Magdalena Giercarz-Borkowska | University of Wroclaw (original) (raw)

Papers by Magdalena Giercarz-Borkowska

Artykul dotyczy wyborow miedzy karierą a wychowaniem dzieci, ja - kich dokonują rodzice edukując... more Artykul dotyczy wyborow miedzy karierą a wychowaniem dzieci, ja - kich dokonują rodzice edukujący domowo, ktorzy rezygnując z korzystania ze szkol, muszą zapewnic dzieciom calodobową opieke. Przedstawia wyniki badan jakościo - wych przeprowadzonych w Polsce (2012–2019) metodą wywiadu narracyjnego oraz etnografii wirtualnej. Koncentruje sie na matkach-edukatorkach, poniewaz kobiety są bardziej zaangazowane w edukacje dzieci. Zrekonstruowana sytuacja zawodowa wspolczesnych homeschoolerek pozwala wpisac je w dwa dyskursy macierzynstwa: matkowanie („momism”) i supermatki („superwoman”). Kobiety te, niezaleznie od tego, czy podejmują prace, czy koncentrują sie wylącznie na edukacji domowej, lączy jednoczesne poczucie zmeczenia i szcześcia. Ojcowie nie rezygnują z pracy z powodu edukacji domowej, choc najcześciej pracują na etatach. Popularny wśrod polskich rodzin homeschoolingowych charakter zatrudnienia to: dzialalnośc gospo - darcza, wolny zawod, praca zdalna. Wśrod uczestnikow bada...

Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 2023

Introduction: The article concerns home education in the People's Republic of Poland which was cu... more Introduction: The article concerns home education in the People's Republic of Poland which was cultivated by Danuta and Bartłomiej Maria Boba. They did not send their five children to school in the years 1952-1981; despite the ban, they educated them on their own. Research Aim: The aim of the study was to fill an existing gap in the knowledge about the story of home education in Poland after the Second World War. So far, there have been no known examples of homeschooling in the socialist times. It was thought that it did not take place at all and only started to emerge after the political changes. Method: The study is of a qualitative nature; it was conducted using the narrative interview method. The resulting material was subjected to analysis and interpretation. Additionally, document examination was used. Results: Despite the government's efforts to force all citizens into participation in the education system controlled by the state, there was a case of homeschooling in Poland. The reconstruction of the Boba family's experience gives knowledge of the motivation to raise children away from the influence of school, as well as on the methods and effects of teaching off school. It brings knowledge of the values the family attached to home education and provides a proof of determination of the parents who stood firmly in their commitment despite repressions against them. Conclusions: The case retrieved is isolated. The hardships suffered by the Boba family did not contribute to any legal changes, nor did they affect other families' fates. Their fight against the communist regime complements the image of home education known so far and enables a better understanding of it. It shows how important it can be for parents to raise children in line with their own conscience. Freedom, reconstructed in previous studies as a core value attributed to home education both nowadays and in the distant past, turned out to be the core value in this case as well. The Boba family education is a historical link between tradition and the present day of Polish homeschooling.

NAUKI O WYCHOWANIU. STUDIA INTERDYSCYPLINARNE, 2023

Zdolności dziecka i niesprzyjające ich rozwojowi warunki szkolne, które obserwują rodzice, są jed... more Zdolności dziecka i niesprzyjające ich rozwojowi warunki szkolne, które obserwują rodzice, są jednym z istotnych motywów podejmowania edukacji domowej. W tym trybie edukacji to rodzice odpowiedzialni są za umożliwienie dziecku rozwoju adekwatnego do jego możliwości. Celem artykułu było opisanie zaangażowania rodziców w rozwijanie zdolności dziecka w edukacji domowej. Badania przeprowadzone zostały w tradycji jakościowej, metodą wywiadu narracyjnego. Uzyskany materiał badawczy poddano analizie i interpretacji. Wykorzystano Model Różnicujący Zdolności i Talent Françoys Gagnégo. Przeprowadzone badania pozwoliły opisać i zinterpretować aktywność rodziców w obszarze rozwijania zdolności dziecka (skategoryzować i opisać działania, które podejmują, rodzaje zdolności, które identyfikują i pomagają dziecku rozwijać), oraz przedstawić refleksje towarzyszące rodzicom w realizacji tych zadań. Można wnioskować, że rodzice w edukacji domowej koncentrują się w swoich działaniach na stworzeniu dzieciom warunków do rozwoju zdolności oraz wyposażeniu ich w kompetencje, które temu sprzyjają.

