Magdalena Matysek-Imielińska | University of Wroclaw (original) (raw)

Papers by Magdalena Matysek-Imielińska

Acta Universitatis Wratislaviensis, Jan 15, 2019

filozofka i kulturoznawczyni, dla jednych po prostu Anka, dla innych-znakomita promotorka. Pasjon... more filozofka i kulturoznawczyni, dla jednych po prostu Anka, dla innych-znakomita promotorka. Pasjonowała Ją filozofia kultury, metodologia humanistyki, estetyka i sztuka współczesna, o których tylko ona potrafiła opowiadać z tak kunsztownym znawstwem i zaangażowaniem. Interesowało Ją tak wiele spraw i tematów, że nie sposób wymienić wszystkich: metodologiczna refleksja nad przeróżnymi zwrotami w humanistyce, które z uwagą śledziła i próbowała zrozumieć; refleksja nad kulturoznawstwem jako przedsięwzięciem transdyscyplinarnym; krytyka nowoczesności i refleksja nad postmodernizmem; kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia Zagłady; metodologiczne propozycje dla humanistyki Mieke Bal; studia performatywne, studia nad obrazem, studia miejskie. To dzięki Jej ciekawości mieliśmy możliwość poznać bliżej niemieckie odmiany zwrotu performatywnego w wykonaniu Eriki Fischer-Lichte, studia nad obrazem Aby'ego Warburga, myśl estetyczną Wolfganga Welscha. To Ona popularyzowała lub tłumaczyła dla polskich czytelników niezwykle ciekawe koncepcje Odo Marquarda czy Wolfa Lepeniesa. Propagowała model krytycznego kulturoznawstwa spokrewnionego z krytyką społeczną. Dlatego bliski myślowo był Jej zarówno Ralf Konersmann, jak i Zygmunt Bauman. Śledząc uważnie wszystkie te intelektualne tropy, w wywiadzie z kwietnia 2016 roku z Agatą Skórzyńską i Rafałem Koschanym zaproponowała model kulturoznawstwa wsparty z jednej strony na dobrze już zakorzenionej w obszarze humanistyki interpretacji, z drugiej zaś-na analizie zmian kulturowych oraz myśli krytycznej 1 .

Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja, 2008

Przegląd Kulturoznawczy, 2017

It is diffi cult to list all exceptional women who lived in Żoliborz neighbourhood between World ... more It is diffi cult to list all exceptional women who lived in Żoliborz neighbourhood between World Wars. For the above reason, I will not be bold enough to write a collective biography. However, it is worth underlining, that both women and the neighbourhood equally benefi ted from such coexistence. Despite a left wing and social character of Warsaw Housing Association, its space and climate is obviously a masculine projection, however, it is legitimate to hypothesise, that it resulted in the preparation of favourable conditions for the development of urban, public and domestic activity of women living in the neighbourhood. On the other hand, the committed architecture "tailored for human", concern for conditions for women's self-development, the shape of the neighbourhood "tailored for children" and formation of new urban lifestyles, were all the contribution of women, whom I called the designers of life in Żoliborz. I do not refer here to a literary meaning of designers, as a term which brings associations towards architecture or design. Żoliborz in this respect, should be perceived in a larger scale as a social experiment, an educational and emancipative project, meant for, developed and fl exibly introduced to workers, women and children. These three groups were the subject of experiments conducted by the creators of a social neighbourhood in order to test a new, urban culture, based on "a culture of coexistence", and also new styles of living. If the neighbourhood of Żoliborz is perceived as an educational and emancipative project, then we should raise two important aspects: education and projectivity. Therefore, while writing about the women of Żoliborz, who actively co-created new lifestyles and fought for their rights to the city, I will refer to them as designers. I also asked about educational dimension of the neighbourhood in order to draw attention to the question stated by Jacques Rancière, about participation or emancipation. In this context it is necessary to analyse the role of women. Were they indeed the designers of the reality of Żoliborz or were they only a subject of masculine educational strategies? The question is legitimate, because, as pinpointed by Marta Leśniakowska, emancipative postulates of male founders of Warsaw Housing Association were merely a facade, which veiled a constant male domination.

