Hintli düşünme tarzı (original) (raw)
Related papers
Hintli düşünme tarzı - Indian Way of Thinking - Fazıl Önder SÖNMEZ
B ir medeniyette ortaya konulan zihnî ürünler ve bunlara bağlı olarak neşvünemâ bulan ilmî, siyasî, iktisadî ve sosyal kurumlar, o medeniyete has düşünme tarzının, yani zihniyetin dokusunu taşır. Zihniyet ise nihaî olarak varoluş bilincine ve idrâkine dayanmaktadır.
İ lk olarak, Hint tefekkürünün genellikle sanıldığından daha karmaşık ve başka hiçbir düşünce geleneğinde rastlanmayan oldukça uzun ve çetrefil bir gelişme seyri izlediğini vurgulamak gerekir. Her gelenekte olduğu gibi Hint felsefesinde de tarihsel arka plan çok önemli olmakla birlikte, bu gelişmenin tam anlamıyla kronolojik bir araştırmasını ortaya koymak mümkün değildir. Hintlilerin kronolojiye ilgisizlikleri sebebiyle klasik eserlerin birçoğu kaybolmuş ve haklarında hiçbir iz kalmamıştır; bugüne intikal edebilmiş olanlarının da tam anlamıyla yazarlarını ve dönemlerini tespit etme imkânı yoktur. Bundan dolayı Hint felsefesinin genel bir tarihini yazmak mümkün olsa bile, hiçbir felsefe tarihinin, sözkonusu sistemin temel düşünceleri ve bunların gelişiminden sorumlu filozoflar bilinmeden tamam olamayacağını da unutmamak gerekir. Ama antik Hintlilerin böylesine tarihsellikten uzak oluşları veya belki de derin olarak felsefî düşünceyle meşgul oluşları nedeniyledir ki, bugün onların filozoflarından ziyâde felsefeleri daha iyi bilinmektedir. Klasik Hint düşüncesinin büyük filozoflarından ancak çok azı, bugün bizim tarafımızdan bilinmekte ve tarihin kendilerine belirli bazı felsefî öğretileri ve sistemleri atfettiği çok meşhur isimlerin de bir kısmı günümüzde hayalî veya mitolojik şahsiyetler olarak kabul edilmektedir. Diğer taraftan biz, kimi zaman bazı öğretilerin kime ait olduklarının farkındayız, ancak Hint materyalizmi ve diğer bazı hareketlerde olduğu gibi, orijinal metinler mevcut olmadığı için onlar hakkında da tam bir bilgiye sahip değiliz.