Forum Oświatowe, May 7, 2013

Ze wstępu: Dziecko zdolne w systemie edukacji jest „Innym”. (...) Specjalne potrzeby uczniów zdol... more Ze wstępu:
Dziecko zdolne w systemie edukacji jest „Innym”. (...) Specjalne potrzeby uczniów zdolnych są w polskich szkołach marginalizowane, o ile w ogóle są dostrzegane.
Jednocześnie poza szkolnym ogrodzeniem rozwija się w Polsce ruch edukacji
domowej, w którym uczenie się nie wymaga siedzenia w szkolnej ławce i nie jest
utożsamiane ze słuchaniem nauczyciela. Wydaje się, że jest to propozycja interesująca. Nie jest ona jednak powszechnie akceptowana. Wzbudza niemało społecznych kontrowersji i opór władz oświatowych. Jej status jest odmienny w różnych miejscach świata, który polaryzuje się względem wolności w praktykowaniu edukacji domowej. (...) Ta sytuacja nieuchronnie przywodzi na myśl szkołę widzianą w perspektywie narzędzia władzy i społecznej reprodukcji, w perspektywie Goffmanowskiej instytucji totalnej. Zmusza do refleksji nad tym, czego boją się polityczne elity krajów, które zakazały edukacji domowej. Prowokuje też do stawiania pytania o to, czym ona w istocie jest.
(...)
Podejmując temat rozprawy doktorskiej, którą po niewielkich zmianach redakcyjnych
przekazuję Czytelnikom w postaci tej książki, miałam nadzieję przekonać
się, zrozumieć, jaką alternatywą (szansą?) dla dzieci zdolnych może być edukacja
domowa. Sądzę, że poznanie tej koncepcji może być przydatne zarówno w wymiarze
teoretycznym, jak i praktycznym, a także może ułatwić wielu rodzicom podjęcie
kluczowych decyzji co do edukacji własnego dziecka. W niniejszej książce próbuję
zrozumieć ideę edukacji domowej w obydwu wspomnianych wymiarach dzięki odpowiedziom, do których dotarłam.
(...)
Wyniki badań, które uzyskałam, prezentuję ze świadomością, że przemawiają
one głosem moim (perspektywa interpretatywna) i moich rozmówców (perspektywa
krytyczna). Ta druga perspektywa wydaje się ważna szczególnie wobec funkcjonującego w Polsce mitu, który niesie niesprawiedliwe w stosunku do rodzin edukacji domowej przesłanie o rzekomej aspołeczności dzieci uczących się w tym trybie, o zagrożeniu izolacją od społeczeństwa, a rodzicom przypisuje rolę krzywdzących dziecko. Edukujące domowo rodziny to w naszym kraju jedna ze społecznych mniejszości, znikoma w jego skali, a zatem umożliwienie jej głosu jest istotną funkcją badań pedagogicznych.
(...)
Struktura tej książki wynika z przyjętego tematu i zawiera część teoretyczną
i empiryczną. Dwa pierwsze rozdziały stanowią więc tło dla późniejszych rozważań
badawczych i dotyczą – odpowiednio – problematyki ucznia zdolnego i edukacji domowej. Rozdział trzeci prezentuje moje stanowisko badawcze i sam projekt badań,
czwarty zaś jest rozdziałem empirycznym.

