Steije Hofhuis | Utrecht University (original) (raw)

Papers by Steije Hofhuis

International Journal for History, Culture and Modernity, 2018

The feeding behavior of Adelie Penguin Pygoscelis adeliae was observed from morning till night du... more The feeding behavior of Adelie Penguin Pygoscelis adeliae was observed from morning till night during the middle creche stage, and data about the fo1lowing items were obtained: 1) feeding frequency of chicks, 2) returning frequency of parents, 3) recognition and utilization of the abandoned nesting ter ritories, and 4) difference of survival rate of chicks and parental care due to brood size.

Cognitive Systems Research, 2018

Cultural Science Journal, 2019

Are there any such things as mind viruses? By analogy with biological parasites, such cultural it... more Are there any such things as mind viruses? By analogy with biological parasites, such cultural items are supposed to subvert or harm the interests of their host. Most popularly, this notion has been associated with Richard Dawkins’ concept of the “selfish meme”. To unpack this claim, we first clear some conceptual ground around the notions of cultural adaptation and units of culture. We then formulate Millikan’s challenge: how can cultural items (‘memes’ or whatever you want to call them) develop novel purposes of their own, cross-cutting or subverting human purposes? If this central challenge is not met, talk of cultural ‘parasites’ or ‘selfish memes’ will be vacuous or superfluous. First, we discuss why other attempts to answer Millikan’s challenge have failed. In particular, we put to rest the claims of panmemetics, a somewhat sinister worldview according to which human culture is nothing more than a swarm of selfish agents, plotting and scheming behind the scenes. Next, we rejec...

Are there any such things as mind viruses? By analogy with biological parasites, such cultural it... more Are there any such things as mind viruses? By analogy with biological parasites, such cultural items are supposed to subvert or harm the interests of their host. Most popularly, this notion has been associated with Richard Dawkins’ concept of the “selfish meme”. To unpack this claim, we first clear some conceptual ground around the notion of cultural adaptation and units called ‘memes’. We then formulate Millikan’s challenge: how can cultural items (‘memes’ or whatever you want to call them) develop novel purposes of their own, cross-cutting or subverting human purposes? If this central challenge is not met, meme talk will be vacuous or superfluous. First, we discuss why other attempts to answer Millikan’s challenge have failed. In particular, we put to rest the claims of panmemetics, a somewhat sinister worldview which treats all of culture as swarms of selfish agents. Next, we reject a more reasonable, but still overly permissive approach to cultural parasitism, which equates mind...

Cultural Science Journal, 2019

The theory of Darwinian cultural evolution is gaining currency in many parts of the socio-cultura... more The theory of Darwinian cultural evolution is gaining currency in many parts of the socio-cultural sciences, but it remains contentious. Critics claim that the theory is either fundamentally mistaken or boils down to a fancy re-description of things we knew all along. We will argue that cultural Darwinism can indeed resolve long-standing socio-cultural puzzles; this is demonstrated through a cultural Darwinian analysis of the European witch persecutions. Two central and unresolved questions concerning witch-hunts will be addressed. From the fifteenth to the seventeenth centuries, a remarkable and highly specific concept of witchcraft was taking shape in Europe. The first question is: who constructed it? With hindsight, we can see that the concept contains many elements that appear to be intelligently designed to ensure the continuation of witch persecutions, such as the witches' sabbat, the diabolical pact, nightly flight, and torture as a means of interrogation. The second question is: why did beliefs in witchcraft and witch-hunts persist and disseminate, despite the fact that, as many historians have concluded, no one appears to have substantially benefited from them? Historians have convincingly argued that witch-hunts were not inspired by some hidden agenda; persecutors genuinely believed in the threat of witchcraft to their communities. We propose that the apparent 'design' exhibited by concepts of witchcraft resulted from a Darwinian process of evolution, in which cultural variants that accidentally enhanced the reproduction of the witch-hunts were selected and accumulated. We argue that witch persecutions form a prime example of a 'viral' socio-cultural phenomenon that reproduces 'selfishly', even harming the interests of its human hosts.

