IWAŃCIÓW MARIAN (1906-1971) malarz, pedagog (original) (raw)

Ur. w Złoczowie, gdzie ukończył Seminarium Nauczycielskie. Sztuki piękne studiował na uniwersytecie wileńskim p/k. F. Ruszczyca, T. Niesiołowskiego i L. Śleńdzińskiego (1929-1935) oraz UMK w Toruniu (1949-50). Uczył w szkołach, m.in. średnich w Wilnie i Trokach, w 1939 przez dwa miesiące przebywał w gułagu na Sołowkach, po wojnie w gimnazjum w Górze Śląskiej. Przybył w 1953 do Zamościa (ul. Krysińskiego 4a/3), zostając nauczycielem, a potem zastępcą (1958-65) i dyrektorem Liceum Sztuk Plastycznych (1965-69).
W 1938 i 1939 uczestniczył w pierwszych wystawach Niezależnych w Wilnie oraz w 1939 w Poznaniu (ogólnop. wystawa grafiki), potem m.in. we Wrocławiu (1953), Lublinie (1960, 1963, 1964 - jedyny zamościanin wśród 48 artystów). Pierwszą wystawę indywidualną w Zamościu miał w 1960 (30 obrazów i 10 grafik w bibliotece, frekwencja 1342), następne w 1963, 1964 i 1966, ponadto w Lublinie w 1960 (100 prac, BWA), 1963 (17 kolaży, DDK), 1964 ("Notatki z podróży" 38 prac, Klub Nora) i 1966.
Podróżował po Jugosławii i Rumunii, Bułgarii, Francji. Reprezentował wysoką klasę i kulturę malarską, zwłaszcza w jasnych i pogodnych niewielkich pejzażach oraz architekturze i martwych naturach. Było to malarstwo nieco zachowawcze, ale subtelne, pełne poetyckiego wdzięku. Był też marynistą (uczestniczył w Ogólnop. Wystawie Marynistycznej, 1964). Tworzył też nadal drzeworyty. Był autorem obrazów o tematyce zamojskiej (m.in. Park zamojski, Park jesienią, Podcienia). Był czołowym przedstawicielem miejscowego środowiska plastycznego i współtwórcą "Grupy Zamojskiej" (udział w wystawach zbiorowych), komisarzem kilku wystaw (m.in. grafików krakowskich 1959 i zamojskich plastyków 1960). Jego obrazy nabywało Ministerstwo Kultury, wydział kultury WRN, Muzeum na Zamku w Lublinie.
Zorganizował Dziecięcą Olimpiadę Rysunkową (1958, 1960) i kilka wystaw sztuki dziecięcej (pierwsza w 1959), a także Ośrodek Kultury Plastycznej (1961). Autor artykułów Nowe formy wychowania przez sztukę ("Rysunek" 1960 nr 3) i 20 lat PLSP ("Kamena" 1964 nr 22). Wyróżniony Nagrodą Wojewódzką (1963), jak napisano wówczas o nim niestrudzony szermierz o rozwój kultury estetycznej i plastycznej, krzewicielem zamiłowań plastycznych. Ponad 20 prac znajduje się w zbiorach Archiwum Państwowego w Zamościu. Spoczywa na zamojskim cmentarzu (M).

* Z recenzji (1956) - Zalety artysty uwydatniają się w 8 niewielkich pejzażach. Poważnym osiągnięciem są "Jabłka" - obraz przemyślany, trzy rodzaje zróżnicowanej, delikatnej czerwieni. Dyskrecja, subtelność w przejściach kolorystycznych, delikatność kreski monotypii i rysunków.
* Wystawa w Lublinie (1960) - Jeden z najbardziej rzetelnych artystów Lubelszczyzny. Prezentowana jest retrospekcja od rysunków przedwojennych i drzeworytów, poprzez powojenne realistyczne pejzaże i martwe natury, po ostatnie w większości bezprzedmiotowe. Robota heroiczna, przez długie lata mozolił się nad pejzażem Lubelszczyzny, to płasko, to bryłowato, to cięty sugestywnym kolorem drzewa, pragnąc uchwycić przestrzenny teatr tego pejzażu z jego ekspresją ale też monotonią, sennością. Nie ma tu błyskotliwego fechtunku pędzlem, nic z żywych barw. Znaki plastyczne zastępują już nie drzewa, ale ich ekspresję. Od pewnego momentu nic już nie przedstawia, ale obrazy nadal wywołują określone przeżycia, o nawet większej ekspresji - ostatnie są najciekawsze, odkrywcze, bo też użyte różne techniki, nawet naklejanie kolorowych papierów, formowanie faktury prawie po rzeźbiarsku. * Reprezentuje starszą generację, tworzy wg zasad akademickich, stąd poprawny kanon kompozycji centralnej, niekiedy też daleko idąca poprawność i monotonny schemat tła. Czasem linia przegadana. Mimo braku zaskakujących rozwiązań, oddaje aurę Słowian bałkańskich z rzymskimi i greckimi naleciałościami ("Zagrzeb", "Sarajewo", "Rowin. Zaułek", "Zagrzeb. Uliczka II", "Pula. Koloseum"). Szkoda, że ogranicza się do małego formatu. (za "Kultura i Życie" z 1964)
* Na wystawie w Zamościu w 1966 zaprezentował Notatki z podróży do Jugosławii i Rumunii. Część prac zakupiło Ministerstwo Kultury i Sztuki i nie znalazły się już na wystawie._