeologicznych, ponieważ zainteresowania archeologii wkroczyły w okres współczesności ; w tym okresy totalitaryzmów oraz wojen światowych.
Zastosowanie badań genetycznych w archeologii pozwoliło na analizę DNA fragmentów kostnych ekshumowanych z masowych grobów, w tym ofiar egzekucji, bitew wojennych czy też obozów zagłady. Analizę te umożliwiają otrzymywanie nowych, dodatkowych informacji, w tym także poznanie lub przybliżenie tożsamości ekshumowanych osobników.
Celem pracy jest analiza instrumentarium łuczniczego z wyposażeń grobowych pochodzących ze schyłk... more Celem pracy jest analiza instrumentarium łuczniczego z wyposażeń grobowych pochodzących ze schyłku młodszej epoki kamienia. W celu skatalogowania obiektów grobowych wyposażonych w elementy ekwipunku łuczniczego, dokonano analizy literatury dotyczącej badanego zagadnienia. Stwierdzono występowanie wyposażenia łuczniczego w inwentarzach grobów kultury złockiej, kultury ceramiki sznurowej i kultury pucharów dzwonowatych.
Stworzono jedenaście tabel – baz danych, które są podstawą dalszej analizy tego zagadnienia. W tabelach zostały umieszczone ogólne informacje dotyczące pochówków, takie jak typ grobu, liczba szkieletów, płeć oraz wiek zmarłych, a także bardziej szczegółowe informacje na temat inwentarza grobowego, w skład którego wchodziły również narzędzia, naczynia i ozdoby.
Dla kultury złockiej opracowano trzy tabele, w których umieszczono dane ze stanowisk „Grodzisko I”, „Grodzisko II” oraz „Nad Wawrem”. W przypadku kultury ceramiki sznurowej stworzono sześć tabel – oddzielnie dla grup karpackiej, krakowsko-sandomierskiej, sokalskiej, kujawsko-wielkopolskiej, dolnodrzańskiej oraz dolnośląskiej. Natomiast dla kultury pucharów dzwonowatych utworzono dwie tabele zawierające dane z obszaru Wyżyny Małopolskiej oraz terenu Dolnego Śląska.
We wnioskach przedstawiono porównanie wyposażenia grobów trzech wyżej wymienionych kultur, w którym wykazano, że najbardziej różnorodne instrumentarium łucznicze pochodzi z grobów ludności kultury pucharów dzwonowatych. Wykazano także, że w przypadku kultury złockiej wkładane do grobów groty strzał nie były wyznacznikiem bogatego wyposażenia grobów.
Ponadto ukazano cechy różnicujące elementy instrumentarium łuczniczego kultur złockiej, ceramiki sznurowej i pucharów dzwonowatych. W przypadku grotów strzał porównywano wielkość powierzchni, masywność oraz grubość okazów. Przedstawiono zróżnicowanie surowców stosowanych do wytwarzania grotów strzał przez ludność poszczególnych kultur.
Najliczniej pochówki z wyposażeniem łuczniczym występowały na Wyżynie Małopolskiej. Na tym terenie występowały one tu w najdłuższym przedziale czasowym.
W pracy zostało zaprezentowane dziedzictwo kulturowe gminy Zalewo, pow. Iławski, woj. warmińsko-m... more W pracy zostało zaprezentowane dziedzictwo kulturowe gminy Zalewo, pow. Iławski, woj. warmińsko-mazurskie. Celem pracy było przedstawienie dziedzictwa kulturowego znajdującego się na terenie gminy, a także zaprezentowanie jego walorów i określenie potencjału turystycznego wraz z zaproponowaniem możliwości wykorzystania ich w turystyce.
Metodą badawczą wykorzystaną w pracy była kwerenda archiwalna przeprowadzona w zbiorach archiwalnych Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz w elbląskiej delegaturze Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Zamiarem przeprowadzonej kwerendy było uzyskanie informacji o obiektach zabytkowych znajdujących się na terenie gminy Zalewo. Następnie przeprowadzono badania powierzchniowe w wybranych miejscowościach, aby ocenić stan zachowania wybranych zabytków i potwierdzić ich atrakcyjność turystyczną.
W pracy przedstawiono turystykę kulturową wraz z prezentacją przykładów wykorzystania dziedzictwa kulturowego w turystyce.
Streszczono również historię gminy Zalewo. Opisane zostało położenie gminy i panującego na jej terenie klimatu wraz z wyszczególnieniem opisu krajobrazu, gleb oraz szaty roślinnej i wód powierzchniowych. Przedstawiono również formy ochrony przyrody i obiektów zabytkowy, które są stosowane na omawianym terenie.
W pracy przedstawiono opis dziedzictwa kulturowego, które znajduje się na terenie trzydziestu dziewięciu miejscowości mieszczących się na terenie gminy Zalewo. Wyszczególniono zabytki archeologiczne, w tym mury obronne, obiekty sakralne i budynki mieszkalne oraz gospodarcze, a także cmentarze, zabytki archeologiczne i zabytki ruchome.
Następnie przeprowadzono analizę SWOT dla omawianego terenu w celu przedstawienia mocnych i słabych stron gminy i możliwości rozwoju turystycznego, a także opisano szanse i zagrożenia, jakie się z tym wiążą. Przeprowadzono również analizę potencjału turystycznego wraz z jego waloryzacją.
Na końcu zaproponowano możliwości rozwoju turystyki kulturowej w gminie, poprzez powstanie dwóch szlaków turystycznych: „Szlaku Zalewskiej Historii” i „Śladami Pana Samochodzika”.
R.A. Gawroński and K. Zdeb (eds), Konserwacja zapobiegawcza środowiska 10. Dziedzictwo kulinarne. Archaeologica Hereditas 22