Acta Universitatis Wratislaviensis, Mar 27, 2017

W obszarze polskiej myśli humanistycznej kategoria "uczestnictwo w kulturze" była szeroko eksploa... more W obszarze polskiej myśli humanistycznej kategoria "uczestnictwo w kulturze" była szeroko eksploatowana. Obecnie coraz częściej pojawiają się głosy o "końcu kultury uczestnictwa", o tym, że jest to zużyta kategoria badawcza. Zamiast tego podkreśla się dynamiczny charakter zmian w kulturze współczesnej i konieczność zwrócenia uwagi na "działaniowy" aspekt, podkreślając sprawczość podmiotów. Stąd w obszarze myśli o kulturze daje się zauważyć zainteresowanie perspektywą performatywną. W polskiej myśli humanistycznej poszukuję takich koncepcji uczestnictwa, które wykraczają poza obszar związany ze sztuką (kreślących relację dzieło-odbiorca) i aktywistyczne zaangażowanie (wskazujących na np. opór czy ruchy społeczne). Interesują mnie raczej te propozycje teoretyczne, które wiążą się z kategorią codzienności, praktyk społeczno-kulturowych, a nawet z kategorią praxis. Przypominając je, stawiam pytanie, czy perspektywa performatywna może być inspirująca i pomocna w redefinicji i uwspółcześnieniu kategorii uczestnictwa w kulturze. Słowa-klucze: uczestnictwo w kulturze, codzienność, sprawczość, praktyka, praxis, polska myśl o kulturze "Uczestnictwo w kulturze" jest jedną z tych kategorii, których wędrówkę jako kluczowych pojęć humanistyki można byłoby śledzić w różnych dyscyplinach oraz w poprzek różnych paradygmatów i perspektyw badawczych ostatnich dekad: od kulturoznawstwa krytycznego, na przykład w postaci brytyjskich studiów kulturowych, po postulat Michela de Certeau, by odzyskać codzienność, aż do perspektywy performatywnej. To również ważny termin w polskiej tradycji myślenia o kulturze. Nie jest zatem kategorią właściwą jakiejś konkretnej perspektywie badawczej, a raczej ujawnia się tam, gdzie podejmowane są badania nad aktywnością (sprawczością) człowieka w sferze różnie pojmowanej kultury. W ramach kulturoznawstwa krytycznego na przykład, a głównie w brytyjskich studiach kulturowych, "uczestnictwo" stanowiło jedną z podstawowych kategorii badawczych. To w tej tradycji wykorzystywano bowiem je, by pokazać, że

The urban book series, 2020

Warsaw Housing Cooperative: city in action , Warsaw Housing Cooperative: city in action , کتابخان... more Warsaw Housing Cooperative: city in action , Warsaw Housing Cooperative: city in action , کتابخانه‌های دانشگاه کردستان

The popularity and power of social persuasion of Zygmunt Bauman are due mainly to books written i... more The popularity and power of social persuasion of Zygmunt Bauman are due mainly to books written in the 1980s and early 1990s. Legislators and Interpreters, Modernity and the Holocaust, Modernity and Ambivalence and Postmodern Ethics are all publications which put Bauman in the midst of the prolific and diverse discussion about postmodernity. It was the period when the most heated debate on the state of the modern world was taking place (or, in fact, drawing to a close-since it was rather the time of conclusions). Bauman's readers saw in his books a critique of postmodernity, a new vision of the coming times, frequent warnings concerning the freedom of choice, pluralism, but also making us realize that postmodernity-with its diversity, lack of faith in the reason, science and great social projects-gives us a chance that can be used by anyone who is able to abandon the illusion of modernity. Everyone read Bauman similarly then, thinking that he just speaks on a matter that is currently valid. However, if we were willing to do the reading of these books in terms of a more historical or biographical perspective, we would need to pose a question about the personal experiences of the author, allowing him to make such a reflection. Adopting such viewpoint is all the more legitimate since today, more and more often, references are put forward to Bauman's biography or the autobiographical writing of his wife, Janina; what is more, he himself, talking

Journal of Urban Ethnology, 2014

I will treat the Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa (Warsaw Housing Cooperative), and especiall... more I will treat the Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa (Warsaw Housing Cooperative), and especially the Żoliborz residential estate, as an empirical example of a housing-estate urban strategy, which was being developed throughout the interwar period until the German occupation. The Housing Cooperative became an unusual environment for cultural and anti-capitalist and anti-German activities and the place where the model of an exemplary inhabitant of Żoliborz was formed. The everyday life of the cooperative is forgotten today; due to historical perturbations and the postwar communist distortions it lost its original unique character, its meaning and cultural significance. There are plenty of relevant themes that would merit scholarly attention: architectural, urban, educational, social, ideological, political, sociological ones, as well as those related to the perspective of culture studies and those focused on the role of Żoliborz in creating culture, on the lifestyle, role models and values. With no intention to disregard any of the above, I will mainly concentrate on the last aspect.

