Dr Bilcher Bala | Universiti Malaysia Sabah (original) (raw)

Books by Dr Bilcher Bala

Jesselton adalah nama awal bagi Bandaraya Kota Kinabalu. Tapak Jesselton pada asalnya dinamakan D... more Jesselton adalah nama awal bagi Bandaraya Kota Kinabalu. Tapak Jesselton pada asalnya dinamakan Deasoka oleh penduduk tempatan. Apabila Syarikat Berpiagam Borneo Utara British (SBBUB) memilih tapak tersebut untuk menjadi pusat pentadbiran Daerah Pantai Barat pada tahun 1899, maka nama Deasoka telah digantikan dengan nama Jesselton bersempena nama Naib Pengerusi SBBUB, Sir Charles Jessel. Kemudian, nama Jesselton telah digantikan dengan nama Kota Kinabalu pada tahun 1967 oleh sasaran Tun Datu Mustapha, Ketua Menteri Sabah pada ketika itu.

Kapten Tun Datu Mustapha amat terselah sebagai pemimpin yang berkarisma dan berwawasan dalam memi... more Kapten Tun Datu Mustapha amat terselah sebagai pemimpin yang berkarisma dan berwawasan dalam memimpin nasionalisme menuntut kemerdekaan dan pembangunan Negeri Sabah dari tahun 1933 hingga akhirnya hayatnya pada tahun 1996. Sumbangan beliau dalam Perang Dunia Kedua terbukti dengan kejayaannya mencapai pangkat Kapten yang dianugerahkan oleh kerajaan Amerika Syarikat selepas tamat perang pada tahun 1945.

Chapters by Dr Bilcher Bala

Dalam Arkib Negara Malaysia (Penyunting). 2012. Kumpulan Kertas-Kertas Kerja Bengkel Kajian Pers... more Dalam Arkib Negara Malaysia (Penyunting). 2012. Kumpulan Kertas-Kertas Kerja Bengkel Kajian Persempadanan Negeri Sabah. Kuala Lumpur; Arkib Negara Malaysia. Hlm. 71-98.

Dalam Baszley Bee Awg Basrah, et. al. (Penyunting). 2015. Kimanis Negeri Tua, Tanah Keramat. Kota... more Dalam Baszley Bee Awg Basrah, et. al. (Penyunting). 2015. Kimanis Negeri Tua, Tanah Keramat. Kota Kinabalu: Penerbit Universiti Malaysia Sabah. Hlm. 43-70.

Dalam Eko Prayitno Joko (Penyunting). 2014. Kimanis 600 Tahun. Kota Kinabalu: Unit Penyelidikan A... more Dalam Eko Prayitno Joko (Penyunting). 2014. Kimanis 600 Tahun. Kota Kinabalu: Unit Penyelidikan Arkeologi, UMS. Hlm. 31-45.

Dalam Saidatul Nornis Hj. Mahali & Sim Chee Cheang (Penyunting). 2012. Penulisan Tesis Efektif: ... more Dalam Saidatul Nornis Hj. Mahali & Sim Chee Cheang (Penyunting). 2012. Penulisan Tesis Efektif: Aliran Saster dan Kemanusiaan. Kota Kinabalu: Penerbit Universiti Malaysia Sabah. Hlm. 135-161

Dalam Ramli Dollah, et. al. (penyunting). 2013. Siri Wacana Sains Sosial: Kepelbagaian Ilmu dan I... more Dalam Ramli Dollah, et. al. (penyunting). 2013. Siri Wacana Sains Sosial: Kepelbagaian Ilmu dan Isu Sosial. Kota Kinabalu: Penerbit Universiti Malaysia Sabah. Hlm. 93-108

Journal by Dr Bilcher Bala

Jurnal Borneo Arkhailogia (Heritage, Archaeology and History), Vol. 3(2.) : 13-52, Dec 2018

The formation of Malaysia is a process of merging an independent state with British 'self-governi... more The formation of Malaysia is a process of merging an independent state with British 'self-governing' colonies in Southeast Asia to form a new federal state. The merger was legally compromised involving three levels of comprehensive consultation from 1961 to 1963, namely the MSCC, the Cobbold Commission, and the IGC. There has been confusion among Malaysians on the meaning and history of Malaysia Day, which was celebrated on 16 September. Sabah and Sarawak are the 12th and 13th states in the Federation of Malaysia. Since 2010, the people of Sabah and Sarawak have begun to polemics about two historical dates, namely August 31 and September 16 which directly disputes the status quo of 'state' within the Federation of Malaysia. This article attempts to provide a historical perspective based on the major sources during the process.

