Łukasz Gołaszewski | University of Warsaw (original) (raw)

Papers by Łukasz Gołaszewski

Prof. Jerzy Wiśniewski - Łomżyniak, "nieodżałowany rzeczy polskich badacz i miłośnik": historyk, genealog, onomasta. Red. M. K. Frąckiewicz, K. Sychowicz. Łomża, 2024

Almanach dobrzyniewski, red. A.Cz. Dobroński, E. Sadowska-Dubicka, Dobrzyniewo Duże, 2024

Wobec sejmików. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, red. M. Kupczewska, K. Łopatecki, t. 1, Białystok, 2024

* Artykuł powstał na podstawie materiałów zebranych podczas realizacji projektu badawczego finans... more * Artykuł powstał na podstawie materiałów zebranych podczas realizacji projektu badawczego finansowanego w ramach konkursu PRELUDIUM 6 przez Narodowe Centrum Nauki (nr DEC-2013/11/N/HS3/04734).

Moteris prie istorijos šaltinio. Mokslinių straipsnių rinkinys, skirtas profesorės Irenos Valikonytės 75 metų jubiliejui, ed. E. Saviščevas, Vilnius, 2024

The present paper contains an editing of seven documents and letters concerning the tithes from R... more The present paper contains an editing of seven documents and letters concerning the tithes from Radziwiłł’s estates near Brest for the Catholic parish church in Čarnaŭčycy and St. Barbara provostry in Brest. Senders were two members of the Radziwiłł family: Mikołaj Krzysztof “The Orphan” and Albrycht Władysław and addresses parish priests and land-stewards. This documents are interesting sources of knowledge about relations between them and landlord’s activity in the field of solutions to the disputes about tithes.

Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, 2022

The article is devoted to liturgical ornaments and books included in inventories of the parish ch... more The article is devoted to liturgical ornaments and books included in inventories of the parish church in Kobylin from second half of 17th and 18th centuries. Kobylin (today Kobylin-Borzymy) is a village located in north-east Poland (Podlaskie voivodeship). The parish has its roots in 15th century and the parishioners were only noblemen who had small real estates and cultivated their lands mainly by yourself. Inventories informs us among other things about liturgical ornaments and books as well as other church books. Analysing this documents we can determine e.g. wealth of this parish, wearing away the liturgical ornaments, content of the church library. Some of the paintings, sculptures, liturgical vestments (made from contemporary belts of robes wearing by nobility) and ornaments preserved to our times. The parish in Kobylin was not wealth and ornaments were not numerous. Consequently, we can find some information about old or worn out items that still were need. Old paintings and retables were placed in new-build wooden church from the seventeen forties. Parish library included mainly older books published in Poland or abroad, probably bequeathed to the church by priests.

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 2014

Oral last wills made in the presence of municipal officials in Knyszyn at the turn of the 18th c.... more Oral last wills made in the presence of municipal officials in Knyszyn at the turn of the 18th c. - Texts authored by Testators or by Clerks?
Last years have seen increased interest in Old-Polish testaments, with research touching upon varied issues. One of the major advantages of using last wills as sources is that they were the only recorded texts produced by a great many people representing all the social classes. Still, historians also notice difficulties resulting from interpreting last wills. A major problem is whether all the formulas used in a testament really come from the testator. This issue is discussed in the present article with regard to last wills expressed orally by burghers in the presence of municipal officials — representatives of the town council. This form of making a last will was practiced mostly in small towns, in contrast to larger ones, where testaments written down by the testator or to their dictation prevailed. The analysis is based on burghers’ testaments from Knyszyn, a town in the Podlasie region, from the end of the 17th and the early 18th century, available in book 1 of the “Municipal books of Knyszyn” in the Central Archives of Historical Records in Warsaw. The testaments were compared with published testaments of the inhabitants of other towns of the Commonwealth, comparable in size and significance, mostly Wojnicz and Merecz. The analysis also takes into account conclusions of studies relevant to this type of sources. The procedure consisted in the testator expressing his will orally in the presence of municipal officials; later the will was recorded by a municipal clerk. Unlike in the case of privately-made testaments, which were sometimes witnessed or written down by the testator’s friends, in this procedure a major role was assigned to officials, who acted according to the law. It seems that this might have contributed to testaments of this category being purely statements concerning estate. The documents from Knyszyn show far-reaching similarities in the formulaic parts, which were undoubtedly written according to official patterns. The usage of those patterns was facilitated by clerks, who tended to include information important from the legal perspective, applying fixed unambiguous wording. The official character of the testament did not encourage testators to include religious or eschatological reflections and made them focus on their estate. A similar tendency is visible in other documents analyzed, including testaments from Merecz, Mohylew and Wojnicz. Although it is difficult to determine whether it was testators themselves that formulated the parts of testaments which had no legal significance, the author concludes that municipal clerks had discernible influence on the wording of last wills. They used patterns they were familiar with, modifying them slightly depending on the circumstances. This does not mean that they broke the rules of their profession and distorted testators’ will; the effects of their work had to be approved by testators’ relatives and whole local communities. Even though testaments do not always directly record testators’ words, they reflect values and attitudes accepted by burghers.