Rozdział pierwszy składa się z czterech części. Uwzględniając diachroniczny
wymiar wspólnoty naukowej, przedstawiam w nim na początku różne spojrzenia
na – jedno z głównych w tej pracy – pojęcie zdolności i opowiadam się za określonym
jego rozumieniem. Dokonuję przeglądu koncepcji zdolności, ze szczególnym
uwzględnieniem ujmowanego w nich znaczenia środowiska w procesie aktualizowania się potencjału jednostki. Wszak to w modyfikacji oddziaływań środowiskowych upatruję w tych badaniach możliwości do pełniejszego rozwoju osobistego dzieci zdolnych. Wybieram też koncepcje zdolności, które uznałam za najlepiej przystające do mojego rozumienia tego pojęcia (rozdz. 1.1).
W dalszej kolejności przedstawiam asynchroniczny rozwój dziecka zdolnego
i wynikające z tego rozwoju specjalne potrzeby edukacyjne ucznia, które znacząco
ważą na jego szkolnym życiu (rozdz. 1.2). Analizuję sytuację uczniów zdolnych
w szkole – przywołuję wyniki licznych badań, polemizuję z niektórymi stanowiskami,
niektóre uwypuklam, podkreślając w ten sposób własne rozumienie opisywanej
sytuacji. Przybliżam Syndrom Nieadekwatnych Osiągnięć, który nieuchronnie dotyka
zdolnych w szkołach, oraz wskazuję kluczowe i decydujące w moim przekonaniu
czynniki inhibicyjne dla rozwoju tych dzieci w warunkach tworzonych przez szkoły (rozdz. 1.3). Zwracam również uwagę na prawne uwarunkowania edukacji zdolnych,
możliwości przewidywane i oferowane im w systemie oświaty (rozdz. 1.4).

Rozdział drugi tworzą trzy części. Także ten rozdział rozpoczynam od wyjaśnienia
rozumienia pojęcia, które określa badane przeze mnie zjawisko. Prezentuję
też krótki rys historyczny edukacji domowej. Następnie zwracam uwagę na
szczególny wymiar zależności między uczniem a nauczycielem, eksponując relację
uczeń – mistrz, oraz przedstawiam moralne i prawne podstawy edukacji domowej.
W tej części kieruję uwagę na nieprzystawalność szkoły do współczesności, jej
znaczenie w perspektywie teorii funkcjonalno-strukturalnej, funkcje adaptacyjne
i socjalizacyjne, blokowanie ruchliwości społecznej, kulturową transmisję, aksjologiczną ambiwalencję i polityczne zaangażowanie na rzecz odtwarzania społecznego podziału dóbr. Podkreślam oparte na wzajemnej hipokryzji relacje szkoły i rodziców (rozdz. 2.1). W następnej części przybliżam współczesne warunki praktykowania edukacji domowej w Polsce na tle wybranych krajów świata, akcentując diametralnie różny zakres wolności obywatelskich w tej sferze. Posługuję się przy tym egzemplifikacjami z życia rodzin edukacji domowej, które właśnie ze względu na nią doznały życiowych tragedii. Zwracam uwagę na aktywność międzynarodowej społeczności edukatorów domowych, wspieranej przez akademików i prawników, zaangażowanej w działania na rzecz ochrony prawa rodziców do wyboru edukacji dla swojego dziecka. Na tym tle przedstawiam rodzime uwarunkowania prawne dotyczące realizacji obowiązku szkolnego poza szkołą (stan prawny na 03.06.2018 r.), ostatnio zaostrzone (rozdz. 2.2). W ostatniej części rozdziału drugiego podejmuję temat społecznych kontrowersji wokół zjawiska edukacji domowej. Zawieram w nim refleksje o źródłach społecznej krytyki tego trybu edukacji, ulokowanych według mnie w kulturowym zawłaszczeniu obszarów, którymi są swoboda decyzyjna rodziców i dozwolone samouctwo. Wskazuję też na zarzuty stawiane edukacji domowej, obejmujące społeczną sferę rozwoju dziecka, zwłaszcza dziecka zdolnego, odbieranego kontrowersyjnie już przez swoją rozwojową
asynchronię. Poddaję refleksji specyfikę szkolnego modelu socjalizacyjnego,
aksjologiczny konflikt, w którym często stawia ona dziecko wobec przypadkowej grupy rówieśniczej. Eksponując – za Kwiecińskim (1995) – socjalizacyjną funkcję szkoły w kategorii złudzeń, stawiam szereg pytań i rozważam zasadność wskazywania szkoły jako właściwego środowiska socjalizacyjnego (rozdz. 2.3).

