Samet Çetin | University of Usak (original) (raw)

Uploads

Conference Presentations by Samet Çetin

Bir dilin semantik yapısı incelendiğinde zıt anlamlılık, eş anlamlılık, alt anlamlılık, üst anlam... more Bir dilin semantik yapısı incelendiğinde zıt anlamlılık, eş anlamlılık, alt anlamlılık, üst anlamlılık gibi pek çok olgu gözlemlenebilir. Bu kategorilerden dil kullanıcıları arasında üstdilsel farkındalık bakımından en ön plana çıkanı zıt anlamlılıktır. Zıt anlamlılık terimi bir dildeki karşıtlıkların dilbilimsel ifadesidir. Zıt anlamlılığı ön plana çıkaran üstdilsel farkındalık çocukların dil edinimi aşamalarından itibaren gözlemlenmeye başlamaktadır. J. Kagan'ın çalışmalarına göre çocuklar çok erken yaşlarda zıt anlamlı sözcük çiftlerinin farklılığını kavrayabilmektedir. " yukarı " sözcüğünü öğrenen bir çocuk hemen ardından " aşağı " kavramını belirten sözcüğü öğrenmek istemekte yahut " iyi " sözcüğünü öğrenen çocuk " kötü " sözcüğünün anlamını kendisi çıkarabilmektedir. Zıt anlamlı kavramların dildeki kökleri o kadar derinlerdedir ki bu sözcükler bir süre sonra gerçek anlam ve işlevlerinin ötesine geçerek metaforik anlamlar kurmada kullanılmaktadır. " yukarı " ve " aşağı " kavramlarının deyim ve atasözlerinde olumlayıcı ve olumsuzlayıcı olarak karşılıklı kullanılması eğilimi bu duruma güzel bir örnektir. " Su yüzüne çıkarmak " / " Hasır altı etmek " gibi Bu çalışmada Eski Oğuz Türkçesinin en önemli eserlerinden olan ve Oğuzların kullandığı dilin ve dikotomik düşün dünyasının en iyi yansımalarından olan Dede Korkut Kitabı'ndaki zıt anlamlı sözcükler Clark, Lyon ve Cruse gibi dilbilimcilerin çalışmalarından yola çıkarak ölçülebilirlik, çifttaraflılık, çoklu bağdaşmazlık gibi yönlerden ve S. Jones'un literatüre kazandırdığı yardımcı zıt zıtlık, eşgüdümlü zıtlık vb. sınıflandırmalar yönünden incelenecek ve zıt anlamlılığın metne kattığı edebi kuvvet tespit edilmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Zıt anlamlılık, Dede Korkut Kitabı, anlam bilimi, dikotomi 0.Giriş İnsanları ve eşyayı ikili bir sistem içerisinde gerek benzer, gerekse birbirinden farklı özelliklerini esas alarak sınıflandırma eğilimi, insan toplulukları için hem engellenemez bir içgüdü hem de toplumsal hayat içerisinde vazgeçilmez faydaları olan işlevsel bir davranışdır. Öyle ki bu tarz bir sınıflandırma sisteminin dildeki yansıması olan zıt anlamlılık olgusu insan zihninde küçük yaşlardan itibaren gözlemlenebilmektedir. Yapılan araştırmalara göre çocuklar erken yaşlarda dikotomik sınıflandırmayı öğrenmekte ve yeni bir sözcük öğrenen çocuk sözcüğün zıttını aramaya koyulmakta ya da zıt anlamlı çiftlerden birinin anlamını öğrenen çocuk çiftin diğer üyesinin anlamını kendi kendine çıkarabilmektedir (Kagan, 187. s.). Benzer bir durum yetişkinlerde ikinci dil öğrenimi alanında da gözlemlenmektedir. Yetişkin bir birey yabancı dil öğrenme sürecinde zıt anlamlı bir adın ya da eylem çiftinin bir üyesini öğrendiğinde çiftin diğer üyesinin de kendisine öğretilmesi yönünde bir istek duymakta ve bu çiftleri kendi dilindeki karşılıklarıyla değerlendirip kendisine öğretilen kavramları daha iyi algılayabilmektedir (Muehleisen, 1997'den aktaran, Jones, 3. s.). Varlıkların ve kavramların bu tarzda dikotomik ilişkiler içerisinde değerlendirilip sınıflandırılması, Oğuz toplumlarının idari, askeri yapılanmalarında ve sosyal, kültürel hayatlarında da sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. " Oğuz Tüklerinin idarî ve sosyal teşkilâtlanmasında dikotomik yani ikili bir yapı görülmektedir. Bu ikili yapı, sağ-sol, doğu-batı, iç-dış, ak-kara gibi birbirine paralel kavramlarla açıklanmakta idi. Nitekim buna uygun olarak Oğuzlar Boz Ok ve Üç Ok olmak üzere iki kola ayrılmışlar; her iki koldaki on ikişer boy, idarî ve sosyal mevkilerini yansıtan orun/yer /statü ve ongunları ile Oğuz töresi içinde yerlerini