Kwartalnik Historyczny

Artykuł z zakresu historii prawa karnego dotyczy przypadków lżenia chronionego prawem imienia mar... more Artykuł z zakresu historii prawa karnego dotyczy przypadków lżenia chronionego prawem imienia marszałka Józefa Piłsudskiego. Autor w oparciu o akta prokuratury z Białegostoku i Lublina w perspektywie mikrohistorii opisuje wybrane przypadki ścigania sprawców tego rodzaju przestępstw.

Lietuvos Statutas ir Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės bajoriškoji visuomenė. Straipsnių rinkinys, 2015

Przedmiotem niniejszego szkicu jest analiza działalności władz miasta Knyszyna związanej z czynno... more Przedmiotem niniejszego szkicu jest analiza działalności władz miasta Knyszyna związanej z czynnościami prawnymi oraz sprawami spornymi pod kątem jej zgodności z postanowieniami Pierwszego Statutu Litewskiego.

History of Legal Sources: The Changing Structure of Law, 2018

The controversies about the tithe ("a tenth part"contribution paid to ą Church ofland own-:r's co... more The controversies about the tithe ("a tenth part"contribution paid to ą Church ofland own-:r's confession) had been recurring since thirteenth century when it was introduced in Poląnd, Tlrc nobility concluded many settlements with the Catholic clergy from thirteenth to sixteenth :enturies in this matter. They mainly concerned a form of the tithe (in the 16h century Polkh-Lithuaniąn Commonwealth were three forms of the tithe: in cereal, in grains and in money) ,łtd also lands that was subjected to this benefit. ConsequenĘ, many legal sources (not always :!ear) were operative and to mąke mątters worse, they belonged to two legal systems (either :Llnon ląw or Polish common law, or both ąs that settlements). AU that disputes accelerated due :c the expansion of the Reformation in Poland and provoked major conflict between the nobil-:ty and the clergy. The end of them occurred in 1635. Two legal acts made it possible in the sphere of tithe: the breve of Pope Urbanus the Eight-om 7634 and Polish Parliamentś Act (Sejm) from 1635. First document was one of the fruits łi diplomatic activity, Polish diplomacy looked for a solution of many controversies between the Catholic clergy and the nobility (also over the tithe) and then a permanent ągreement between :!rcm (in Latin: compositio inter status). Since the Polish bishops took a stand on tithe that ..łithout any papal consent they could not make any concessions on the issue of tithe. This breve ,,.,,ąs included detąiled rules for changing the tithe from the cereal to the money. The Sejm\ act from 1635 declared that it was in ąccord with the papal breve. Therefore :iis new agreement rested on two interacting acts. Actually the state ląw contained some extra ,łgulations. The most important of them wąs the rule that the nobilityś courts were legitimate :: .iudge cases about the tithe. Naturally this act informed of its compatibility with the papal ,;łproval, The clergy sharply but unsuccessfully protełed against this law. Consequently, to the end of the Polish-Lithuanian Commonweąlth two incompatible with :|:emselves acts was in force. It wąs well-known that the Sejmś regulation had gone beyond the :,lpal breve and some authors proposed ways of changing this vexed situątion but their activity ,",,,as unsuccessful. On the other hand, the nobility was often complaining about the abuses and :.rc ecclesial courts violated the law from 1635. But my survey indicates that permanent settle-*lents established by papal breve and sejm\ act were entered sporadically and private agree-*ients (concordiae) between the clergymen and noblemen dominated. However, both above-,ąentioned sources oflaw were presented during the trials over the tithe and everyone wanted :o indicate that he had acted according to the law. The project was financed from the funds ofthe Polish National Science Centre on the basis ofthe decision number DEC-20L3 l 11 IN/HS3/04734.