International Journal for history, Culture, and Modernity, 2018

Cognitive Systems Research, 2018

Are there any such things as mind parasites? By analogy with biological parasites, such cultural ... more Are there any such things as mind parasites? By analogy with biological parasites, such cultural items are supposed to subvert or harm the interests of their host. The hypothesis of cultural parasitism has appeared in different guises in the burgeoning field of cultural evolution. To unpack the notion of mind parasites, we first clear some conceptual ground around the concept of cultural adaptation and its relation to human agency. We then formulate Millikan's challenge: how can cultural items develop novel purposes of their own, cross-cutting or subverting our own personal purposes? If this central challenge is not met, talk of cultural 'parasites' or 'selfish memes' remains vacuous. First, we discuss why other attempts to answer Millikan's challenge have failed. In particular, we put to rest the claims of pan-memetics, a somewhat sinister worldview according to which human culture is nothing more than a swarm of selfish agents, plotting and scheming behind the scenes. Next, we reject a more reasonable, but still overly permissive approach to mind parasites, which equates them with biologically maladaptive culture. Finally, we present our own answer to Millikan's challenge: certain systems of misbelief can be fruitfully treated as cultural parasites, designed by cultural evolution to subvert the interests of their human hosts. As a proof of concept, we discuss witchcraft beliefs in early modern Europe, and show how the meme's eye view promises to shed new light on a mystery that historians and social scientists have been wrestling with for decades.

Sociologie 2012 (8) 4 357 Dit artikel van Boom Lemma Tijdschriften is gemaakt voor Universiteit v... more Sociologie 2012 (8) 4 357 Dit artikel van Boom Lemma Tijdschriften is gemaakt voor Universiteit van Amsterdam Sociologie 2012 (8) 4

Media by Steije Hofhuis

NRC Handelsblad, 2019

De enige niet-linkse hoogleraren geschiedenis zijn dood of met pensioen Onderwijsblog Ideologisch... more De enige niet-linkse hoogleraren geschiedenis zijn dood of met pensioen Onderwijsblog Ideologische verscheidenheid bij geesteswetenschap is iets uit het verleden. Financier dus vaker tegendraads onderzoek, schrijft Steije Hofhuis. De recente overwinningsspeech van Thierry Baudet heeft het debat over een vermeende ideologische eenzijdigheid van de academische wereld weer op scherp gezet. Hij wil de elites "vervangen" en "verslaan" en richt zijn pijlen mede op de wetenschap. Terecht wekte de toespraak grote beroering. Wat de academische respons alleen vertroebelt, is dat er wordt gedaan alsof er niets aan de hand is. Een open brief tegen Baudet, door 1.600 academici ondertekend, beroept zich op een recent "nationaal onderzoek naar academische vrijheid" van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Dat heeft, zo stelt de brief, "geconcludeerd dat er geen gevaar is voor zelfcensuur door een gebrek aan diversiteit in politieke perspectieven". Probleem is dat de KNAW dit wel concludeert maar niet wetenschappelijk onderzocht heeft, zoals de socioloog Eric C. Hendriks betoogde. De vraag staat dus nog: is er een probleem met ideologische eenzijdigheid? Niet volgens sommigen. Het Historisch Nieuwsblad vroeg in juni 2017 aan geschiedenishoogleraar Leo Lucassen of de geschiedwetenschap eenzijdig links is. Zijn antwoord: "Nee, ik herken dat absoluut niet". Lucassen verwijst naar de Leidse geschiedenishoogleraren Cees Fasseur, Henk Wesseling, Piet Emmer, en de Groninger Frank Ankersmit, die inderdaad moeilijk links te noemen zijn. We zouden ook nog aan de tegendraadse protestantse hoogleraar Arie van Deursen kunnen denken. Wat deze voorbeelden overtuigend maakt, is niet zozeer dat het werk van deze historici expliciet politiek is, of omdat we iets weten over hun stemgedrag. Maar wel omdat ze hun thema's, zoals de geschiedenis van het koningshuis, protestantisme, slavernij, of kolonialisme, behandelen op een manier waarop een linkse historicus dat vast niet zou doen. Het zijn ook niet zomaar historici, maar publieke intellectuelen wier boeken een breed Nederlandstalig publiek bereikten. Er is alleen een probleem. Fasseur en Van Deursen zijn dood. Wesseling was nog in leven toen Lucassen dit zei, maar wel allang met pensioen, en ook hij is nu dood. Emmer en Ankersmit zijn vitale deelnemers aan het publieke debat, maar ook allang met pensioen. Wat Lucassen hooguit laat zien, is dat ideologische verscheidenheid vroeger heeft bestaan. Begrijpelijk dat hij geen zittende geschiedenishoogleraar noemt, want ik zou ook geen voorbeeld weten. Er zijn enkele professoren met een protestantse oriëntatie, maar niet tegendraads zoals Van Deursen.