Rozdział trzeci jest złożony z pięciu części, w których ujawniam motywy wyboru
problematyki badawczej (3.1), osadzenie zamierzenia badawczego w tradycji
metodologicznej i postrzeganie siebie jako badacza (3.2), a także przedstawiam cel
badań i ich społeczne zaangażowanie (3.3). Następnie relacjonuję decyzje podjęte
odnośnie do metodyki postępowania badawczego oraz wskazuję teren i uczestników
badań (3.4). W dalszej kolejności prezentuję własną postawę etyczną i rozwiązania
przyjęte w projekcie badawczym. Czynię to w odniesieniu do uczestników, szczególnie
w kontekście udziału dzieci w badaniach (3.5).

W czwartym, ostatnim rozdziale zajmuję się opisem badanego zjawiska i jego
interpretacją. Opisuję w nim edukację domową w sferze praktyki (rozdz. 4.1), rekonstruuję nadawane jej znaczenia (rozdz. 4.2) i podejmuję konteksty jej społecznej
recepcji (4.3). Udostępnione mi doświadczenia edukatorów domowych i ich dzieci
staram się zrozumieć przez pryzmat koncepcji i teorii, które wybrałam. (...)
Uważam, że oddawana do rąk Czytelników praca, poruszając aktualne społecznie
wątki (edukacja domowa i nieadekwatne kształcenie dzieci zdolnych), może
przyczynić się do popularyzacji idei edukacji domowej oraz do dyskusji nad tym zjawiskiem, a także skłonić do refleksji nad potrzebą zmiany edukacji osób wybitnych,
wskazując jedną z możliwych dróg. Może stanowić wsparcie dla rodziców, którzy –
jak ja kiedyś – staną przed wyborem edukacyjnej ścieżki swojego dziecka i będą
zastanawiać się, co zrobić, żeby nie zaprzepaścić jego zdolności. Zrekonstruowany
obraz edukacji domowej i jej uczestników przyczyni się też być może do odmitologizowania jej jako zjawiska aspołecznego, powodującego u dzieci brak socjalizacji, co może mieć bezpośrednie znaczenie dla edukatorów domowych.

Artykuł dotyczy wyborów między karierą a wychowaniem dzieci, jakich dokonują rodzice edukujący do... more Artykuł dotyczy wyborów między karierą a wychowaniem dzieci, jakich dokonują rodzice edukujący domowo, którzy rezygnując z korzystania ze szkół,
muszą zapewnić dzieciom całodobową opiekę. Przedstawia wyniki badań jakościowych przeprowadzonych w Polsce (2012–2019) metodą wywiadu narracyjnego oraz
etnografii wirtualnej. Koncentruje się na matkach-edukatorkach, ponieważ kobiety
są bardziej zaangażowane w edukację dzieci. Zrekonstruowana sytuacja zawodowa
współczesnych homeschoolerek pozwala wpisać je w dwa dyskursy macierzyństwa:
matkowanie („momism”) i supermatki („superwoman”). Kobiety te, niezależnie od
tego, czy podejmują pracę, czy koncentrują się wyłącznie na edukacji domowej,
łączy jednoczesne poczucie zmęczenia i szczęścia. Ojcowie nie rezygnują z pracy
z powodu edukacji domowej, choć najczęściej pracują na etatach. Popularny wśród
polskich rodzin homeschoolingowych charakter zatrudnienia to: działalność gospodarcza, wolny zawód, praca zdalna. Wśród uczestników badań nie dominował tradycyjny model rodziny, najczęściej oboje rodzice byli aktywni zawodowo.

The Berlin conference was international statement of solidarity and advocacy for the families com... more The Berlin conference was international statement of solidarity and advocacy for the families coming from the countries in which the freedom of choice of education is brutally violated.

Berlińska konferencja była międzynarodowym gestem solidarności i wyrazem poparcia dla rodzin pochodzących z krajów, w których w sposób niezwykle brutalny łamane jest prawo rodziców do wyboru edukacji ich dzieci.

Świat polaryzuje się względem wolności w praktykowaniu edukacji domowej. W czasie, gdy w niektóry... more Świat polaryzuje się względem wolności w praktykowaniu edukacji domowej. W czasie, gdy w niektórych krajach rodziny zainteresowane taką właśnie formą kształcenia swoich dzieci bez przeszkód i z dużym powodzeniem ją realizują, w innych krajach dzieci i ich rodzice przeżywają prawdziwe dramaty, rodem z innej - zdawałoby się - epoki.

The world is getting polarized about practicing home education. In some
countries families are interested in this form of schooling and are making the best of it with great success. At the same time in other countries similar families experience extreme difficulties, as seems from another age.