Na z góry upatrzonych pozycjach, 2011

Possesio ac iura in re – z dziejów prawa rzeczowego, 2012

This article discusses the practice of urban real estate |aw in Knyszyn from the late sixteenth t... more This article discusses the practice of urban real estate |aw in Knyszyn from the late sixteenth to the end of the eighteenth century, In the form of a tabular statement the author presents the known available sources in Poland, transactions and disputes about the ownership of property that had once been sold, yet still aroused the interest of persons a|legedly entitled to them. In addition to the specific cases of "real life" the paper shows the synthetic standard material and procedural city laws of Magdeburg governing the real estate sales. The author also characterizes the forms by which writers used the office to prepare entries in the Knyszyn land registration. The author compared the practice of municipal law with the on pre- l568, when the law in force in Knyszyn was the Lithuanian Statute.

Culpa et poena. Z dziejów prawa karnego, 2009

Materiały z konferencji poświęconei dzieiom prawa karnego U niwersytet JagieI loński KrakOw 11-1 ... more Materiały z konferencji poświęconei dzieiom prawa karnego U niwersytet JagieI loński KrakOw 11-1 3 marca 2008 r. pod redakcją lvlacieja N/ikuły Wydawnictwo Uniwersytetu Jusiellońskiego 'I J. Bardach, Ustrój,passim. 12 Poza wpisami wydanymi przez J. Maroszka, a pochodzącymi z ksiąg rewindykowanych w latach 6. i umieszczonych w Archiwum Głównym Akt Dawnych, księgi miejskie Knyszyna znajdują się w archiwac: Mińska (w Ęm pochodące z lat 50. XVI sfulecia) i Moskwy. '3 Akta, wpis l70, s. l29-wznianka o I Statucie Litewskim. 'a Aktą wpis 658, s. 367wedlie prawa majdeburskiego, o czem napisano Speculo saxo lib[riJ 2 art, 2 }

Ex contractu, ex delicto – z dziejów prawa zobowiązań, 2012

Ius mercatorum, lex mercatoria. Z dziejów i współczesności prawa handlowego, 2011

kiewicz rozpoczął pomiary w Knyszynie w tym samym roku H. Stasiewicz, Knyszyn, s. 39-40; identycm... more kiewicz rozpoczął pomiary w Knyszynie w tym samym roku H. Stasiewicz, Knyszyn, s. 39-40; identycmie Akta albo sprawy, s. 10. 7 H. Stasiewicz, Knyszyn, s.39. 8 Ahą albo sprąwy, s. 10. W. Jarmolik wskazuje na zjawisko ustanawiania wójtostw na Podlasiu od I połowy XV do początku XVI w. , przy crymbył to etap początkowy w dfugiej drodze miejscowości ku prawom miejskim-Rozwój, s.27 35. Odrębnym zjawiskiem było ustanawianie wójtów i ławników we wsiach reformowanych pomiarą włócmą-Z. Drozd, Miernicy, s. 44. 9 Akta albo spraw, s. Il.

E fructu arbor cognoscitur. Studia ofiarowane na osiemdziesięciolecie Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, 2010