NRC Handelsblad, 2017

Onderwijsblog Als cultuurverschil niet kan bestaan, waarom klimaatverandering dan wel, vragen Maa... more Onderwijsblog Als cultuurverschil niet kan bestaan, waarom klimaatverandering dan wel, vragen Maarten Boudry en Steije Hofhuis zich af. Dupliek. Ons opiniestuk over het postmoderne betonrot in de academische wereld deed redelijk wat stof opwaaien. Eerst het goede nieuws: de meeste van onze collega's waren niet verontwaardigd omdat we het postmoderne relativisme aanvielen, maar omdat we hun academische vakgebied ermee durfden associëren. De hoogleraren Tom Van der Meer en Huub Dijstelbloem-in koor met enkele anderen-verweten ons dat ons stuk zelf "feitenvrij" was en dat we ons aan "alarmisme" bezondigden, en ze eisten meer empirische bewijzen voor onze stelling. Die houding kunnen we enkel toejuichen! Wel is het goed om meteen een misverstand recht te zetten. Volgens Van der Meer en Dijstelbloem richten wij onze pijlen op "de wetenschap als geheel". Ons stuk sprak echter over "grote delen van de sociale en geesteswetenschappen" en we specificeerden naar een aantal disciplines. Binnen vrijwel alle vakgebieden zijn natuurlijk tegenstemmen te vinden, en vele domeinen van wetenschap zijn zelfs grotendeels immuun gebleven voor het postmoderne virus, zoals bijvoorbeeld de natuur-en levenswetenschappen, psychologie en economie. Maar dan de delen waar we het wel over hadden. Is het betonrot van het relativisme hooguit een marginaal verschijnsel, zoals Van der Meer en Dijstelbloem beweren? We willen het graag geloven, maar we denken dat ze het probleem onderschatten. Franse denkers In ons betoog noemden wij één concreet voorbeeld, de Franse sociale wetenschapper Bruno Latour. Volgens Van der Meer en Dijstelbloem gaan we daar al meteen uit de bocht. Latour noemt zichzelf geen "postmodernist", en hoort in een andere stroming thuis. Nu zouden we zeker in het Trump-tijdperk toch moeten weten dat wat mensen over zichzelf zeggen niet per se hoeft te kloppen. Het "postmodernisme" was nooit een coherente doctrine, maar verwijst naar een losse verzameling van voornamelijk Franse denkers die vanaf de jaren '60-70 vandalisme hebben gepleegd op de kernbegrippen van de wetenschap: waarheid, objectiviteit, werkelijkheid. Dat die denkers zichzelf niet als postmodernist omschrijven, of het onderling oneens zijn, doet niet ter zake. Er zijn ook weinig mensen die zich "neoliberaal" of "populist" noemen, wat niet wil zeggen dat die stromingen niet bestaan. Latours werk biedt wat dat betreft de perfecte casus. Ter herinnering: Latour beweerde in alle ernst dat microben voorafgaand aan de opkomst van de microbiologie hooguit 'theoretisch' bestonden, maar niet in de praktijk. Toen wetenschappers in 1976 na onderzoek van de mummie van Ramses II bekendmaakten dat de Egyptische farao aan tuberculose was overleden, moest Latour dus ook protesteren; over tuberculose kunnen we immers pas spreken vanaf 1882, toen de bacil opdook in het laboratorium van Robert Koch. .