Teksty Drugie, 2007

Magdalena MATYSEK, University of Wrocław 'M odernity as Experience. Part 2', or, a meeting in the... more Magdalena MATYSEK, University of Wrocław 'M odernity as Experience. Part 2', or, a meeting in the autumn Account on part tw o o f an interdisciplinary conference headed 'l^odernity as Experi ence', organised by the Institute o f Culture and Communication, Department o f Humanis tic and Social Sciences, the W arsaw School o f Social Psychology (SWPS), and the Chair of Anthropology o f Literature and Cultural Research, Polish Studies Department, the Jagiellonian University o f C racow (Warsaw, I 6th-1 8th N ovem ber 2006).

The Journal for Critical Education Policy Studies, Dec 1, 2016

In the 1920s,in the environment of emerging brutal capitalism, exclusion and ghetto benches, on t... more In the 1920s,in the environment of emerging brutal capitalism, exclusion and ghetto benches, on the initiative of avant-garde architects from the Praesens group and Polish socialists built a housing estate in Żoliborz, the ambition of which was to teach people how to dwell. Soon it turned out that the founders of the housing cooperative were, as we would call them today, activists. This housing estate, initially designed for working class, thanks to the engagement of the intellectuals, who were familiar with the concept of "sociology in action", benefited from a wide range of experimental forms of education, from the first coeducational secular school in Poland to the emancipated dimension of women's activities, or Free Workers University. The youth of Żoliborz was raised in a secular spirit of pacifism. The estate can be seen as a case study of "architecture in action", and dwelling as a process rather than form. I wish to recall the experiment in Żoliborz in order to show how in a particular radical housing estate there were shaped the attitudes of an "enlightened citizen" (Alfred Schütz). The performative perspective allowed to see "architecture in action", and dwelling as a process rather than form. A dweller-citizen is presented as a subject applying revolutionary and liberating initiatives (social, political, economical, educational). A critical perspective, however, as being related to performative, allows to see an unusual power of rebellion and need for change, which results from the connection of mind and action, thanks to the concept of culture as praxis.

The urban book series, Jul 26, 2019

Everyday life in Żoliborz and the lifestyle shaped there direct my attention to the category of t... more Everyday life in Żoliborz and the lifestyle shaped there direct my attention to the category of the common good understood not only traditionally, as the common wealth of the material world—the air, the water, the fruits of the soil, and all nature’s bounty (the natural commons) but also, as defined by Hardt and Negri, ‘those results of social production that are necessary for social interaction and further production, such as knowledges, languages, codes, information, affects, and so forth’. Hence, moving away from economic issues and living conditions, but not abandoning them altogether, I examine the ‘results of social production’—namely, all these forms of cooperation, neighbourly assistance, new forms of sociability and spending free time, the emerging institutions bringing together the members of the cooperative and designating, to some extent, their modus vivendi. Therefore, I analyse the models of power structures and the urban culture produced on a housing estate, starting with a description of a very dense institutional network: a common room, a school, a nursery, vegetable gardens and green areas, playgrounds and reading rooms, and special interest clubs—spaces of self-education. To do this, I use the performative tools proposed by Richard Sennett and explore various forms of cooperation and being together. I describe some institutions using the metaphor of a workshop, others—the metaphor of the common room. These models, devised by Sennett, proved useful for the analysis of various forms of cooperation. Being together is, at times, the objective, but sometimes also a tool for achieving other political, economic or social goals. The category of rituals and the production of social habits turned out to be extremely important here, allowing me to describe the techniques associated with the forming of and experiencing collective identity.