Artykul dotyczy wyborow miedzy karierą a wychowaniem dzieci, ja - kich dokonują rodzice edukując... more Artykul dotyczy wyborow miedzy karierą a wychowaniem dzieci, ja - kich dokonują rodzice edukujący domowo, ktorzy rezygnując z korzystania ze szkol, muszą zapewnic dzieciom calodobową opieke. Przedstawia wyniki badan jakościo - wych przeprowadzonych w Polsce (2012–2019) metodą wywiadu narracyjnego oraz etnografii wirtualnej. Koncentruje sie na matkach-edukatorkach, poniewaz kobiety są bardziej zaangazowane w edukacje dzieci. Zrekonstruowana sytuacja zawodowa wspolczesnych homeschoolerek pozwala wpisac je w dwa dyskursy macierzynstwa: matkowanie („momism”) i supermatki („superwoman”). Kobiety te, niezaleznie od tego, czy podejmują prace, czy koncentrują sie wylącznie na edukacji domowej, lączy jednoczesne poczucie zmeczenia i szcześcia. Ojcowie nie rezygnują z pracy z powodu edukacji domowej, choc najcześciej pracują na etatach. Popularny wśrod polskich rodzin homeschoolingowych charakter zatrudnienia to: dzialalnośc gospo - darcza, wolny zawod, praca zdalna. Wśrod uczestnikow bada...

Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 2023

Introduction: The article concerns home education in the People's Republic of Poland which was cu... more Introduction: The article concerns home education in the People's Republic of Poland which was cultivated by Danuta and Bartłomiej Maria Boba. They did not send their five children to school in the years 1952-1981; despite the ban, they educated them on their own. Research Aim: The aim of the study was to fill an existing gap in the knowledge about the story of home education in Poland after the Second World War. So far, there have been no known examples of homeschooling in the socialist times. It was thought that it did not take place at all and only started to emerge after the political changes. Method: The study is of a qualitative nature; it was conducted using the narrative interview method. The resulting material was subjected to analysis and interpretation. Additionally, document examination was used. Results: Despite the government's efforts to force all citizens into participation in the education system controlled by the state, there was a case of homeschooling in Poland. The reconstruction of the Boba family's experience gives knowledge of the motivation to raise children away from the influence of school, as well as on the methods and effects of teaching off school. It brings knowledge of the values the family attached to home education and provides a proof of determination of the parents who stood firmly in their commitment despite repressions against them. Conclusions: The case retrieved is isolated. The hardships suffered by the Boba family did not contribute to any legal changes, nor did they affect other families' fates. Their fight against the communist regime complements the image of home education known so far and enables a better understanding of it. It shows how important it can be for parents to raise children in line with their own conscience. Freedom, reconstructed in previous studies as a core value attributed to home education both nowadays and in the distant past, turned out to be the core value in this case as well. The Boba family education is a historical link between tradition and the present day of Polish homeschooling.

NAUKI O WYCHOWANIU. STUDIA INTERDYSCYPLINARNE, 2023

Zdolności dziecka i niesprzyjające ich rozwojowi warunki szkolne, które obserwują rodzice, są jed... more Zdolności dziecka i niesprzyjające ich rozwojowi warunki szkolne, które obserwują rodzice, są jednym z istotnych motywów podejmowania edukacji domowej. W tym trybie edukacji to rodzice odpowiedzialni są za umożliwienie dziecku rozwoju adekwatnego do jego możliwości. Celem artykułu było opisanie zaangażowania rodziców w rozwijanie zdolności dziecka w edukacji domowej. Badania przeprowadzone zostały w tradycji jakościowej, metodą wywiadu narracyjnego. Uzyskany materiał badawczy poddano analizie i interpretacji. Wykorzystano Model Różnicujący Zdolności i Talent Françoys Gagnégo. Przeprowadzone badania pozwoliły opisać i zinterpretować aktywność rodziców w obszarze rozwijania zdolności dziecka (skategoryzować i opisać działania, które podejmują, rodzaje zdolności, które identyfikują i pomagają dziecku rozwijać), oraz przedstawić refleksje towarzyszące rodzicom w realizacji tych zadań. Można wnioskować, że rodzice w edukacji domowej koncentrują się w swoich działaniach na stworzeniu dzieciom warunków do rozwoju zdolności oraz wyposażeniu ich w kompetencje, które temu sprzyjają.