NRC Handelsblad , 2017

Onderwijsblog De 'alternatieve waarheid' van het trumpisme is in de academische wereld al decenni... more Onderwijsblog De 'alternatieve waarheid' van het trumpisme is in de academische wereld al decennia gangbaar, betogen Maarten Boudry en Steije Hofhuis. De hoop dat Donald Trump snel zou vallen is niet uitgekomen. Voorlopig zullen we te maken blijven hebben met een Amerikaanse president die de eerlijke spelregels van het debat schaamteloos aan zijn laars lapt. "It's true", zegt hij, wanneer de feiten hem bevallen. Maar wanneer ze net even wat minder goed uitkomen, zoals rond klimaatverandering, of het aantal mensen bij zijn inauguratie, worden de zaken opeens relatief. Een woordvoerder introduceerde zelfs de term 'alternatieve feiten', en terecht schokte het de wereld. Wat minder mensen weten is dat een vergelijkbaar arbitraire omgang met de feiten in grote delen van onze sociale en geesteswetenschappen al decennia doodnormaal is geworden. Ook daar voortdurend dezelfde willekeur: wanneer de feiten uitkomen zijn het gewoon de feiten, en wanneer ze niet uitkomen worden de zaken opeens relatief. Dan horen we over de onherleidbare subjectiviteit van interpretaties, de illusie van objectieve kennis, de meervoudigheid van waarheden. Sinds de opkomst van het postmodernisme in de jaren zeventig heeft het waarheidsrelativisme als betonrot onze academische instellingen doordrongen, en grote delen van het universitair geschoolde establishment beïnvloed. De ideologie van het postmodernisme is mijlenver verwijderd van die van Trump, maar het intellectuele vandalisme van concepten als 'waarheid' en 'feit' is gelijksoortig. Niet dat alles wat het postmodernisme ons gebracht heeft verkeerd is. Feiten zijn soms moeilijk te achterhalen, of ze laten ruimte voor verschillende interpretaties. De werkelijkheid dient zich niet zomaar aan op een dienblaadje, maar wordt altijd vanuit een bepaald perspectief benaderd. Het postmodernisme heeft ons geholpen om simplistische opvattingen over objectiviteit en kennis bij te stellen. Objectiviteit blijft een streven, een limiet die je kan benaderen maar nooit helemaal bereiken. Maar die postmoderne relativeerzucht is doorgeschoten. Neem de beroemde Franse sociale wetenschapper Bruno Latour. In de jaren zeventig ging hij als antropoloog wetenschappelijke laboratoria in en zag hij hoe onderzoekers er in allerlei competitieve machtsspelletjes verwikkeld zijn. Wetenschappelijke ideeën winnen het pleit niet alleen omdat ze 'waar' zijn, maar ook omdat ze in allerlei sociale contexten soms gewoon beter uitkomen. Maar vervolgens ging Latour veel verder door te stellen dat die contexten de onderzoeksobjecten zodanig veranderen, dat we over die objecten zelf niks meer kunnen zeggen. Bestonden er dus eigenlijk al wel microben voordat Louis Pasteur ze in de

Geschiedenis Magazine, 2017

Is de geschiedwetenschap eenzijdig links?

