1939 BÜYÜK ERZİNCAN DEPREMİ’NİN MODERN TÜRK ŞİİRİNE YANSIMALARI-The Reflections of 1939 Erzincan Earthquake on Modern Turkish Poetry (original) (raw)

2023, Kamu Yönetimi Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi

İnsanlık tarihinden daha eski olan doğal afetler, yaşanan tecrübeler doğrultusunda akıl, fikir ve hisle yorumlanarak farklı bir zeminde algılanmaya başlamıştır. Tarih öncesi çağlarda bir takım görünmez güç/lerin etkisiyle meydana geldiğine inanılan sel, fırtına, yangın, kuraklık, salgın hastalıklar ve deprem gibi doğal afetler, dinî metinlerle birlikte yeni bir boyut kazanmıştır. Kutsal kitaplar, azıp sapan insan topluluklarının bir takım olağanüstü tabiat olaylarıyla cezalandırıldıklarından bahsetmektedir. Bilimin gelişmesiyle birlikte doğal afetlerin neden ve nasıl olduğu sorularına büyük çapta cevap verilmiş olmakla birlikte insan zihni bu afetlerden bazıları için felsefi ve mistik çıkarımlarda bulunmaya devam etmektedir. Bu afetler arasında, insanoğlunu hâlâ en çok meşgul eden ve üzerinde en çok zihin faaliyeti yürütüleni depremdir. Depremler, en eski devirlerden itibaren çeşitli şekillerde kayıt altına alınmıştır. Bu kayıtların başında destanlar gelmektedir. Her millet kendi coğrafyasında görüp yaşadığı büyük afetleri sözlü veya yazılı metinler aracılığı ile kayda geçirmiştir. Doğal afetler içerisinde en gizemli ve korkutucu olan depremler, Türk edebiyatının hemen her evresinde edebî metinlerle, özellikle de şiirlerle kayda geçirilmiştir. Türk halk edebiyatında destan ve ağıtlarla, klasik Türk edebiyatında zelzelenâmelerle ve yeni Türk edebiyatı metinlerinde de çeşitli şekil ve muhteva özellikleriyle deprem konusunu işleyen şiirler yazılmıştır. Bu çalışmanın konusu olan 27 Aralık 1939 Büyük Erzincan Depremi de dönemin önde gelen şairleri tarafından şiirlerle anlatılmıştır. Bu makale, 1939 Büyük Erzincan Depremi ile ilgili olarak, edebiyat tarihimizin önde gelen şairleri tarafından yazılan şiirlerde bu doğal afetin yansımaları üzerinde durmaktadır.