I ::owadzń ich po mieście zakutych w łańcuchy'o. Powyższa sytuacja ,.kazuje, że przynajmniej niek... more I ::owadzń ich po mieście zakutych w łańcuchy'o. Powyższa sytuacja ,.kazuje, że przynajmniej niektórzy mieszkańcy (zapewne ci, którzy :,:,iawili się w ostatnich dwóch latach) samodzielnie wprowadzali ::,rządki sobie znane z ośrodków, z których przybyli. Chodkiewicz : lerował to zachowanie nowych osadników, ale zdecydowanie ,:rzeciwia się praktykom Dranka i pozostałych mieszczan". Trudno :,:,ri,iedzieć, czy usunięto wówczas burmistrzostwo w Knyszynie, jednak , dwóch zachowanych wypisach z najstarszej księgi miejskiej nie ::jawiają się żadni urzędnicy właściwi prawu miejskiemu, a jedynie wójt, , spomniany już Mikołaj z Mąkolina; nadto Fiodoą występujący w roku 553 jako rajca i dawny klucznik dworu knyszynskiego, w roku 1545 jest ,-ucznikiem urzędującym". W 1540 roku Bona wydała stwierdzenie o :kalizacji miasta i przyznńa plebanowi dziesięcinę snopową z niego"; :;,ś księgi miejskie zaczęto prowadzić najpóźniej w 1545 roku'o, z nich :,_",chodzą wspomniane wyżej wypisy. Niewykluczone, że zmiany w *.troju miasta przeprowadzono dopiero na początku lat pięódziesiątych ',:\'I wieku, gdyż kolejna informacja o lrzędzie burmistrzowskim ,,skazuje na jego istlrienie w 1551 roku, gdy starostąbyłLtrriaź Andrzej i:oński25. W księgach miejskich w lat 1553-1557 sukcesywnie pojawiają ,.ę wójtowie, burmistrzowię i rajcy, a takżę kasa miejska, nie wiadomo ;dnak, czy hospodar wydał miastu na to przywilej, czy może mamy do :zvnienia z aktywnością mieszczan jedynie wspieraną przęz starostę, ale .. żadęn sposób nie formalizowaną. wydaje się, że ilość członków rady i ,rvy nie była wówczas dokładnie ustalona, zaś wójtostwo miało charakter :.rżywotni. Z rol<tl 1 5 5 1 pochodzi równie ż najstarsza informacj a o cerkwi ::awosławnej w Knyszlmie, prawdopodobnie założonej jeszcze przęz .ż6 _ nooklewlcza Knyszyn jest zatem nazywany miastem wkrótce po przejęciu dóbr po ::skupie Mikołaju, w korespondencji starosty i przywileju Bony dla Tamże, nr 26, s. 39-40. List Chodkiewicza omawia także W. Pociecha, dz, cyt., s, 168-169. Chodkiewicz , 1mierzył wójtowi l 0 włóktamże, s. l 70-17 1 .-SPS, cz. 1, nr 55, s. 29.

Podlasie Nadbużańskie. 500-lecie województwa podlaskiego, 2013

Legal-Historical Trends and Perspectives VI, 2021

Knyszyn je mesto nachódzajńce sa v sńćasnom Pol'sku, v jeho severov}chodnej ćasti. Toto mesto bol... more Knyszyn je mesto nachódzajńce sa v sńćasnom Pol'sku, v jeho severov}chodnej ćasti. Toto mesto bolo zalożenć na zaćiatku 16. storoćia a pred Lublinskou ńniou (1569) sa na-childza\o v Litovskom velkovojvodstve. V roku 1569 bolo Podleskć vojvodstvo s Knyszynom zać|enenć do Pol'skćho królbvstva. Mesto vpikó pomerne dobre zachovan!łni archivnymi z{znamarni zo 16. storoćia. Tieto z6znamy, aj ked mólopoćetnć, sń najvżićśou zachovanou zbierkou tak|chto dokumentov zo starćho Podleskćho vojvodstva. Magdeburskć mestskć prńvo ziskal Knyszyn privilćgiom, ktorć mu dal Żigmund Augustus v roku 1568. Móżeme vśak pozorova| że niektorć tFpickć inśtitńcie magdeburskćho próva v tomto meste fungovali uż pred rokom 1568. Ęka sa to najmó orgónov mestsk|ch ńradov. Prirodzene, obyvatelia Knyszlma spisovali testamenty pred aj po roku 1568. Mestskó zźznamy z Knyszyna nóm teda umożńujń porovnafpróvnu prax z obdobia litovskćho próva so stavom z obdobia magdeburskćho próva. |e zaujimavć, że zmeny neboli vfznamnćho charakteru. Klńćovć slovó: próvo v Pol'sko-litovskej ńnii, litovskć śtatńty, litovskć próvo, magdeburskć próvo v Pol'sku, zźvet,Knyszyn.

450 lat praw miejskich Knyszyna. Materiały z konferencji naukowej (Knyszyn 20 X 2018), 2018

