Osmanlı Anadolusunda Parlayan Bir Eğitim Merkezi: Hadimi Medresesi ve Kütüphanesi (original) (raw)
Related papers
Yaşar Sarıkaya - Osmanlı Anadolusunda Parlayan Bir Eğitim Merkezi: Hâdimî Medresesi ve Kütüphanesi
This article aims to examine how provinces and small towns contributed to the socio-educational and intellectual life of the Ottomans. The findings of this study are based on an educational institution such as the medrese, mosque and library led by Muhammad Hadimi, a respected Ottoman scholar and Sufi leader in the 18th century. Demonstrating all aspects of this complex and the historical development of all the constituents of this institution is a large and important task. However, this study attempts to provide data sufficient to determine the following points: First, a small town such as Hadim became one of the important centersof the education, and was able to acquire an interregional reputation through these institutions in Ottoman sciences and education in 18th century. Second, other towns and cities throughout Anatolia conducted similar activities on the social and cultural history of the Ottomans which make important contributions to provincial scholarship. Moreover, studies on science and education produced in these regions will shed light on the religious worldview of the period.
Klasik Osmanlı Eğitim Sisteminin İki Büyük Temsilcisi: Fatih ve Süleymaniye Medreseleri
Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2008
FAT‹H ve Süleymaniye ile zirveye ç›kan medreseler, hiç flüphesiz Osmanl› entelektüel hayat›n› yans›tan birincil kurumlard›. Hükümdar›n birçok konuda görüflüne baflvurdu¤u dînî otoritenin ve ilmiyenin bafl› olan fieyhülislam› ve bürokraside yeni fethedilen topraklar›n kaydedilmesinde baflat rol oynayan ve dolay›s›yla toprak sisteminin iflleyiflini kontrol alt›nda bulunduran Niflanc›y› bünyesinden yetifltiren bu kurumlard›. Ayr›ca, medreseler, fetih politikas›n›n bir parças› olarak fethedilen topraklara kimlik kazand›rman›n bir arac›, külliye içerisinde yer almalar› ve di¤er külliye unsurlar›yla iflbölümü yapmalar› aç›s›ndan entegre bir e¤itim-ö¤retim sisteminin tamamlay›c› bir bilefleni ve kent oluflumu için merkez al›nan mekanlar olmalar› yönüyle, flehir planlamas›n›n bafllad›¤› nokta olmas›n›n yan›s›ra dikey/yatay hareketlili¤e aç›k (meritokrasi/liyakata dayal›) paras›z kurumlar olmalar› yönüyle de toplumsal ifllevler görmekteydiler. Bunlara ek olarak, medreseler, Osmanl› toplumunun dayand›¤› dört unsurun (erkân-› erbaa: ilim ehli, savaflç›lar, esnaf/tüccar/zanaatkârlar ve çiftçiler) en önemli bileflenlerinden biri olan ilmiye s›n›f› vas›tas›yla yönetim felsefesini ve tercih edilen dînî görüflü/mezhebi tahkim eden, yeniden üreten, meflrulaflt›ran ve her seviyede yayg›nlaflt›ran merkezlerdi. Yukar›da belirtilen fonksiyonlar›, medreseleri hem faaliyet gösterdikleri dönemde hem de 3 Mart 1924'te ç›kan Tevhîd-i Tedrîsât Kânunu ile kapat›ld›kla-r› dönemden sonra bilim çevreleri nazar›nda önemli bir akademik ilgi oda¤› haline getirmifltir. Konumuz Fatih ve Süleymaniye medreselerindeki e¤itim ile s›n›rl› oldu-¤undan tan›tmaya çal›flaca¤›m›z kaynaklar da genelde bu kurumlardaki e¤iti
FAT‹H ve Süleymaniye ile zirveye ç›kan medreseler, hiç flüphesiz Osmanl› entelektüel hayat›n› yans›tan birincil kurumlard›. Hükümdar›n birçok konuda görüflüne baflvurdu¤u dînî otoritenin ve ilmiyenin bafl› olan fieyhülislam› ve bürokraside yeni fethedilen topraklar›n kaydedilmesinde baflat rol oynayan ve dolay›s›yla toprak sisteminin iflleyiflini kontrol alt›nda bulunduran Niflanc›y› bünyesinden yetifltiren bu kurumlard›. Ayr›ca, medreseler, fetih politikas›n›n bir parças› olarak fethedilen topraklara kimlik kazand›rman›n bir arac›, külliye içerisinde yer almalar› ve di¤er külliye unsurlar›yla iflbölümü yapmalar› aç›s›ndan entegre bir e¤itim-ö¤retim sisteminin tamamlay›c› bir bilefleni ve kent oluflumu için merkez al›nan mekanlar olmalar› yönüyle, flehir planlamas›n›n bafllad›¤› nokta olmas›n›n yan›s›ra dikey/yatay hareketlili¤e aç›k (meritokrasi/liyakata dayal›) paras›z kurumlar olmalar› yönüyle de toplumsal ifllevler görmekteydiler. Bunlara ek olarak, medreseler, Osmanl› toplumunun dayand›¤› dört unsurun (erkân-› erbaa: ilim ehli, savaflç›lar, esnaf/tüccar/zanaatkârlar ve çiftçiler) en önemli bileflenlerinden biri olan ilmiye s›n›f› vas›tas›yla yönetim felsefesini ve tercih edilen dînî görüflü/mezhebi tahkim eden, yeniden üreten, meflrulaflt›ran ve her seviyede yayg›nlaflt›ran merkezlerdi.