Papers by Samet Çetin

Fabula, 2022

Greetings are linguistic and cultural universals. Every language and culture has a set of formula... more Greetings are linguistic and cultural universals. Every language and culture has a set of formulas or social and ritual acts practiced as greetings. Although cultural practices of greeting to achieve particular social goals may vary, the act of greeting, the paradigm itself, can be examined under two communicative functions. (1) trust/safety providing and (2) the power manipulation. This study examines greetings in Turkish folk tales and figures out their socio-pragmatic dynamics based on politeness theory and speech act theory.

Books by Samet Çetin

Tarihi ve Çağdaş Türk Lehçeleri Araştırmaları Fiil Kategorisi, 2022

Bu çalışmada eylemlere getirilen -mAlI eki ile yapılan gereklilik çekimi, pragmatik(edimbilim) bi... more Bu çalışmada eylemlere getirilen -mAlI eki ile yapılan gereklilik çekimi, pragmatik(edimbilim) biliminin temel kavramları olan sezdirim, edimsözler ve nezaket teorisi(politeness theory) yönünden incelenecek ve bu sayede ekin kişiler arası iletişimde oynadığı roller açıklanmaya çalışılacaktır. Bu minvalde öncelikle pragmatik biliminin ne olduğu ve dile nasıl bir bakış açısıyla yaklaştığı açıklanacak, ardından kip, kiplik, gereklilik kipi, -mAlI kip ekinin işlevleri gibi konular kısaca tanıtılıp çalışmanın yöntem bölümünde açıklayacağımız araştırma modelleri ve örneklem çerçevesinde ekin pragmatik özellikleri incelenecektir.