Stan Rzeczy, Apr 1, 2018

Książka Emilii Kiecko zwraca uwagę nie tylko architektów, urbanistów czy historyków sztuki. Jest ... more Książka Emilii Kiecko zwraca uwagę nie tylko architektów, urbanistów czy historyków sztuki. Jest ona interesująca z paru powodów. Zacznijmy od najbardziej powierzchownego-nie najbardziej banalnego czy najmniej istotnego. Chodzi właśnie o powierzchowność książki. Imponująca okładka przedstawiająca zespół trzonolinowców-futurystycznych "wieżowców" zaprojektowanych w latach 60. XX wieku przez Ryszarda Semkęozdobiona pozłacanymi literami tworzącymi tytuł: Prz yszłość do zbudowania zapowiada futurystyczne treści i dobrze wprowadza czytelnika w obszar zainteresowań autorki. Książka jest pozycją naukową, zawierającą rzetelne, wnikliwe i szczegółowe omówienie architektonicznych projektów przyszłości. Drugi powód to powracający nieustannie problem społecznej roli architekta, któremu nowoczesność nadała pozycję szczególną. Architekt to bowiem demiurg, projektant nie tylko form, lecz przede wszystkim relacji społecznych. Tytuł: Prz yszłość do zbudowania podpowiada, że w pracy znajdą się historie o tym, jak architekci wyobrażali sobie przyszłość mieszkańców, 1 Taki jest tytuł Wstępu Andrzeja W. Nowaka przygotowanego do książki Immanuela Wallersteina Utopistyka. Alternatywy historyczne dla XX I wieku. Autor posłużył się cytatem z filmu Harry Angel (reż. Alan Parker, 1987).

The urban book series, Jul 26, 2019

In recent decades, contemporary modernisation practices, as well as modernist architecture itself... more In recent decades, contemporary modernisation practices, as well as modernist architecture itself, have been the subjects of a severe critical narrative, mainly due to their radical ambitions of implementing an imagined social order and attempts at introducing social change. Their utopian visions have been exposed. In my analysis of the Warsaw Housing Cooperative, I ask whether modernity is, after all, worth defending. Modernist architects believed that they had the tools for implementing great social change by shaping the urban ways of living. When analysing the International Congresses of Modernist Architecture, and especially the first Congress in La Sarraz, I show how the architects’ ambitions and goals differed. The discrepancies between them make us seek answers on whether architecture is a goal in itself or a tool for achieving social goals. The answer to this question leads to another one: is the idea of social housing estates, developed during the period of architects’ great faith in the agency of architecture and urban planning, worthy of a contemporary redefinition and analysing in the context of today’s developing cities? Here, I reconstruct the idea of a social housing estate proposed by Barbara Brukalska, the modernist architect forgotten even in Poland. Only a few copies of her 1948 brochure, Zasady spoleczne projektowania osiedli mieszkaniowych [Social rules of housing estates design] have survived (Poland’s communist authorities demanded its entire print run to be destroyed) and it has never been reissued. Still, it can be an extremely inspiring source for contemporary urban studies researchers, animators of public life, or urban activists.

Acta Universitatis Wratislaviensis, Sep 15, 2016

Opór rodzący wyobraźnię. Wprowadzenie Uczestnictwo w kulturze to nie monologiczne praktyki artyst... more Opór rodzący wyobraźnię. Wprowadzenie Uczestnictwo w kulturze to nie monologiczne praktyki artystyczne, polityczne, naukowe, podróżnicze czy inne, w których sprawstwo stoi po stronie artysty, polityka, naukowca, podróżnika. Uczestnictwo nie jest jedynie praktyką twórców. Nie jest też strategią jedynie odbiorców, którzy wchodząc w interakcję z dziełem, są przez nie pobudzani, angażowani. Jest to co prawda aktywizacja widza-odbiorcy, lecz w akcie uczestnictwa dochodzić musi do dialogu (znaczeń, sensów, wartości, norm itp.), do współpracy powstałej z wzajemnego porozumienia lub krytycznego oglądu, dystansu (negocjacji znaczeń, sensów wartości, norm itp.). Zakładając różny stopień autorefleksji i krytyczności, partycypacja zmierza do rozpoznania pewnego oporu, przeszkody, jaką stawia rzeczywistość. To nie gładkie, rozproszone percypowanie świata, lecz napotykanie niezgody, poważne, odpowiedzialne traktowanie tego, kto stoi po drugiej stronie dialogicznej wymiany. To zaś rodzi potrzebę bezpośredniego działania, czynnego zaangażowania, aktywizmu. Można wobec tego powiedzieć, że gdy rzeczywistość jest przez nas kulturowo interpretowana, gdy w ogóle ją dostrzegamy, gdy przestaje być przezroczysta i oczywista, a jej fragmenty nie jawią się nam jako płynne, rozrywkowe, lekkie, satysfakcjonujące i szczęśliwe, lecz-przeciwnie-jako refleksyjne, przynoszące cierpienie, ciążące, zbyt posągowe, nie do ruszenia, wtedy pojawia się opór, chęć transformacji, przekształcenia, ustanowienia nowej sytuacji. Łatwo wtedy pomyśleć, że uczestnictwo to mocny, krytyczny, wręcz aktywistyczny, konfrontacyjny i wyraźnie teleologiczny sposób bycia w kulturze. Z drugiej jednak strony uczestnictwo rozumiane jako tworzenie sieci współpracy, dialogicznej wymiany, intersubiektywnie budowanej rzeczywistości nie musi zakładać żadnej opozycji wewnątrz-/zewnątrzsystemowej. Tu opór nie pochodzi z peryferii po to, by rozsadzić centrum, a transformacja systemu nie następuje przez wdarcie się do jego środka radykalnie wywrotowych sił. Richard Sennett wyróżnił dwa rodzaje oporu: ten, który zastajemy w świecie gotowym, który blokuje nasze działania, i ten, który jest przez nas wytwarzany 1. To opór, który sprawia, że wszystko może potoczyć się inaczej. Opór zastany to wyzwanie, jakie rzuca nam rzeczywistość, to przeszkody, tarcia, doświadczanie trudności, które nigdy nie jest doświadczaniem izolowanym społecznie. Opór wytworzony to koncepcyjny, krytyczny moment naszego działa