Anadolu’daki Osmanl› Medreseleri
2005
Madrasas, which were the main centers of education and science in the Ottoman Empire, represented a kind of academic institutionalization and organized structure that formed intellectual life of the society until the early twentieth century. Most of the Ottoman madrasas were in the Anatolian region of the Empire. Serious studies focusing on those madrasas have recently started and among them the most important one belongs to Uzunçarşılı. After Uzunçarşılı’s study, the researchers paid more special attention to this field and surveys have increased for the last thirty years. Especially the abolishment of the restrictions that had been previously preventing archival studies represented a turning point. The new interest to the Ottoman madrasas and their history shared by many academicians increased the quality of researches to the highest level. That process which caused a rise in the number of the theses increased the interest in the Ottoman madrasas as well, and gave way to an import...
II. Meşrutiyet Döneminde Akim Kalmış Bir Eğitim Projesi: Medrese-i Aşâir
Belleten, 2019
Tanzimat'la birlikte yoğun modernizasyon faaliyetlerinin cereyan ettiği bir alan hâline dönüşen Osmanlı eğitim tarihi, günümüz eğitim kurumlarından büyük bir kısmının kuruluşuna tanıklık etmiştir. Tanzimat'la başlayıp II. Abdülhamit döneminde nicelik ve nitelik itibariyle çeşitlenerek artan batı tarzı eğitim kurumlarının yanında, geleneksel eğitim kurumu olan medreselerin de ıslah edilerek çeşitlenmesi, II. Meşrutiyet döneminde gerçekleşebilmiştir. Bu süreçte projelendirilen eğitim kurumlarından büyük bir kısmı hayata geçirilmiş olmasına rağmen, bir kısmı kısa sürede kapanmış, az da olsa hayata geçirilemeden proje aşamasında kalanlar olmuştur. II. Meşrutiyet döneminde medreselerde gerçekleştirilen ıslahatın, gerek yapı, gerekse program itibariyle batı tarzı mektepler modellenerek gerçekleştirildiği müşahede edilmektedir. Bu medreselerden biri de II. Abdülhamit döneminde açılmış olan Aşiret Mektebi örnek alınmak suretiyle projelendirilen, ancak hayata geçirilmesi mümkün olmay...
Arşiv Dünyası, 2019
Discussions about the madrasah reform were intensified with the Second Constitutional era and the libraries came to the agenda as extensions of new madrasah models. The Tedrisat-ı Cedide-i İlmiye Library in Bursa, which is the subject of this article, is thought to be designed as a new madrasah library model. This article focuses on the directive of the library in question. Because the directive is elaboration of the rules of the library administration in detail and the rules give too many details about the new form of madrasah libraries. This study examines establishment of a library in province, its space, management, collection development and user services. The study aims to make a modest contribution to the history of Ottoman librarianship of the era of the Second Constitutional. II. Meşrutiyet'le birlikte medrese ıslahatına ilişkin tartışmalar yoğunlaşmış, tasarlanan yeni medrese modellerinin uzantısı olarak kütüphaneler gündeme gelmiştir. Makaleye konu olan Bursa'daki Tedrisat-ı Cedide-i İlmiye Kütüphanesi'nin de "yeni medrese kütüphanesi" modeli olarak tasarlandığı düşünülmektedir. Bu makale söz konusu kütüphanenin talimatnamesine odaklanmıştır. Çünkü kütüphane idaresi ile ilgili kuralların detaylı bir şekilde ele alındığı bu kurallar manzumesi, medrese kütüphanelerinin yeni formuna dair birçok ayrıntıyı ifade etmektedir. Bu çalışma ile taşradaki bir medrese kütüphanesinin kuruluşu, mekanı, yönetimi, işletme biçimi, koleksiyon oluşturma şekli ve kullanıcı hizmetleri ortaya konmaktadır. Böylece Meşrutiyet dönemi Osmanlı kütüphanecilik tarihine mütevazi bir katkı sağlanması hedeflenmektedir.
Anadolu'daki Osmanlı Medreseleri: Bir İcmal
Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul 2004, 2/4, 371-409
İslâm medeniyeti tarihinin en önemli kurumlarından biri, günümüzün orta ve yükseköğretimine tekabül eden medreselerdir. Büyük ölçüde Selçuklular döneminde ortaya çıkan ve şekillenen medrese kurumunun Osmanlı yükseliş döneminde ulaştığı başarı, gerçekten göz kamaştırıcıdır. Osmanlı coğrafyasının geneline yansıyan bu gelişme, özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısında yerli ve yabancı araştırıcıların ciddi şekilde ilgisini çekmiştir.