19. Yüzyıl Şairlerinden Ahmed Sâfî Bey ve Dîvânı (original) (raw)

2023, 7. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi

19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşayan Ahmed Sâfî Bey, form açısından klasik Türk şiiri geleneğinin devamı niteliğinde şiirler yazmış ve bu şiirlerini mürettep olmayan Dîvânı’nda toplamıştır. Şair, her ne kadar form açısından klasik şiir geleneğine bağlı olarak şiirler yazmış olsa da şiirlere başlık koyma, zaman zaman mahlas kullanmama, bazı şiirlerini dönemin gazetelerinde yayınlama vb. hususlar açısından Batı tesiriyle gelişmekte olan yeni edebiyatın birtakım özelliklerini de şiirlerine aksettirmiştir. Aynı şekilde dil ve muhteva açısından da yaşadığı zaman diliminin tabii sonucu olarak bazı yeniliklerin şiirlerine yansıdığı görülmektedir. Ahmed Sâfî Bey, şair olmasının yanı sıra döneminin önemli entelektüellerindendir. Kayıtlarda yer alıp birer nüshası günümüze ulaşan üç eseri mevcuttur. Bunlar Sefînetüs’s-Sâfî, Mecmûam ve Dîvân şeklindedir. Bunlardan 18 ciltten oluşup tasavvuf, İslâm tarihi, simya ve kimya ilimleri, Hurufîlik ve Bektaşîlik gibi düşünce sistemleri ve tarikatlar, İstanbul’un mimarî, kültürel ve ictimaî tarihi, bazı şair ve âlimlerin biyografileri, kuş ve çiçek isimleri, fal ve büyü ilimleri, musikî, çeşitli ansiklopedik bilgiler vb. içeren Sefînetü’s-Sâfî’si, onun şairliğin yanı sıra entelektüel kimliğini gösteren önemli eserlerindendir. Müellifin Sefînetü’s-Sâfî’si hakkında şimdiye kadar bazı araştırma ve incelemeler yapılmasına rağmen Dîvân’ı henüz müstakil bir çalışmaya konu edilmemiştir. Buna binaen çalışmamızda Ahmed Sâfî Bey’in Dîvân’ı üzerinde durulmuştur. Şairin Dîvânı’nın şimdiye kadar bir nüshası tespit edilmiştir. Söz konusu nüsha, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Zühdü Bey 538 numarada “Mecmua-i Sâfî” adıyla kayıtlı olup 58 sayfadan oluşmaktadır. Çalışmamızda evvela Ahmed Sâfî Bey’in hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, ardından eserde yer alan şiirler, nazım şekilleri ve vezinlerine göre tasnif edilmiş ve her nazım şekliyle yazılan şiirlerden misaller getirilmiştir. Ayrıca eserdeki şiirler, kafiye ve redifleri açısından da değerlendirilmiştir. Bu hususlar çerçevesinde kaynaklarda şimdiye kadar hakkında geniş kapsamlı bilgi bulunmayan söz konusu Dîvân’nın muhtevası özetlenerek araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.