Acta Universitatis Wratislaviensis, Sep 23, 2019

Jeden z najsłynniejszych dziś architektów Rem Koolhaas podejmuje problem obiektów architektoniczn... more Jeden z najsłynniejszych dziś architektów Rem Koolhaas podejmuje problem obiektów architektonicznych jako zsieciowanych, podlegających transformacjom procesów nie tylko konstrukcyjnych, lecz także społecznych i politycznych. Z kolei socjolog Bruno Latour tym razem konstruuje teorię-broń/nowe narzędzie, za pomocą którego architekci mieliby poruszyć statyczne dotąd obiekty (Give me a gun and I will make all the buildings move) i projektować w przestrzeni nieeuklidesowej. Teoretycznie "ostukując architekturę Koolhaasa laseczką ślepca", Latour z jednej strony znów udowadnia, że nigdy nie byliśmy nowocześni, a z drugiej proponuje tak spojrzeć na proces projektowania, by dostrzec publiczny charakter rzeczy, odkryć sprawczość nie-ludzkich aktorów. Co wynika ze współpracy Latoura z Koolhaasem? Czy rozważania praktyka i teoretyka, architekta i socjologa okażą się istotnym wkładem pozwalającym na rewizję zwrotów kulturowych? W artykule, w duchu krytycznego namysłu nad mitem samotnego geniusza (naukowca, architekta), śledzę postulaty traktowania projektowania jako procesu kolektywnego, sieciującego pracę pomocników i współpracowników, zbieraczy danych i poszukiwaczy kontekstów. Czy w praktyce architektonicznej są one rzeczywiście realizowane? Czy w tym wypadku naprawdę można mówić o eksperymentalnych metodach produkcji i prezentacji wiedzy? Słowa-klucze: krytyczne projektowanie, architektura, materialność, nowa humanistyka, eksperyment Bruno Latour od wielu już lat w obszarze nowej humanistyki proponuje tyleż ciekawe, co kontrowersyjne koncepcje tego, jak można dziś badać kulturę, wychodząc poza jej krytykę, a skupiając się raczej na metodycznym poszukiwaniu połączeń, translacji i sieci między różnymi porządkami: społecznym, kulturowym, materialnym, technologicznym, cielesnym, politycznym itp. Usiłuje tym samym zasypać przepaść między naukami ścisłymi a humanistyką. Efektem tych poszukiwań jest bardzo szeroko zakrojony program badawczy, który można by było określić jako "demokracja skupiona wokół rzeczy". Celem jest zatem społeczny gest splatania na nowo tego, co materialne, nie-ludzkie, biologiczne, tekstowe. Dlatego Latour, jak wielu innych badaczy z kręgu studiów nad nauką i techniką (Constructive Technology Assessment, CTA) czy konstruktywistycznej socjolo