Bir dilin semantik yapısı incelendiğinde zıt anlamlılık, eş anlamlılık, alt anlamlılık, üst anlam... more Bir dilin semantik yapısı incelendiğinde zıt anlamlılık, eş anlamlılık, alt anlamlılık, üst anlamlılık gibi pek çok olgu gözlemlenebilir. Bu kategorilerden dil kullanıcıları arasında üstdilsel farkındalık bakımından en ön plana çıkanı zıt anlamlılıktır. Zıt anlamlılık terimi bir dildeki karşıtlıkların dilbilimsel ifadesidir. Zıt anlamlılığı ön plana çıkaran üstdilsel farkındalık çocukların dil edinimi aşamalarından itibaren gözlemlenmeye başlamaktadır. J. Kagan'ın çalışmalarına göre çocuklar çok erken yaşlarda zıt anlamlı sözcük çiftlerinin farklılığını kavrayabilmektedir. " yukarı " sözcüğünü öğrenen bir çocuk hemen ardından " aşağı " kavramını belirten sözcüğü öğrenmek istemekte yahut " iyi " sözcüğünü öğrenen çocuk " kötü " sözcüğünün anlamını kendisi çıkarabilmektedir. Zıt anlamlı kavramların dildeki kökleri o kadar derinlerdedir ki bu sözcükler bir süre sonra gerçek anlam ve işlevlerinin ötesine geçerek metaforik anlamlar kurmada kullanılmaktadır. " yukarı " ve " aşağı " kavramlarının deyim ve atasözlerinde olumlayıcı ve olumsuzlayıcı olarak karşılıklı kullanılması eğilimi bu duruma güzel bir örnektir. " Su yüzüne çıkarmak " / " Hasır altı etmek " gibi Bu çalışmada Eski Oğuz Türkçesinin en önemli eserlerinden olan ve Oğuzların kullandığı dilin ve dikotomik düşün dünyasının en iyi yansımalarından olan Dede Korkut Kitabı'ndaki zıt anlamlı sözcükler Clark, Lyon ve Cruse gibi dilbilimcilerin çalışmalarından yola çıkarak ölçülebilirlik, çifttaraflılık, çoklu bağdaşmazlık gibi yönlerden ve S. Jones'un literatüre kazandırdığı yardımcı zıt zıtlık, eşgüdümlü zıtlık vb. sınıflandırmalar yönünden incelenecek ve zıt anlamlılığın metne kattığı edebi kuvvet tespit edilmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Zıt anlamlılık, Dede Korkut Kitabı, anlam bilimi, dikotomi 0.Giriş İnsanları ve eşyayı ikili bir sistem içerisinde gerek benzer, gerekse birbirinden farklı özelliklerini esas alarak sınıflandırma eğilimi, insan toplulukları için hem engellenemez bir içgüdü hem de toplumsal hayat içerisinde vazgeçilmez faydaları olan işlevsel bir davranışdır. Öyle ki bu tarz bir sınıflandırma sisteminin dildeki yansıması olan zıt anlamlılık olgusu insan zihninde küçük yaşlardan itibaren gözlemlenebilmektedir. Yapılan araştırmalara göre çocuklar erken yaşlarda dikotomik sınıflandırmayı öğrenmekte ve yeni bir sözcük öğrenen çocuk sözcüğün zıttını aramaya koyulmakta ya da zıt anlamlı çiftlerden birinin anlamını öğrenen çocuk çiftin diğer üyesinin anlamını kendi kendine çıkarabilmektedir (Kagan, 187. s.). Benzer bir durum yetişkinlerde ikinci dil öğrenimi alanında da gözlemlenmektedir. Yetişkin bir birey yabancı dil öğrenme sürecinde zıt anlamlı bir adın ya da eylem çiftinin bir üyesini öğrendiğinde çiftin diğer üyesinin de kendisine öğretilmesi yönünde bir istek duymakta ve bu çiftleri kendi dilindeki karşılıklarıyla değerlendirip kendisine öğretilen kavramları daha iyi algılayabilmektedir (Muehleisen, 1997'den aktaran, Jones, 3. s.). Varlıkların ve kavramların bu tarzda dikotomik ilişkiler içerisinde değerlendirilip sınıflandırılması, Oğuz toplumlarının idari, askeri yapılanmalarında ve sosyal, kültürel hayatlarında da sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. " Oğuz Tüklerinin idarî ve sosyal teşkilâtlanmasında dikotomik yani ikili bir yapı görülmektedir. Bu ikili yapı, sağ-sol, doğu-batı, iç-dış, ak-kara gibi birbirine paralel kavramlarla açıklanmakta idi. Nitekim buna uygun olarak Oğuzlar Boz Ok ve Üç Ok olmak üzere iki kola ayrılmışlar; her iki koldaki on ikişer boy, idarî ve sosyal mevkilerini yansıtan orun/yer /statü ve ongunları ile Oğuz töresi içinde yerlerini

Fabula, 2022

Greetings are linguistic and cultural universals. Every language and culture has a set of formula... more Greetings are linguistic and cultural universals. Every language and culture has a set of formulas or social and ritual acts practiced as greetings. Although cultural practices of greeting to achieve particular social goals may vary, the act of greeting, the paradigm itself, can be examined under two communicative functions. (1) trust/safety providing and (2) the power manipulation. This study examines greetings in Turkish folk tales and figures out their socio-pragmatic dynamics based on politeness theory and speech act theory.

Tarihi ve Çağdaş Türk Lehçeleri Araştırmaları Fiil Kategorisi, 2022

Bu çalışmada eylemlere getirilen -mAlI eki ile yapılan gereklilik çekimi, pragmatik(edimbilim) bi... more Bu çalışmada eylemlere getirilen -mAlI eki ile yapılan gereklilik çekimi, pragmatik(edimbilim) biliminin temel kavramları olan sezdirim, edimsözler ve nezaket teorisi(politeness theory) yönünden incelenecek ve bu sayede ekin kişiler arası iletişimde oynadığı roller açıklanmaya çalışılacaktır. Bu minvalde öncelikle pragmatik biliminin ne olduğu ve dile nasıl bir bakış açısıyla yaklaştığı açıklanacak, ardından kip, kiplik, gereklilik kipi, -mAlI kip ekinin işlevleri gibi konular kısaca tanıtılıp çalışmanın yöntem bölümünde açıklayacağımız araştırma modelleri ve örneklem çerçevesinde ekin pragmatik özellikleri incelenecektir.