Samuel Huntington werd weggehoond om zijn sombere analyses. Maar de opkomst van Donald Trump geef... more Samuel Huntington werd weggehoond om zijn sombere analyses. Maar de opkomst van Donald Trump geeft hem gelijk. Door Steije Hofhuis Dit keer komt het niet goed 14 DE VOLKSKRANT VONK ZATERDAG 23 APRIL 2016 Immigratie en identiteit De elites en het volk drijven uiteen

International Journal for History, Culture and Modernity, 2018

Cognitive Systems Research, 2018

Cultural Science Journal, 2019

Are there any such things as mind viruses? By analogy with biological parasites, such cultural it... more Are there any such things as mind viruses? By analogy with biological parasites, such cultural items are supposed to subvert or harm the interests of their host. Most popularly, this notion has been associated with Richard Dawkins’ concept of the “selfish meme”. To unpack this claim, we first clear some conceptual ground around the notion of cultural adaptation and units called ‘memes’. We then formulate Millikan’s challenge: how can cultural items (‘memes’ or whatever you want to call them) develop novel purposes of their own, cross-cutting or subverting human purposes? If this central challenge is not met, meme talk will be vacuous or superfluous. First, we discuss why other attempts to answer Millikan’s challenge have failed. In particular, we put to rest the claims of panmemetics, a somewhat sinister worldview which treats all of culture as swarms of selfish agents. Next, we reject a more reasonable, but still overly permissive approach to cultural parasitism, which equates mind...

Cultural Science Journal, 2019

International Journal for history, Culture, and Modernity, 2018

Cognitive Systems Research, 2018

NRC Handelsblad, 2019

NRC Handelsblad, 2017

NRC Handelsblad , 2017

Geschiedenis Magazine, 2017

Is de geschiedwetenschap eenzijdig links?

Arbeitskreis Interdisziplinäre Hexenforschung, Hohenheim, 2019

"Selfish hunts: a cultural Darwinian analysis of witch persecutions" From the fifteenth centur... more "Selfish hunts: a cultural Darwinian analysis of witch persecutions"

From the fifteenth century until the early eighteenth century, Europeans killed tens of thousands of people for being a ‘witch’. Yet, as we now know, witches didn’t exist. So why did people do it? Historians and social scientists once tried to explain witch-hunting from a wide range of theoretical angles. Was it a means to defend ruling class interests (Marxism)? A mechanism of scapegoating that released tensions within the community (structural-functionalism)? Or was it perhaps an instrument to oppress women and traditional folk culture (post-structuralism)? Most historians of witchcraft have, by today, drifted away from these approaches. Instead, they argue that witch-hunting was a dysfunctional and highly erratic phenomenon that did not substantially benefit anyone, thereby concluding that no general theory works; a favourite among historians.
I disagree with this last conclusion. The empirical findings of historians on witch-hunting may actually provide vital clues for the validity of an exciting general theory: the idea of Darwinian cultural evolution. I will argue that the concept of witchcraft that gave rise to the persecutions was a Darwinian “design without designer” that spread in an almost virus-like manner throughout the population. The concept came to include many elements, such as the witches’ Sabbath, the diabolical pact, a witch’s hidden identity, nightly flight, and torture as a means of interrogation, that were all very well adapted to ensure the continuation of the concept of witchcraft itself. This theoretical approach bears upon several of the key issues in the comparison of biological and socio-cultural processes.

"The mysterious origin of latent functions: can cultural Darwinism provide us with an explanation... more "The mysterious origin of latent functions: can cultural Darwinism provide us with an explanation?"