Ius municipale, to jest prau)o Miejskie Majdeburskie, notL,c z łacińsktego i z niemieckiego na po... more Ius municipale, to jest prau)o Miejskie Majdeburskie, notL,c z łacińsktego i z niemieckiego na polski język z pilnościq i uiernie przełożone, wyd. G. M. Kowalski, Kraków zott; Speculum Saxonum ąlbo Pranao Soskie y Magdeburskie, porzqdkiem obiecadła z łacińskich i niemieckich egzemplarzóu zebrane, a na polski jęzgk z pilnościa i uiernie przełożone, wyd. G. M. Kowalski, t. r-z, Kraków 2016. 6 Problem praktycznego znaczenia tych prac poruszył Grzegorz M. Kowalski wskazując na podstawie rłrybranych wydanych drukiem ksiąg ĘrminalnycŁ z obszaru Małopolski, że lektura zapisek procesowych najczęściej nie informuje o podstawie prawnej rozstrzygnięcia, a jeśli już, to idenĘrfikacja dzieła, z któregc korzystali sędziowie nastręcza często poważnych trudności. Zob. tegoż, Zluycza" i pratuo zwyczajolae tu doktrynie praua i praktyce sqdów miejskich karnycl^. w Polsce (XW-XWU ul.), Kraków 2ot3, zwłaszcza s. 65-66. Dlatego, o ile nie mamy dokładnych informacji źródłowych o posługiwaniu się w danym mieście pracami Groickiego lub Szczerbica, nie powinniśmy a priori zakładać icl znajomości cTywreszcierespektowania. Na stosowanie odmiennych kar niz sugerowane pruez ptawo pisane wskazuje w odniesieniu do dzieciobójstrł-a 40

500 lat parafii Knyszyn, 2020

Wydawać by się mogło, że wojna z Imperium Osmńskim z czasów Jana III Sobieskiego i miasto Knyszyn... more Wydawać by się mogło, że wojna z Imperium Osmńskim z czasów Jana III Sobieskiego i miasto Knyszyn, odległe od granicy tureckiej o siedemset kilometrów, nie mają ze sobą nic wspólnego. Tak jednak nie jestwydarzenia z drugiej połowy XVII w ręłr,ęły bowiem na treść pobożnej fundacji księdza }Iateusza Ignacego Kuligowskiego uczynionej 8 maja 1703 r, Fundator nie jest bynajmniej osobą nieznaną dotychczasowej literaturze. ,,Polski Słownik Biograficzny" podaje, iżbyć może należał do rodziny Kulikowskich vel Kuligowskich h. Dragomir. Prawdopodobnie kształcił się w wileńskim kolegium jezuitów, na pewno uzyskał stopnie magistra sztuk wyzwolonych i filozofii, a być może studiowałw 1682 r. w Padwie (w metryce tamtejszego uniwersytetu zapisano Michała Kulikowskiego, protonotariusza apostolskiego). W 1675 r. ntułowany plebanem brzozowskim2, w 1688 r, dziekanem wołkowyskim i plebanem w Wołpie3, wreszcie w 1694 r. wystąpił jako protonotariusz apostolski i archidiakon bakowskia. Umarł po roku 1699. Ow duchowny przeszedłjednak nie ryle do historii Kościoła w Rzeczlpospolitej, co literatury polskiej, będąc autorem rożnych utworów (w tym tłumaczeń) dedykowanych członkom będącej wówczas ' Autor jest doktorantem Wydziału Prawa i Administracji Uniwers}tetu Warszawskiego; nunrer ORCID: 0000-0001-9803-1355. 2 Ta informacja pochodzi ze strony Ęńułowej utworu ks. Kuligowskiego ,,Dźwięk Marsa wa-_ecznego,.." wydanego w tymże 1675 r.; trudno ustalić, o którą miejscowość chodzi. 3 Wówczas było to miasteczko królewskie leżące w powiecie wołkowyskim województwa noivogródzkiego (dziś wieś na Białorusi, w rejonie wołkowyskim obwodu grodzieńskiego)zob. np. Słownik geografczny Królestwa Pokkiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, t. t3, \\arszawa 1893, s. 9l3. W XVII w. starostwo wołpieńskie zwykle było dzierżoneprzez Sapiehów (za żr,cia ks. Kuligowskiego przezKazimierza Jana hetmana wielkiego litewskiego i wojewodę wileńskiego zob. A. Rachuba, Sapieha Kazimierz Jan, |w:] Polski Słownik Biografczny,t.35, Warszawa-Kraków ',994, s.46). a Diecezja bakowska istniała od końca XVI do początku XIX w., obejmując Mołdawię, J,\błoszczyznę i Besarabię, zaś w XVII w. jej biskupami byli wyłącznie polscy zakonnicy. Wydaje się, ze godności kapitulne (jak archidiakonia) miaĘ charakter wyłącznie tltularny,