Forum Oświatowe, May 7, 2013

Ze wstępu: Dziecko zdolne w systemie edukacji jest „Innym”. (...) Specjalne potrzeby uczniów zdol... more Ze wstępu:
Dziecko zdolne w systemie edukacji jest „Innym”. (...) Specjalne potrzeby uczniów zdolnych są w polskich szkołach marginalizowane, o ile w ogóle są dostrzegane.
Jednocześnie poza szkolnym ogrodzeniem rozwija się w Polsce ruch edukacji
domowej, w którym uczenie się nie wymaga siedzenia w szkolnej ławce i nie jest
utożsamiane ze słuchaniem nauczyciela. Wydaje się, że jest to propozycja interesująca. Nie jest ona jednak powszechnie akceptowana. Wzbudza niemało społecznych kontrowersji i opór władz oświatowych. Jej status jest odmienny w różnych miejscach świata, który polaryzuje się względem wolności w praktykowaniu edukacji domowej. (...) Ta sytuacja nieuchronnie przywodzi na myśl szkołę widzianą w perspektywie narzędzia władzy i społecznej reprodukcji, w perspektywie Goffmanowskiej instytucji totalnej. Zmusza do refleksji nad tym, czego boją się polityczne elity krajów, które zakazały edukacji domowej. Prowokuje też do stawiania pytania o to, czym ona w istocie jest.
(...)
Podejmując temat rozprawy doktorskiej, którą po niewielkich zmianach redakcyjnych
przekazuję Czytelnikom w postaci tej książki, miałam nadzieję przekonać
się, zrozumieć, jaką alternatywą (szansą?) dla dzieci zdolnych może być edukacja
domowa. Sądzę, że poznanie tej koncepcji może być przydatne zarówno w wymiarze
teoretycznym, jak i praktycznym, a także może ułatwić wielu rodzicom podjęcie
kluczowych decyzji co do edukacji własnego dziecka. W niniejszej książce próbuję
zrozumieć ideę edukacji domowej w obydwu wspomnianych wymiarach dzięki odpowiedziom, do których dotarłam.
(...)
Wyniki badań, które uzyskałam, prezentuję ze świadomością, że przemawiają
one głosem moim (perspektywa interpretatywna) i moich rozmówców (perspektywa
krytyczna). Ta druga perspektywa wydaje się ważna szczególnie wobec funkcjonującego w Polsce mitu, który niesie niesprawiedliwe w stosunku do rodzin edukacji domowej przesłanie o rzekomej aspołeczności dzieci uczących się w tym trybie, o zagrożeniu izolacją od społeczeństwa, a rodzicom przypisuje rolę krzywdzących dziecko. Edukujące domowo rodziny to w naszym kraju jedna ze społecznych mniejszości, znikoma w jego skali, a zatem umożliwienie jej głosu jest istotną funkcją badań pedagogicznych.
(...)
Struktura tej książki wynika z przyjętego tematu i zawiera część teoretyczną
i empiryczną. Dwa pierwsze rozdziały stanowią więc tło dla późniejszych rozważań
badawczych i dotyczą – odpowiednio – problematyki ucznia zdolnego i edukacji domowej. Rozdział trzeci prezentuje moje stanowisko badawcze i sam projekt badań,
czwarty zaś jest rozdziałem empirycznym.