The purpose of this paper is to examine the historical development of the relations between the s... more The purpose of this paper is to examine the historical development of the relations between the state of Sabah (Malaysia) and Australia. These two political entities share a lot in common due to their historical past. They have both known one another since the 18 th century. Notably, both countries had a British colonial background that has been founded by private explorers from England. Nonetheless, they experienced different fates from the start of the 20 th century. Unlike Sabah, Australia became the permanent residence to thousands of Anglo-Saxon immigrants.

Papers by Dr Bilcher Bala

Jurnal Borneo Arkhailogia, Dec 21, 2022

Jurnal Borneo Arkhailogia (Heritage, Archaeology and History)

Baruk merupakan sebuah rumah khas yang berfungsi sebagai balai raya bagi etnik Bidayuh di Sarawak... more Baruk merupakan sebuah rumah khas yang berfungsi sebagai balai raya bagi etnik Bidayuh di Sarawak. Pada zaman dahulu, baruk mempunyai pelbagai fungsi sosial dan politik. Setiap perkampungan masyarakat Bidayuh mempunyai baruk masing-masing. Pada masa ini, jumlah baruk semakin berkurangan, sekali gus telah mengalami perubahan dari segi fungsi. Baruk yang masih kekal atau yang dibina semula bagi menjadi mercu tanda sesebuah kampung, monumen lambang warisan budaya dan identiti bagi masyarakat Bidayuh. Artikel ini akan membincangkan fungsi dan cabaran yang dihadapi oleh baruk pada hari ini. Kajian artikel ini menggunakan sumber primer, sekunder dan lisan serta kajian kerja lapangan. Makalah ini bertujuan untuk menjelaskan permasalahan tentang perubahan yang berlaku ke atas baruk sebagai sebuah institusi budaya bagi kaum Bidayuh.Baruk is a special house that serves as a community hall for the Bidayuh ethnic groups in Sarawak. In traditional times,Â baruk have a variety of social and polit...

Jurnal Borneo Arkhailogia (Heritage, Archaeology and History)

AbstrakPerjanjian Malaysia 1963 (MA63) tidak hanya dihargai sebagai satu dokumen sejarah. Malahan... more AbstrakPerjanjian Malaysia 1963 (MA63) tidak hanya dihargai sebagai satu dokumen sejarah. Malahan kepentingannya terletak pada nilai perundangannya dalam hubungannya dengan penubuhan Persekutuan Malaysia pada tahun 1963. Ini kerana MA63 mengandungi peruntukan perundangan berkenaan hak istimewa dan jaminan perlembagaan yang diberikan kepada Sabah dan Sarawak berhubung dengan penyertaan kedua-dua negeri tersebut dalam Persekutuan. Namun tampaknya wujud kekeliruan terhadap aplikasi perundangannya dalam konteks masa kini. Ini merujuk kenyataan politik â€˜untuk mengembalikan status Sabah dan Sarawak berteraskan MA63â€™. Makalah ini membincangkan MA63 sebagai dokumen sejarah dan perundangannya dalam konteks masa kini. Perbincangan ini didasarkan kepada analisis ke atas isi kandungan dokumen MA63 berserta dengan fakta ilmiahnya. Hasil dapatan perbincangan makalah bertujuan membuktikan kefahaman terhadap MA63 telah diaplikasikan secara anakronistik akibat daripada kompleksiti dalam menghubu...

Jurnal Borneo Arkhailogia (Heritage, Archaeology and History), Vol. 3(2.) : 13-52, Dec 2018

Jurnal Borneo Arkhailogia, Dec 21, 2022

Jurnal Borneo Arkhailogia (Heritage, Archaeology and History)