Lietuvos Statutas: Temidės ir Klėjos teritorijos. Straipsnių rinkinys, 2017

Łukasz Gołas zewski wąrszązuą W księgach sądów dawnej Rzeczypospolitej mozna znaleźć wiele dokume... more Łukasz Gołas zewski wąrszązuą W księgach sądów dawnej Rzeczypospolitej mozna znaleźć wiele dokumentów i wpisów o zaskakującym charakterze czy treści odbiegającej od aktualnego stanu literatury historycznoprawnejl. I tak w księgach grodzkich brańskich przechowywanych w Narodowym Historycznym Archiwum Białorusi w Mińsku2 dostrzezono zlat1598-1605 ok. 30 spraw przestępców schwytanych na gorącym uczynku, zapoczątkowanych dostarczeniem sprawcy do grodu przez poszkodo-Wane8o. Stan prawny obowiązujący wówczas w Koronie i Wielkim Księstwie Litewskim był nieco odmienny. W przeciwieństwie do plawa koronnego (pozostającego przede wszystkim prawem zwyczajowym) prawo III Statufu zawieraŁo więcej regulacji o postępowaniu ze schwytanymi na gorącym uczynku przestępcami. Przywilej jedlneński Władysława JagieĘ z 1433 t. zasttzegŃ, że wolno zattzymać bez wyroku złodziei i sprawców przestępstw publicznych (podpa-IeŃa, zabojstwa umyślnego/ porwania panny albo mężatki, spustoszenia i zfupienia wsi)3. Analogiczne zapewnienie rok później otrzymńa szlachta litewska 1 O ztóżnicowaniu zawartości ksiąg grodzląch: Łosowshif Kancelaria grodzka chełmska od XV do XVIII wieku. Lublin,2004, s. 165-|79.

Prof. Jerzy Wiśniewski - Łomżyniak, "nieodżałowany rzeczy polskich badacz i miłośnik": historyk, genealog, onomasta. Red. M. K. Frąckiewicz, K. Sychowicz. Łomża, 2024

Almanach dobrzyniewski, red. A.Cz. Dobroński, E. Sadowska-Dubicka, Dobrzyniewo Duże, 2024

Wobec sejmików. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, red. M. Kupczewska, K. Łopatecki, t. 1, Białystok, 2024

Moteris prie istorijos šaltinio. Mokslinių straipsnių rinkinys, skirtas profesorės Irenos Valikonytės 75 metų jubiliejui, ed. E. Saviščevas, Vilnius, 2024

Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, 2022

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 2014

Kwartalnik Historyczny

Lietuvos Statutas ir Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės bajoriškoji visuomenė. Straipsnių rinkinys, 2015

History of Legal Sources: The Changing Structure of Law, 2018

Na z góry upatrzonych pozycjach, 2011

Possesio ac iura in re – z dziejów prawa rzeczowego, 2012

Culpa et poena. Z dziejów prawa karnego, 2009

Ex contractu, ex delicto – z dziejów prawa zobowiązań, 2012

Ius mercatorum, lex mercatoria. Z dziejów i współczesności prawa handlowego, 2011

E fructu arbor cognoscitur. Studia ofiarowane na osiemdziesięciolecie Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, 2010

Podlasie Nadbużańskie. 500-lecie województwa podlaskiego, 2013

Legal-Historical Trends and Perspectives VI, 2021

450 lat praw miejskich Knyszyna. Materiały z konferencji naukowej (Knyszyn 20 X 2018), 2018

500 lat parafii Knyszyn, 2020

Lietuvos Statutas: Temidės ir Klėjos teritorijos. Straipsnių rinkinys, 2017

Jest to kanon 1, questio 7, causae 16, partis secundae Zbioru Gracjana, korzystano z wydania wymi... more Jest to kanon 1, questio 7, causae 16, partis secundae Zbioru Gracjana, korzystano z wydania wymienionego w poprzednim przypisie. O tym przepisie zob. K. Burczak, Sacrilegium…, s. 100-102 oraz 336 (tu błędnie określony jako kanon 38, questio 2, causae 12). Wymieniamy tutaj jedynie przykładowe normy dotyczące dziesięcin, znajdujące się w tym pomniku prawa kanonicznego, są one bowiem liczne, często dotyczą kwestii szczegółowych; godna uwagi czytelnika jest zwłaszcza causa 16 części drugiej Dekretu. Cytowany przez konstytucję synodu fragment z Księgi Malachiasza w przeskładzie ks. Jakuba Wujka brzmi: "Wnoście wszytkie dziesięciny do gumna, a niech będzie żywność w domu moim" (początek wersetu 10 w rozdziale 3; korzystano z:

Mishellanea nr 5 (9), 2009

Recenzja wydawnictwa: "Kodeks Napoleona, Kodeks cywilny Królestwa Polskiego, Kodeks zobowiązań i ... more Recenzja wydawnictwa: "Kodeks Napoleona, Kodeks cywilny Królestwa Polskiego, Kodeks zobowiązań i inne przepisy obowiązujące w województwach centralnych", opr. A. Mączyński, Warszawa 2008.