Acta Universitatis Wratislaviensis, Dec 18, 2019

Pamiętam Keitha Testera jako badacza z pasją, ogromną, dziecięcą niemal, nieograniczoną ciekawośc... more Pamiętam Keitha Testera jako badacza z pasją, ogromną, dziecięcą niemal, nieograniczoną ciekawością świata. Poznałam go podczas projektowania badań pod roboczym tytułem "Od humanistyki zaangażowanej do teoretycznej refleksji o kulturze. Polska powojenna myśl o kulturze". Wspólnie pracowaliśmy także nad wyborem wczesnych publicystycznych i naukowych pism Zygmunta Baumana publikowanych w języku polskim. Był niezwykle oddanym, pomocnym i uważnym czytelnikiem zarówno moich prac, jak i wnikliwym recenzentem zgłoszonych do redakcji "Prac Kulturoznawczych" artykułów. W 2016 roku, w 20 tomie "Prac Kulturoznawczych", poświęconym zagadnieniom partycypacji, publikowaliśmy jego artykuł Culture: Two theses and deathworks 1 , który przygotował jako swój głos w dyskusji o tym, jak można rozumieć uczestnictwo i sprawczość w kulturze. Tym razem prezentujemy jego niepublikowany, krótki felieton, który powstał w 2015 roku-Future for culture. Keith pisał go z myślą o zamieszczeniu w naszym czasopiśmie, ponieważ cenił aksjologicznie zorientowane kulturoznawstwo. Keith Tester był profesorem socjologii na Uniwersytecie w Portsmouth, potem w Uniwersytecie w Hull, a także profesorem wizytującym w Instytucie Zygmunta Baumana w School of Sociology and Social Policy na Uniwersytecie w Leeds; jako członek honorowy współpracował także z Thesis Eleven Centre for Cultural Sociology przy Uniwersytecie La Trobe w Australii. Był również członkiem Royal Society of Arts oraz pracownikiem naukowym Institute for the Study of Social Change na University College Dublin. Pracował nad wspólnym internetowym projektem "Histories of Violence" na Uniwersytecie w Leeds. W latach 2010-2011 wykładał socjologię na Kyung Hee University w Seulu. Jego książka Animals and Society (1991) zdobyła w 1992 roku nagrodę imienia Philipa Abramsa (Philip Abrams Memorial Prize) ufundowaną przez Brytyjskie

The urban book series, Jul 26, 2019

Since I am adopting a performative perspective here, following John McKenzie I ask how Żoliborz’s... more Since I am adopting a performative perspective here, following John McKenzie I ask how Żoliborz’s estate founders challenged architecture. Architects turned out to be performers who, through residential decorum, initiated new urban lifestyles. From the kitchen design (inspired by the Frankfurt kitchen model) to the furnishing of the flats, they shaped new rituals that over time have evolved into social habits. The residents were taught how to live in a modern, hygienic, rational, cultural, social and neighbourly way. By means of materialist analysis, I study the dense network of relations and connections between the various forms of social and intimate life, significant everyday devices and objects, architecture and flora, educational and gardening efforts; I analyse the relationship between the emancipation of women and workers and the ways in which the latter arranged their homes. Not only did the emancipation of women—who wanted to work professionally—turn out to be very important here, but mostly the emancipation of domestic servants, assumed by the founders of the Warsaw Housing Cooperative. In addition to workers and women, children turned out to be a significant actor for whom space in flats was arranged. Jeffrey Goldfarb’s concept of ‘the politics of small things’ convinced me to carry out a detailed analysis focused on the details of everyday life.

The urban book series, Jul 26, 2019

Both ‘small architecture’ and design, but also the process of planning the entire housing estate ... more Both ‘small architecture’ and design, but also the process of planning the entire housing estate could be labelled as experimental independent critique of space (Markus Miessen), thanks to which the architects and social activists created social, cooperative, neighbourhood and tenant programmes that fostered cooperation and the formation of communities on the housing estate and socially responsible sharing of space and caring for it. Educating the tenants and animating various activities in the extensive public spaces (communal house) and common areas (courtyards, green spaces and pathways) proved to be extremely important. This education proved also emancipatory in its nature since it consisted in the production of urban entities—active citizens. In this chapter, I depict the interdisciplinary ambitions of the Żoliborz project, in which architects work together with sociologists, educators, hygienists and urban planners. As a result of these activities, the so-called living culture has been developed. I analyse in detail the concept of ‘socialised individualism’ developed by Barbara Brukalska, as well as the most important guidelines for the design of social housing estates included in her brochure Social rules of housing estates design. I confronted Brukalska’s concept (which I modernised and labelled, after Miessen, as an independent practice) with Helena Syrkus’ vision. Both of them are looking for the estate’s central point: Brukalska calls it ‘estate core’, while Syrkus—‘estate axis’. With Krzysztof Nawratek, I also put forward the thesis that the city must/should provide a kind of ‘empty oppression’. Taking Nawratek’s idea further, I analyse the housing estate’s space in the context of two categories: ‘spaces of interaction’ and ‘spaces of intimacy’. Thanks to this, I avoid using the terms of ‘private’ and ‘public’ and analyse the city itself as a political idea. The space, organised by planners and architects, is a tool that can embody this idea.