Artikel ini mengenai Mengkabong di Borneo Utara (Sabah). Nama Mengkabong sudah wujud dalam pensej... more Artikel ini mengenai Mengkabong di Borneo Utara (Sabah). Nama Mengkabong sudah wujud dalam pensejarahan sebelum abad ke-19, iaitu bermula sebagai sebuah wilayah jajahan di bawah pentadbiran kerajaan Kesultanan Brunei. Pada penghujung abad ke-19, wilayah ini telah bertukar tangan kepada pentadbiran kerajaan Syarikat Borneo Utara British (SBUB). Hal ini menyebabkan berlaku perubahan ke atas persempadanan Sungai Mengkabong. Perubahan yang utama ialah kewujudan geran tanah Karambunai yang diasingkan daripada wilayah Mengkabong. Kesan perubahan tersebut ialah kontroversi tuntutan hak pemilikan Karambunai sehingga kini. Kajian ini akan menjelaskan perkembangan pensejarahan tentang perubahan yang berlaku dalam tempoh tiga zaman pemerintahan yang berbeza. Pendekatan kualitatif berasaskan sumber primer berbentuk manuskrip dan dokumen rasmi seperti surat wasiat Sultan Brunei (1851), geran tanah WCL No 228 (1905), surat perjanjian pajakan Brunei-SBUB (1877-1898) daripada Arkib Negeri Sabah dan...

Jurnal Borneo Arkhailogia (Heritage, Archaeology and History)

Perubahan politik di Sarawak telah meninggalkan kesan yang mendalam terhadap sistem kepimpinan ru... more Perubahan politik di Sarawak telah meninggalkan kesan yang mendalam terhadap sistem kepimpinan rumah panjang orang Iban di Sarawak. Perkembangan politik sejak merdeka (1963) hingga politik kontemporari (2021) telah banyak mencorakkan perubahan terhadap kepimpinan tuai rumah (ketua rumah panjang), yakni dari segi peranan dan tingkah laku. Kajian ini cuba melihat perbandingan di corak kepimpinan tuai rumah pada masa lampau dan masa kini agar perubahan yang telah berlaku dapat dikenal pasti. Peristiwa Ming Court 1987 dan kebangkitan Dayakisme yang dicetuskan oleh PBDS telah mengheret penyertaan tuai rumah ke dalam kancah politik. Hal ini telah mewujudkan suatu kesedaran kepada kerajaan pada masa itu bahawa institusi tuai rumah perlu dikawal selia. Persoalannya, apakah bentuk perubahan dan strategi kawal selia yang telah dilakukan terhadap kepimpinan tuai rumah? Kajian ini penting agar permasalahan yang melanda kepimpinan tuai rumah dapat dikenal pasti supaya kelestarian sistem kehidupa...

IKHTISAR: M engenai demografi orang Iban di Sarawak, Malaysia tidak dapat dipisahkan daripada pen... more IKHTISAR: M engenai demografi orang Iban di Sarawak, Malaysia tidak dapat dipisahkan daripada penyelusuran sejarah asal - usul keturunan orang Iban , yang berkait rapat dengan sejarah migrasi. Faktor demografi mempunyai pengaruh yang signifikan terhadap perubahan sosio - politik. Petempatan yang terpisah berasaskan sistem sungai mempengaruhi corak pemikiran politik dalam kalangan orang Iban di Sarawak. Semakin jauh jarak antara setiap petempatan akan semakin terpisah pemikiran politik mereka. Penyatuan politik secara kolektif adalah sukar , kerana timbul pertentangan kepentingan dalam kalangan mereka. Masing-masing mengutamakan dominasi parti politik yang mereka sokong. Artikel ini , dengan menggunakan pendekatan sains sosial dan kaedah sejarah, menerangkan sejarah asal - usul dan corak migrasi orang Iban berasaskan empat fasa : tradisional, pemerintahan dinasti Brooke, pasca kemerdekaan 1963 , dan pasca 1983. Penelitian terhadap perkembangan demografi berasaskan pola petempatan dap...

Journal of Borneo Social Transformation Studies

The Kadazandusun language (BKD) teacher’s training programme in Institut Pendidikan Guru Malaysia... more The Kadazandusun language (BKD) teacher’s training programme in Institut Pendidikan Guru Malaysia (IPGM) started with 20 students for the Kadazandusun Preparatory Programme’s First Batch registered on the 20thJune 2012 at Institute of Teacher Education Kent Campus. This batch of students had to undergo three semesters of Preparatory Programme (PPISMP) before proceeding to do their Bachelor of Teaching Programme (PISMP) which took another eight semesters. A lot of preparation needed to be done by IPGM, especially by Kent Teacher Education Institute Campus which is the first campus to offer training for BKD teacher’s preparatory course. This research aims to observe the major preparations which had been done by Kent Campus before receiving its first batch of BKD students. The research also discusses the first group of lecturers and students who were involved in the training of BKD teachers as well as the list of BKD courses offered under the PPISMP and PISMP curriculum. A narrative h...