Although the idea of Darwinian cultural evolution is quickly gaining followers its critics maintain that the whole notion is either untrue, or only trivially true. In this talk I will argue that cultural Darwinism may be used to solve a crucial problem in social theory, namely how socio-cultural adaptations, or functions, can evolve beyond peoples’ conscious or even unconscious knowledge. I will illustrate this point with the analysis of sociological and anthropological functionalism and its critics.
During their heyday in the middle of the twentieth century, functionalist social theorists commonly believed that socio-cultural functions were often unintended and unrecognized by the involved actors. The existence of socio-cultural phenomena was explained by referring to their functional consequences. A famous example is Robert Merton’s explanation of the Hopi rain dance. The Hopi Indians themselves believed that their dance existed in order to cause rain, but its unintended and unrecognized “latent function”, Merton argued, was the maintenance of their social system.
However, contemporary sociologists and anthropologists broadly deny the existence of such latent functions. If latent functions were not created by the knowledgeable actors themselves, the question remains as to who or what created them. The functionalists were accused of invoking mysterious adaptive forces behind people’s backs: they offered an explanandum, but failed to provide an explanans. This has caused more recent schools of social theory to develop alternative approaches towards socio-cultural functionality. Rational choice theory, for instance, maintained that only rational intentions can provide a valid explanation for the functionality of a socio-cultural custom. Practice theorists, such as Pierre Bourdieu and Anthony Giddens, acknowledged that avowed purposes and actual functions do not always coincide but both insist upon the actor’s tacit knowledge of socio-cultural functions.
Among social theorists, it has hardly been recognized how the field of Darwinian cultural evolution might actually offer an answer to the questions of whether and, if so, how latent functions evolve. A Darwinian mechanism of the selection and accumulation of accidentally adaptive cultural variants may provide a plausible explanation for the evolution of unintended and unrecognized socio-cultural adaptations. The functional consequence of a social cultural practice (the social cohesion in the rain dance, for instance), may have been only accidental at first, yet still, contribute to the survival of the practice, even if the effect remained unnoticed by the involved actors. The discrepancy between human intentions and functional consequences can thus be united in a single explanatory framework. This theoretical possibility has been largely overlooked throughout the history of sociological and anthropological theory.
I will illustrate this point by mentioning a few classical sociological case studies, such the origin of the incest taboo and the holy cow, where the cultural Darwinian explanatory model has been disregarded. I will also explore how the model could be tested in a qualitative historical-sociological research program.

"Selfish hunts: a cultural Darwinian analysis of witch persecutions" Steije Hofhuis, junior teac... more "Selfish hunts: a cultural Darwinian analysis of witch persecutions"
Steije Hofhuis, junior teacher at the Institute for Interdisciplinary Studies at the University of Amsterdam. s.t.hofhuis@uva.nl

Although cultural Darwinian theory is gaining popularity, critics maintain that the notion of Darwinian selection in cultural evolution is unlikely to provide us with any new scientific insights. In this presentation, however, I will argue that cultural Darwinism can, indeed, resolve sociological puzzles. I will demonstrate this by means of a cultural Darwinian analysis of the European witch-hunts. I will address two central and unresolved questions concerning witch-hunts. In Europe, between the 15th to the 17th century, a remarkable concept of witchcraft took shape. The first question I will address, therefore, is “How has this concept developed?” This is an important question to answer because the concept contains many elements that appear to be intelligently designed to ensure the continuation of the witch-hunts, such as the witches’ Sabbath, the diabolical pact, a witch’s hidden identity, nightly flight, and torture as a means of interrogation. The belief in the Sabbath, for instance, implied that witches could know each other, which created the possibility of a chain of accusations. The second question I will ask is “How could witch-hunts reproduce successfully despite the fact that, as several historians have argued, no one appears to have substantially benefited from them personally?” In answering these two questions I will use a conclusion that has been drawn by many historians, which is that the witch-hunts were not inspired by an intelligently designed hidden agenda. Instead, it appears that persecutors genuinely believed in the danger of witchcraft. I propose that a likely explanation of the apparently well-designed concept of witchcraft could be providing if we were to look at it as a Darwinian process in which cultural variants were selected and accumulated that accidentally enhanced the reproduction of the witch-hunts. Drawing inspiration from Dawkins’ “memetics”, witch persecutions also appear to be a socio-cultural phenomenon that reproduced “selfishly”. Witch-hunts benefited no one, apart from the witch-hunts themselves. I believe that cultural Darwinian theory can thus offer us at least two ground-breaking insights. The first is that, as a process of Darwinian selection, cultural evolution leads to cultural “design without designer”. The second, that cultural phenomena may evolve “selfishly”.