Czasopismo Prawno-Historyczne, 2013

RECEN-ZJE I NOTY RECENZYJNE cywilnej, podporządkowaniem mu wszystkich placówek państwowvch. rrrzę... more RECEN-ZJE I NOTY RECENZYJNE cywilnej, podporządkowaniem mu wszystkich placówek państwowvch. rrrzędórr,, ognir,v NSDAĘ czyli rł,szystkiego z wyjątkiem wojska; natorniast Btirkl był pod_ porządi<owa,ir;v bezpośiednio Hitlerowi (s. 539). Tc bynajnrn.iej nie ,tvszystko na tett

Czasopismo Prawno-Historyczne, 2014

Czasopismo Prawno-Historyczne

Wydawnictwo stanowi edycję 47 wybranych testamentów mieszczan krakow skich spośród 135 oryginalny... more Wydawnictwo stanowi edycję 47 wybranych testamentów mieszczan krakow skich spośród 135 oryginalnych aktów ostatniej woli znajdujących się w rękopisie sygn. 428 Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, należącym do spuścizny po Janie Wincentym Smoniewskim, historyku i kolekcjonerze, który swą kolekcję doku mentów zapisał w testamencie Towarzystwu Naukowemu Krakowskiemu. Spis treści wyróżnia: wstęp (obejmujący także wykazy: dokumentów i zastoso wanych skrótów), edycję źródeł (której towarzyszy słownik wyrazów staropolskich i rzadziej używanych), bliżej nieokreślony "Aneks" (zawierający spis wszystkich te stamentów zawartych w rękopisie sygn. 428, z wyszczególnieniem dat i paginacji rę kopisu, a także wyróżnieniem tych dokumentów, które ogłoszono w recenzowanym tomie), indeksy osób i nazw topograficznych, streszczenie w języku angielskim oraz spis ilustracji (wkładka papieru kredowego z materiałem ilustracyjnym znajduje się pomiędzy streszczeniem a spisem ilustracji, nie na końcu książki, jak zdaje się suge rować spis treści). Pierwsza część wstępu (s. VII-XVIII) stanowi merytoryczne wprowadzenie do problematyki testamentów. Wydawczyni przedstawia tu znaczenie tych źródeł w pro cesie poznania różnorodnych zjawisk z przeszłości, praktykę sporządzania testamen tów, regulacje prawa magdeburskiego i najpowszechniejsze postanowienia i formuły wprowadzane do aktów ostatniej woli. Następnie płynnie przechodzi do charakte rystyki sytuacji społeczno-ekonomicznej Krakowa w XVII i XVIII w. Z kolei dalej (s. XVIII-XXVII) znajdujemy opis podstawy wydania oraz charakterystykę opubli kowanego zespołu testamentów. Wydawczyni opisuje sam rękopis sygn. 428 z kolek cji J.W. Smoniewskiego, a także uzasadnia wybór owych 47 spośród 135 testamen tów z lat 1504-1789. Z XVI w. pochodzi 55, 38-z XVII stulecia, 41-z XVIII w., zaś jeden jest niedatowany. Kryterium edycji były: zawartość merytoryczna, indy widualność, styl i piękno języka, potrzeba zamieszczenia aktów ostatniej woli osób różnej płci, stanu, zawodu i zamożności. Naturalnie, zastrzeżono, że materiał nie jest w pełni reprezentatywny, dominują w nim bowiem testamenty przedstawicieli patrycjatu i pospólstwa. Wydawczyni wymieniła nadto 4 spośród zawartych w rękopi sie Biblioteki PAU i PAN dokumentów, które zostały wcześniej ogłoszone drukiem w różnych artykułach, dlatego pominięte w recenzowanym wyborze (dokonano nato miast reedycji innego testamentu, wydanego w 1902 r. przez Adama Chmiela), a po nadto przedstawiła wyniki kwerendy w księgach urzędowych w kierunku ewentual nych oblat zawartych w edycji dokumentów. Argumentacja wydawczyni (s. XIX-XX) przekonuje, a dobór testamentów uznać można za uzasadniony. Choć warto byłoby ogłosić drukiem całość rękopisu, to jednak kryteria doboru tekstów wątpliwości nie budzą. Aczkolwiek tytuł wydawnictwa wskazuje na obecność w nim testamentów mieszczańskich z XVII-XVIII w., to zamieszczono w nim również akty ostatniej woli sporządzone przez szlachtę: burgrabiego krakowskiego oraz małżonka mieszczki