Rozdział pierwszy składa się z czterech części. Uwzględniając diachroniczny
wymiar wspólnoty naukowej, przedstawiam w nim na początku różne spojrzenia
na – jedno z głównych w tej pracy – pojęcie zdolności i opowiadam się za określonym
jego rozumieniem. Dokonuję przeglądu koncepcji zdolności, ze szczególnym
uwzględnieniem ujmowanego w nich znaczenia środowiska w procesie aktualizowania się potencjału jednostki. Wszak to w modyfikacji oddziaływań środowiskowych upatruję w tych badaniach możliwości do pełniejszego rozwoju osobistego dzieci zdolnych. Wybieram też koncepcje zdolności, które uznałam za najlepiej przystające do mojego rozumienia tego pojęcia (rozdz. 1.1).
W dalszej kolejności przedstawiam asynchroniczny rozwój dziecka zdolnego
i wynikające z tego rozwoju specjalne potrzeby edukacyjne ucznia, które znacząco
ważą na jego szkolnym życiu (rozdz. 1.2). Analizuję sytuację uczniów zdolnych
w szkole – przywołuję wyniki licznych badań, polemizuję z niektórymi stanowiskami,
niektóre uwypuklam, podkreślając w ten sposób własne rozumienie opisywanej
sytuacji. Przybliżam Syndrom Nieadekwatnych Osiągnięć, który nieuchronnie dotyka
zdolnych w szkołach, oraz wskazuję kluczowe i decydujące w moim przekonaniu
czynniki inhibicyjne dla rozwoju tych dzieci w warunkach tworzonych przez szkoły (rozdz. 1.3). Zwracam również uwagę na prawne uwarunkowania edukacji zdolnych,
możliwości przewidywane i oferowane im w systemie oświaty (rozdz. 1.4).

Rozdział drugi tworzą trzy części. Także ten rozdział rozpoczynam od wyjaśnienia
rozumienia pojęcia, które określa badane przeze mnie zjawisko. Prezentuję
też krótki rys historyczny edukacji domowej. Następnie zwracam uwagę na
szczególny wymiar zależności między uczniem a nauczycielem, eksponując relację
uczeń – mistrz, oraz przedstawiam moralne i prawne podstawy edukacji domowej.
W tej części kieruję uwagę na nieprzystawalność szkoły do współczesności, jej
znaczenie w perspektywie teorii funkcjonalno-strukturalnej, funkcje adaptacyjne
i socjalizacyjne, blokowanie ruchliwości społecznej, kulturową transmisję, aksjologiczną ambiwalencję i polityczne zaangażowanie na rzecz odtwarzania społecznego podziału dóbr. Podkreślam oparte na wzajemnej hipokryzji relacje szkoły i rodziców (rozdz. 2.1). W następnej części przybliżam współczesne warunki praktykowania edukacji domowej w Polsce na tle wybranych krajów świata, akcentując diametralnie różny zakres wolności obywatelskich w tej sferze. Posługuję się przy tym egzemplifikacjami z życia rodzin edukacji domowej, które właśnie ze względu na nią doznały życiowych tragedii. Zwracam uwagę na aktywność międzynarodowej społeczności edukatorów domowych, wspieranej przez akademików i prawników, zaangażowanej w działania na rzecz ochrony prawa rodziców do wyboru edukacji dla swojego dziecka. Na tym tle przedstawiam rodzime uwarunkowania prawne dotyczące realizacji obowiązku szkolnego poza szkołą (stan prawny na 03.06.2018 r.), ostatnio zaostrzone (rozdz. 2.2). W ostatniej części rozdziału drugiego podejmuję temat społecznych kontrowersji wokół zjawiska edukacji domowej. Zawieram w nim refleksje o źródłach społecznej krytyki tego trybu edukacji, ulokowanych według mnie w kulturowym zawłaszczeniu obszarów, którymi są swoboda decyzyjna rodziców i dozwolone samouctwo. Wskazuję też na zarzuty stawiane edukacji domowej, obejmujące społeczną sferę rozwoju dziecka, zwłaszcza dziecka zdolnego, odbieranego kontrowersyjnie już przez swoją rozwojową
asynchronię. Poddaję refleksji specyfikę szkolnego modelu socjalizacyjnego,
aksjologiczny konflikt, w którym często stawia ona dziecko wobec przypadkowej grupy rówieśniczej. Eksponując – za Kwiecińskim (1995) – socjalizacyjną funkcję szkoły w kategorii złudzeń, stawiam szereg pytań i rozważam zasadność wskazywania szkoły jako właściwego środowiska socjalizacyjnego (rozdz. 2.3).

Rozdział trzeci jest złożony z pięciu części, w których ujawniam motywy wyboru
problematyki badawczej (3.1), osadzenie zamierzenia badawczego w tradycji
metodologicznej i postrzeganie siebie jako badacza (3.2), a także przedstawiam cel
badań i ich społeczne zaangażowanie (3.3). Następnie relacjonuję decyzje podjęte
odnośnie do metodyki postępowania badawczego oraz wskazuję teren i uczestników
badań (3.4). W dalszej kolejności prezentuję własną postawę etyczną i rozwiązania
przyjęte w projekcie badawczym. Czynię to w odniesieniu do uczestników, szczególnie
w kontekście udziału dzieci w badaniach (3.5).