Selfish hunts: a cultural Darwinian analysis of witch persecutions Objective Although cultu... more Selfish hunts: a cultural Darwinian analysis of witch persecutions

Objective

Although cultural Darwinian theory is gaining popularity, critics claim that the notion of Darwinian selection in cultural evolution is unlikely to provide us with any new scientific insights. However, in this presentation, I argue that cultural Darwinism can indeed resolve sociological puzzles; this is demonstrated by means of a cultural Darwinian analysis of the European witch-hunts.

Methods

Two central and unresolved questions concerning witch-hunts will be addressed. From the 15th to the 17th centuries in Europe, a remarkable concept of witchcraft took shape. The first question is by what or whom was it constructed? This concept contains many elements that appear to be intelligently designed to ensure the continuation of the witch-hunts, such as the Sabbath, the diabolical pact, a witch’s hidden identity, nightly flight, and torture as a means of interrogation. The belief in the Sabbath, for instance, implied that witches could know each other, which created the possibility of a chain of accusations. The second question is how could witch-hunts reproduce successfully despite the fact that, as many historians have concluded, no one appears to have substantially benefited from the witch-hunts?

Results

Several historians have convincingly demonstrated that witch-hunts were not inspired by an intelligent hidden agenda; it appears that persecutors genuinely believed in the danger of witchcraft. A better explanation of the apparently well-designed concept of witchcraft could be a Darwinian process in which cultural variants were selected and accumulated that accidentally enhanced the reproduction of the witch-hunts. Drawing inspiration from Dawkins’s “memetics”, witch persecutions also appear to be a socio-cultural phenomenon that reproduced “selfishly”. Witch-hunts benefited no one, apart from the witch-hunts themselves.

Conclusions

Cultural Darwinian theory can thus offer us at least two ground-breaking insights. As a process of Darwinian selection, cultural evolution leads to cultural “design without designer” and cultural phenomena can evolve “selfishly”.

"De menswetenschappen liggen er versplinterd bij. Verschillende disciplines leven elk in eigen we... more "De menswetenschappen liggen er versplinterd bij. Verschillende disciplines leven elk in eigen werelden, spreken eigen talen, en gaan uit van basale vooronderstellingen die moeilijk verenigbaar lijken. Niettemin begint geleidelijk, heel geleidelijk, de gedachte te leven dat een eenwording mogelijk is. Dat de vele disciplines zouden kunnen worden samengebracht onder één paradigma, met één centrale theorie. Mogelijke kandidaat om dit alles te bewerkstelligen: de darwiniaanse evolutietheorie.
Vooralsnog is de weerstand groot. In de ogen van veel menswetenschappers zullen de mens en zijn cultuur met al hun complexiteit nooit in één theoretisch kader te vangen zijn. En al helemaal niet met een theorie uit de natuurwetenschappen. Toch valt de belofte van het darwinisme op zijn minst serieus te nemen. De levende natuur is immers ook onvoorstelbaar complex, en ook daar verkeerden de verschillende disciplines lang in gescheiden werelden, met vooronderstellingen die onderling in strijd waren. Gedurende de Moderne Synthese van de jaren dertig en veertig kwamen de vele wegen echter samen, en sindsdien leeft de biologie voort onder één flexibel en almaar groeiend darwiniaans paradigma.
3 juli zullen Nederlandse wetenschappers uit diverse disciplines bijeen komen om de verkenning aan te gaan. Centrale vraag: kan het darwinisme zijn belofte van meer menswetenschappelijke integratie inderdaad waarmaken? En zo ja, hoe zal dat er concreet uit gaan zien? De nadruk komt daarbij niet zozeer te liggen op de biologische route van de sociobiologie en de evolutiepsychologie. Hoewel waardevol, zullen de mogelijkheden van deze stromingen tot het verklaren van sociaal-culturele complexiteit altijd beperkt blijven. Wél bijzondere aandacht gaat daarentegen uit naar het idee van darwiniaanse selectieprocessen in culturele evolutie. Het is vooral deze gedachte die de potentie lijkt te bezitten oude tegenstellingen te overbruggen, en zo de basis te vormen voor de menswetenschappelijke synthese. De Darwiniaanse Synthese. "