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

Review of Anna Krochmal's Book Historical Archives of the Przemyśl Eparchy, Warszawa-Przemyśl 201... more Review of Anna Krochmal's Book Historical Archives of the Przemyśl Eparchy, Warszawa-Przemyśl 2016, 620 pp. The review discusses and evaluates the book, which was written by Anna Krochmal and devoted to the historical archives of the Przemyśl eparchy which are deposited in the State Archives in Przemyśl, Poland. This book described the history of the eparchy, fi rst as an Orthodox institution, and later as a Uniate one, along with its organs of government and structure. The author informs us about the chancery of the eparchy over the centuries especially its structure and methods of work. The contents of the records are also presented in the reviewed publication.

Czasopismo Prawno-Historyczne

Nie ulega wątpliwości, że w ostatnich kilkunastu latach w Polsce testamenty stały się modnymi źró... more Nie ulega wątpliwości, że w ostatnich kilkunastu latach w Polsce testamenty stały się modnymi źródłami, czego dowodzą przede wszystkim liczne (jak na współczesne polskie warunki edytorskie) publikacje obejmujące akty ostatniej woli. Na fali tego nurtu dzięki finansowaniu przyznanemu z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki przygotowano siedem katalogów testamentów mieszkańców różnych miast dawnej Rzeczypospolitej, w ramach programu realizowanego pod ogólnym kierownictwem Urszuli Augustyniak. Celem przygotowania tych pomocy było-jak podano na s. 4 okładki każdego z tomówprzede wszystkim zintensyfikowanie badań nad testamentami mieszczańskimi w obliczu zdominowania dotychczas prowadzonych badań przez analizy szlacheckich rozporządzeń na wypadek śmierci. *** Tom pierwszy przygotował Kamil Frejlich. Obejmuje on testamenty zachowane w księgach miejskich wileńskich z XVI i XVII wieku, przy czym Autor katalogu wskazuje, że dominują w nim akty ostatniej woli sporządzone po wyzwoleniu Wilna z okupacji CZASOPISMO PRAWNO-HISTORYCZNE Tom LXXI-2019-Zeszyt 2 V. RECENZJE * Autor niniejszej recenzji jest stypendystą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Barok, 2010

Dziejowe, red. Marek Górny, t. XXV[. Testamenty należą do tych czynności cywilnoprawnych, które o... more Dziejowe, red. Marek Górny, t. XXV[. Testamenty należą do tych czynności cywilnoprawnych, które od wielu |atbudzą zainteresowanie badaczy jako podstawa do badń nad umlsłowością, religijnością, stosunkami międzyludz-Recenzowane wydawnictwo nie zapewnia bowiem odpowiednich informacji dla pracqiącego z nim badacza, co zasadniczo utrudnia korzystanie ztego sĘdinąd obszemego wydawnictwa źródłowego.

The present dissertation is devoted to the tithes trials in the Kobylin parish in the Polish-Lith... more The present dissertation is devoted to the tithes trials in the Kobylin parish in the Polish-Lithuanian Commonwealth (Bielsk land of the Podlachian voivodeship, dioecese of Lutsk). The tithes were paid in the form of sheaves of rye, barley and oats. The parish of Kobylin included only villages inhabited by noblemen who were small landowners and cultivated their lands by themselves. The parish priests took parishioners that had not paid these tithes to noble courts.
In the first chapter I have described the history of the tithes in the Kingdom of Poland as well as in the Polish-Lithuanian Commonwealth until 1795 and the changing legal framework of them. The second chapter is devoted to the social structure of the Bielsk land, the history and organization of the local noble and church courts, and finally the legal costs in both jurisdictions. Subsequently, I have described the economic condition of this parish, the parish priests and their relatives. Very important questions are also wealth of parishioners and their relations with the parish priests and their families. Finally, the fourth chapter concerns the key institutions of Old Polish legal procedure in the light of trials and verdicts of noble courts.