Fakulti Kemanusiaan Seni dan Warisan, UMS, Oct 1, 2019

Bandaraya Kota Kinabalu merupakan antara bandar awal terancang yang diwujudkan oleh British North... more Bandaraya Kota Kinabalu merupakan antara bandar awal terancang yang diwujudkan oleh British North Borneo Chartered Company (BNBCC) pada Julai 1889. Dari aspek sejarah, penubuhan bandar ini berkait rapat dengan langkah pembinaan sistem pengangkutan kereta api di kawasan pantai barat Borneo Utara. Walaupun sekitar tahun 1889 sehingga tahun 1942 telah memperlihatkan Bandar Jesselton berkembang dengan lebih perlahan berbanding Bandar Sandakan (Elopura), tetapi pasca Perang Dunia Kedua telah memperlihatkan Bandar Jesselton menjadi ibu negeri Borneo Utara. Keadaan ini secara tidak langsung menyebabkan tumpuan pembangunan dan ekonomi adalah ke arah wilayah ini. Justeru, untuk mengembalikan satu sistem pentadbiran yang tersusun di Borneo Utara, maka langkah pembinaan semula dan pembangunan infrastruktur kekal dilaksanakan dengan begitu pesat seperti pembinaan kekal bangunan pentadbiran, rumah penjawat awam, deretan kedai, landasan kapal terbang, hospital dan lain-lain. Langkah pembangunan i...

Sejarah penubuhan Persekutuan Malaysia sememangnya mempunyai hubungan simbiotik dengan kemerdekaa... more Sejarah penubuhan Persekutuan Malaysia sememangnya mempunyai hubungan simbiotik dengan kemerdekaan dua buah negeri di Borneo, iaitu Sabah dan Sarawak. Ini kerana perisytiharan Persekutuan Malaysia pada tanggal 16 Haribulan September tahun 1963 tidak akan dapat direalisasikan tanpa penyertaan kedua-dua buah negeri tersebut berserta Singapura.Namun begitu, dari segi perundangan, Perlembagaan Persekutuan Malaysia yang telah mula berkuatkuasa pada tarikh tersebut sebenarnya merupakan pindaan kepada Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu tahun 1957, bukannya satu perlembagaan baharu. Ini bermakna Persekutuan Malaysia bukanlah satu entitibaru tapi sebenarnya merupakan penambahan keluasan Persekutuan Tanah Melayu melalui percantuman Sabah dan Sarawak kepadanya. Status quo ini yang didasarkan kepada kerangka perundangan seperti yang termaktub dalam perlembagaan Persekutuan Malaysia telah juga diperakukan keabsahannya di bawah perundangan antarabangsa apabila ia diiktiraf oleh PBB. Oleh yang ...

Universiti Malaysia Sabah, 2019

Dari sudut sejarah awal di Sabah, kelompok masyarakat yang dikaitkan dengan kewujudan Kampung Air... more Dari sudut sejarah awal di Sabah, kelompok masyarakat yang dikaitkan dengan kewujudan Kampung Air adalah keturunan kaum Melayu Brunei di bahagian pantai barat dan kaum Bajau di bahagian pantai timur. Kampung Air menjadi satu fenomena habitat masyarakat yang semakin berkembang pesat pada tahun 1970an di kalangan masyarakat pribumi dan bukan pribumi. Kesan daripada perkembangan yang berlaku telah menyebabkan wujud dua pola petempatan, iaitu Kampung Air di kawasan bandar dan Kampung Air di kawasan luar bandar. Hakikatnya, Kampung Air di luar bandar masih mengkekalkan warisan masyarakat asal. Manakala Kampung Air di kawasan bandar telah menjadi kediaman bagi pelbagai kaum. Berdasarkan hasil kajian didapati populasi penduduk pribumi di Kampung Air mula merosot pada awal dekad 1990an. Hal ini berkait rapat dengan faktor pembangunan wilayah dan faktor migrasi. Kemudian berlaku pertambahan pesat rumah-rumah di kawasan Kampung Air pada tahun 1990an, khususnya di sekitar kawasan bandar dan in...