The urban book series, Jul 26, 2019

The collaborative forms of urban creation and consumption direct my analysis towards the ‘urban q... more The collaborative forms of urban creation and consumption direct my analysis towards the ‘urban question’. Following Manuel Castells, I ask how, by organising their everyday life on the housing estate outside the capitalist economy, self-sufficiently, and from the bottom-up, the residents created cooperative forms of everyday supply, consumption and even organisation of work. Collective consumption was created in a manner resembling modern autonomous zones (Chris Carlsson or Hakim Bey) in accordance with the principles of social economy. Following the everyday life of Żoliborz residents, I also consider questions posed by Merrifield, for whom Castells’ ‘urban question’ is becoming outdated by today’s standards. Merrifield leaves the ‘right to the city’ logic behind in favour of the ‘logic of joyful encounters’, spontaneous Occupy movements and something akin to the ‘jacqueries’ analysed by Michael Hardt and Antonio Negri. In the midst of Żoliborz’s public activity forms, I search for manifestations of what Merrifield called the ‘new urban question’. Cooperative trade, gardening and plant cultivation as well as cafeteria and health care, developed at the cooperative estate level, became not only cooperative, self-help economic institutions, but above all, ideologised anti-capitalist strategies. Cooperative thinkers provided a broad theoretical reflection on the above strategies, skilfully combining cooperativism with socialism. Activists and reformers, on the other hand, trying to improve the functioning of the cooperative, taught residents rational shopping and saving habits.

The urban book series, Jul 26, 2019

World War II, the Germans invasion of Poland and the occupation of Warsaw was a time labelled by ... more World War II, the Germans invasion of Poland and the occupation of Warsaw was a time labelled by anthropologists as a liminal situation, and philosophers (e.g. Giorgio Agamben) as a state of exception/emergency. The existing institutions and standards collapse. Social life takes on new forms. So I ask the following question: was the Warsaw Housing Cooperative, which developed its own social life institutions (legal, cultural, and economic)—alternative to the state ones, in such a liminal state, in the state of crisis? The cooperative organisational structures tested before the war proved to be efficient and effective under occupation, and the residents proved that ‘Żoliborz socialism’ was not only an idea, but a social practice of siding with those who suffer. The briefly described post-war period ends this narrative, because the WHC was taken over by the state and centralised power. From a residents’ bottom-up, self-governing initiative, it evolved into a state-controlled housing enterprise. There was nothing left from the idea of cooperativism.

Acta Universitatis Wratislaviensis, Jan 15, 2019

Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja, 2008

Przegląd Kulturoznawczy, 2017

Acta Universitatis Wratislaviensis, Mar 27, 2017

The urban book series, 2020

Journal of Urban Ethnology, 2014

Teksty Drugie, 2007

The Journal for Critical Education Policy Studies, Dec 1, 2016

The urban book series, Jul 26, 2019

Stan Rzeczy, Apr 1, 2018

The urban book series, Jul 26, 2019

Acta Universitatis Wratislaviensis, Sep 15, 2016

Acta Universitatis Wratislaviensis, Sep 23, 2019

Acta Universitatis Wratislaviensis, Dec 18, 2019

The urban book series, Jul 26, 2019

Stan Rzeczy, (1(14), 2018

Prace Kulturoznawcze Tom 23 Nr 4, 2019

Jakich badań potrzebuje kulturoznawstwo? Metodologiczne ćwiczenia * Książkę Praxis i miasto Agaty... more Jakich badań potrzebuje kulturoznawstwo? Metodologiczne ćwiczenia * Książkę Praxis i miasto Agaty Skórzyńskiej można traktować jako zamysł metodologiczny, którego celem jest wykorzystanie kategorii praxis oraz ogólnie teorii i filozofii praktyki do szeroko zakrojonych badań kulturoznawczych. Można nawet śmiało powiedzieć, że Skórzyńska projektuje autorską wersję badań kulturowych, z jednej strony wykorzystujących dorobek kilku nurtów teoretycznych, w których obszarze konceptualizowano kategorię praxis. Są to głównie marksowskie i postmarksowskie podejścia, lecz także pragmatyzm, poststrukturalizm czy nowy materializm. Z drugiej strony w projektowanych badaniach kulturowych autorka korzysta z dorobku takich dyscyplin, jak antropologia, socjologia kultury, studia kulturowe i kulturoznawstwo. To zamysł niezwykle ambitny, głównie dlatego że zarówno dorobek owych dyscyplin, jak i perspektywy badawcze formowane zgodnie z wymienionymi nurtami intelektualnymi są obszerne i wypracowały imponujące teorie. To projekt ambitny również dlatego, że Skórzyńska niezwykle skrupulatnie je rekonstruuje, ale też interpretuje i -co najważniejsze -aktualizuje. Nie ma tu drogi na skróty. Powiedziałabym, że to wybór najtrudniejszego szlaku do przebycia, w którym rekonstrukcja jest szczegółowa, spojrzenie krytyczne, lecz także analityczne, a czasami nawet archeologiczne, poszukujące związków, połączeń, wzajemnych inspiracji i transferów różnych koncepcji, pojęć czy podejść badawczych.