W czwartym, ostatnim rozdziale zajmuję się opisem badanego zjawiska i jego
interpretacją. Opisuję w nim edukację domową w sferze praktyki (rozdz. 4.1), rekonstruuję nadawane jej znaczenia (rozdz. 4.2) i podejmuję konteksty jej społecznej
recepcji (4.3). Udostępnione mi doświadczenia edukatorów domowych i ich dzieci
staram się zrozumieć przez pryzmat koncepcji i teorii, które wybrałam. (...)
Uważam, że oddawana do rąk Czytelników praca, poruszając aktualne społecznie
wątki (edukacja domowa i nieadekwatne kształcenie dzieci zdolnych), może
przyczynić się do popularyzacji idei edukacji domowej oraz do dyskusji nad tym zjawiskiem, a także skłonić do refleksji nad potrzebą zmiany edukacji osób wybitnych,
wskazując jedną z możliwych dróg. Może stanowić wsparcie dla rodziców, którzy –
jak ja kiedyś – staną przed wyborem edukacyjnej ścieżki swojego dziecka i będą
zastanawiać się, co zrobić, żeby nie zaprzepaścić jego zdolności. Zrekonstruowany
obraz edukacji domowej i jej uczestników przyczyni się też być może do odmitologizowania jej jako zjawiska aspołecznego, powodującego u dzieci brak socjalizacji, co może mieć bezpośrednie znaczenie dla edukatorów domowych.

Artykuł dotyczy wyborów między karierą a wychowaniem dzieci, jakich dokonują rodzice edukujący do... more Artykuł dotyczy wyborów między karierą a wychowaniem dzieci, jakich dokonują rodzice edukujący domowo, którzy rezygnując z korzystania ze szkół,
muszą zapewnić dzieciom całodobową opiekę. Przedstawia wyniki badań jakościowych przeprowadzonych w Polsce (2012–2019) metodą wywiadu narracyjnego oraz
etnografii wirtualnej. Koncentruje się na matkach-edukatorkach, ponieważ kobiety
są bardziej zaangażowane w edukację dzieci. Zrekonstruowana sytuacja zawodowa
współczesnych homeschoolerek pozwala wpisać je w dwa dyskursy macierzyństwa:
matkowanie („momism”) i supermatki („superwoman”). Kobiety te, niezależnie od
tego, czy podejmują pracę, czy koncentrują się wyłącznie na edukacji domowej,
łączy jednoczesne poczucie zmęczenia i szczęścia. Ojcowie nie rezygnują z pracy
z powodu edukacji domowej, choć najczęściej pracują na etatach. Popularny wśród
polskich rodzin homeschoolingowych charakter zatrudnienia to: działalność gospodarcza, wolny zawód, praca zdalna. Wśród uczestników badań nie dominował tradycyjny model rodziny, najczęściej oboje rodzice byli aktywni zawodowo.

The Berlin conference was international statement of solidarity and advocacy for the families com... more The Berlin conference was international statement of solidarity and advocacy for the families coming from the countries in which the freedom of choice of education is brutally violated.

Berlińska konferencja była międzynarodowym gestem solidarności i wyrazem poparcia dla rodzin pochodzących z krajów, w których w sposób niezwykle brutalny łamane jest prawo rodziców do wyboru edukacji ich dzieci.

Świat polaryzuje się względem wolności w praktykowaniu edukacji domowej. W czasie, gdy w niektóry... more Świat polaryzuje się względem wolności w praktykowaniu edukacji domowej. W czasie, gdy w niektórych krajach rodziny zainteresowane taką właśnie formą kształcenia swoich dzieci bez przeszkód i z dużym powodzeniem ją realizują, w innych krajach dzieci i ich rodzice przeżywają prawdziwe dramaty, rodem z innej - zdawałoby się - epoki.

The world is getting polarized about practicing home education. In some
countries families are interested in this form of schooling and are making the best of it with great success. At the same time in other countries similar families experience extreme difficulties, as seems from another age.