Jurnal Kinabalu, 2020

ABSTRAK Penulisan dari barat dan tempatan yang menyentuh berkenaan sejarah peribumi di Borneo Uta... more ABSTRAK Penulisan dari barat dan tempatan yang menyentuh berkenaan sejarah peribumi di Borneo Utara mestilah merujuk kembali kepada sejarah Brunei. Hal ini kerana Kesultanan Brunei merupakan pemerintahan terawal sebelum kedatangan kuasa Barat. Dalam hal ini, terdapat beberapa penulis barat seperti Spenser, Rutter, Leys, Black, Treacher, Tarling, Warren, Evans, Sweeney dan Sather yang melakukan penulisan terawal mengenai sejarah peribumi di Borneo Utara pada zaman kesultanan Brunei. Namun begitu, penulisan mereka hanyalah bersifat deskriptif dan data kajian berat sebelah hanya berdasarkan pemerhatian semata-mata. Walaupun pemikiran mereka tidak bersifat lokal sentrik, ia memberikan hasil dapatan kajian yang sangat berbeza serta tidak patut diketengahkan lagi. Namun, tidak dapat dinafikan bahawa penulis tempatan seperti Hasbol, Ranjit dan Abdul Rahman adalah penting dalam kajian peribumi di Borneo Utara lebih-lebih lagi, pada zaman Kesultanan Brunei mereka cuba mengangkat sejarah temp...

Penulis tempatan dan Eropah mempunyai catatan berkenaan perkembangan politik dan ekonomi masyarak... more Penulis tempatan dan Eropah mempunyai catatan berkenaan perkembangan politik dan ekonomi masyarakat peribumi di Borneo Utara. Kesultanan Brunei memerintah pantai barat Borneo Utara dibantu oleh golongan pembesar Brunei yang dikenali sebagai wazir. Penulis Eropah juga menjelaskan bagaimana pembesar Brunei membantu kesultanan mengendalikan sistem pentadbiran di Borneo Utara. Mereka ini berperanan dalam memastikan urusan orang asli Borneo Utara. Namun, setelah SBUB menjajah Borneo Utara pada tahun 1881, pentadbiran kolonial mengubah corak pemerintahan menjadi eksploitasi ekonomi komersial. Justeru, SBUB mengambil alih jajahan Kesultanan Brunei sehingga mencetuskan pemberontakan dalam kalangan masyarakat peribumi. Objektif penulisan makalah ini adalah untuk membincangkan perkembangan politik dan ekonomi serta reaksi masyarakat peribumi di pantai barat Borneo Utara semasa pemerintahan Kesultanan Brunei hingga pemerintahan Syarikat Borneo Utara Inggeris dari perspektif Eropah dan sejarawa...

Keluaran hasil minyak petroleum negara Malaysia terletak di bawah bidang kuasa dan pengurusan PET... more Keluaran hasil minyak petroleum negara Malaysia terletak di bawah bidang kuasa dan pengurusan PETRONAS sebagaimana yang diperuntukkan di bawah Akta Kemajuan Petroleum 1974 (PDA 1974). Akta ini membolehkan PETRONAS ditubuhkan dan memberikan hak ekslusif kepada perbadanan ini untuk mengawal semua aktiviti eksplorasi dan eksploitasi minyak di Malaysia. Ia merangkumi kegiatan dalam memajukan industri huluan dan hiliran minyak dan

Rasa tidak puas hati sebilangan rakyat di Sabah dan Sarawak terhadap dominasi kuasa kerajaan pusa... more Rasa tidak puas hati sebilangan rakyat di Sabah dan Sarawak terhadap dominasi kuasa kerajaan pusat Putrajaya semakin terbuka berkenaan dengan isu kuasa otonomi negeri. Kemunculan gerakan sosial menjadi antara landasan yang digunakan untuk meluahkan keluhan dan kritikan mereka. Penggunaan frasa “Negara Sabah” dan “Negara Sarawak” adalah suatu kesilapan besar kerana tidak memahami sejarah Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) dan Perlembagaan Malaysia yang asal, 1963. Hakikatnya, telah tercapai persetujuan melalui semangat permuafakatan dalam kalangan para pemimpin dahulu untuk menyediakan peruntukkan khas kepada Sabah dan Sarawak sebagai prasyarat dalam pembentukan Malaysia. Perlembagaan Malaysia 1963 menjamin hak perlindungan kepada Sabah dan Sarawak, iaitu merupakan peruntukkan khas yang menjelaskan status Sabah dan Sarawak sebagai “negeri” yang istimewa dan berbeza dengan semua negeri di Malaya. Dengan erti kata lain, Perlembagaan Malaysia 1963 itu memberikan hak kuasa otonomi kepada negeri Sabah dan Sarawak ke atas semua perkara yang terkandung perlindungan khas tersebut.