"Kultura Współczesna" , 2005

Nowoczesne odpady. Odpady nowoczesności. Recenzja książki Zygmunta Baumana , Życie na przemiał, ... more Nowoczesne odpady. Odpady nowoczesności. Recenzja książki Zygmunta Baumana , Życie na przemiał, przeł. T. Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.

Kultura Współczesna" , 2007

M a g d a l e n a M a t y s e k -k u l t u r o z n a w c a , s o c j o l o g , a d i u n k t w Z ... more M a g d a l e n a M a t y s e k -k u l t u r o z n a w c a , s o c j o l o g , a d i u n k t w Z a k ł a d z i e T e o r i i i H i s t o r i i K u l t u r y Instytutu K u l t u r o z n a w s t w a U n i w e r s y t e t u W r o c ł a w s k i e g o . Z a j m u j e się p r o b l e m a m i k u l t u r y w s p ó ł c z e s n e j . O s t a t n i o o p u b l i k o w a ł a : Ponowoczesność -porzucony projekt, czyli o upłynnieniu świata nowoczesnego. Spojrzenie Zygmunta Baumana w: Nowoczesność po ponowoczesności, G . D z i a m s k i , E. R e w e r s (red., 2 0 0 7 ) M A G D A L E N A M A T Y S E K Warszawa 2007 EUROPA -NIEBEZ PIECZNA MISJA? O d jakiegoś c z a s u myślenie Z y g m u n t a B a u m a n a ogniskuje się w o k ó ł refleksji nad ś w i a t e m , nad p r o b l e m a m i w skali makro. Dotąd autor Etyki ponowoczesnej utożsamiany był z myślą o p o d m i oc i e , starał się z r o z u m i e ć trudną sytuację jednostki w a m b i w a l e n t n y m świecie.

This book discusses the unknown and remote urban experiment of modernist social practices and dre... more This book discusses the unknown and remote urban experiment of modernist social practices and dreams of a better tomorrow. It describes the history of the Warsaw Housing Cooperative not as a historical relic or a single case study, but instead analyses this working-class social housing estate – in itself an extremely interesting emancipatory project – from the perspective of contemporary urban studies.
It focuses on issues related to the power of architecture, architects and the estate residents themselves: the city's performative actions, problems related to the polycentric character of the city authorities, the opportunities of building urban institutions, and social identities and urban common goods. Inspired by the history of the Warsaw Housing Cooperative, the book investigates how the estate residents, assisted by social reformers (today called urban activists), organised the urban space of performative democracy, and how they developed anti-capitalist, urban-survival strategies and created new lifestyles. It also analyses how passive tenants turned into active citizens claiming their right to the city.
The inspiring book is intended for researchers in the field of performative studies, urban sociologists, critical urban studies researchers, animators of social life and urban activists.

City in Action. Warsaw Housing Cooperative – a Common Good in Modern Times, Publisher: Fundacja nowej Kultury Bęc Zmiana , 2018

The Warsaw Housing Cooperative was built in the 1920s, on the peripheries of Europe facing ruthle... more The Warsaw Housing Cooperative was built in the 1920s, on the peripheries of Europe facing ruthless capitalism founded on the exclusion and exploitation of workers. Situated in Żoliborz, a district situated far from Warsaw's city centre, it emerged thanks to the efforts of avant-garde architects from the Praesens group, Polish socialists, and cooperative activists. The ambition of the estate's architects was to teach people how to live and to transform passive city dwellers into active citizens. Soon, it turned out that the cooperative's founders were -as we would now say -activists, or critical spatial practitioners (Markus Miessen). The housing estate became a laboratory for modernist urban planning practices.