MOĞOLLARDAN TİMURLULARA KAVÇİNLER (original) (raw)

MOĞOLLARIN İTİL VE ÇEVRESİNDEKİ FAALİYETLERİ

Mongol emperor Genghis Khan, as soon as taking a significant portion of the steppe geography under his control, in order to realize his world domination ideals, had started the preparations to spread towards the west and northwest of Asia. However, he had wanted to develop commercial relationships with Khawarazm Shah State in order to better know the territory he was planning to to seize. However, shortly after the commencement of negotiations, the tension experienced in Otrar had led to the outbreak of a major war. So, with the west compaigns which the Mongols had started by destroying Khwarazm State lands firstly, the Khwarazm Shah State was terminated and also a lot of kingdoms neigbouring this state had faced with the threat of Mongols.

MOĞOLLAR'DA YAZILI GELENEĞİN KÖKENLERİ VE " CENGİZ TAŞI "

Öz: 1206 yılında Cengiz Han liderliğinde birliğini sağlayan Moğollar, Avrasya'nın siyasi, ekonomik ve kültürel tarihinde son derece etkili bir rol oynayacakları bir dönemi de başlatmışlardır. Aynı yıl Nayman Hanı'nın sarayında yakalanan T'a-ta Tonga vasıtasıyla Cengiz Han idaresindeki Moğollar, yazıyla tanışmışlardır. Ardından 1224-1225 yılları arasında Harezm Seferi sonrasında dikilen Cengiz Taşı da bu yazıyla taşa kazınmış Moğolca'nın ilk yazılı belgesi olarak kabul edilmektedir. Moğollar, 1206 yılı gibi geç bir dönemde yazıyla tanışmış olmalarına rağmen, Büyük Moğol İmparatorluğu bünyesinde yazının kullanımı hızlı bir şekilde yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu yeni oluşan yazı geleneği sayesinde de sözlü tarihlerini yazıya aktararak gelecek nesillere kıymetli bir tarihî mirası da ulaştırma başarısını göstermişlerdir. Anahtar Kelimeler: Moğollar, Yazı, Uygur Harfleri, Cengiz Taşı, Yesüngge Roots of Written Tradition in Mongolian History and " Chinggis' Stone " Abstract: Mongols were unified under the leadership of Chinggis Khan in 1206 which also marked a starting point of the important role that they played in political, economic and cultural history of Eurasia. The same year witnessed Mongols' introduction with writing under Chinggis Khan thanks to Tata-tonga who was captured in the palace of Naiman Khan. Then, in 1224-1225, Chinggis's Stone (Yesüngge) was erected after the Khwarezm campaign which has this writing on it and this marks the first inscription in Mongolian language. Mongols were introduced with writing in 1206, a relatively late date, nevertheless the utilization of writing spread quickly under the Great Mongolian Empire. This novel writing tradition enabled them to record their oral histories and a successful transfer of their valuable historical legacy to next generations. Giriş Yazının kullanımı ister konar-göçer, isterse yerleşik kültüre mensup uluslar tarafından kurulan devletler açısından son derece elzemdir. Devletin sevk ve idaresinde mutlak suretle yazıya ve bu yazıyla yapılacak yazışmalara ihtiyaç duyulacağı muhakkaktır. Ancak devlet geleneğinin güçlü olduğu milletlerde yazının kullanımı nispeten daha erken dönemlerde zuhur ederken, bazılarında ise gecikmeli, ancak mutlak suretle etkileşimli bir şekilde gerçekleşmiştir. Konar-göçer bir medeniyetin temsilcilerinden olan Moğollar, yeri geldiğinde bozkırdaki en büyük rakipleri, yeri geldiğinde en önemli müttefikleri olan Türklerle ortak bir tarihi ve kültürel geçmişe sahip olmalarına rağmen yazının kullanımı anlamında Türklerden

Moğolluktan Türklüğe Konguratlar

Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2022

In Turkish history, it is possible to frequently encounter new clan formations through unification or separations. This situation is an outcome of the social life of the Turks. It is possible today to observe in different geographies Turkish states with different names. The Mongols, with whom Turks had close relations and cultural similarities, established a great empire during the reign of Genghis Khan and occupied Turkish lands, which subsequently resulted in the Turkification of the Mongols. In this process, as new clans arose, there were also those who became a Mongolian tribe and became Turkified. Qongurats are one of the communities that came with Genghis and became Turkified in the desolate Kipchak region and later came to the Maveraünnehir region and formed the Uzbek people. Qongurats, one of the 92 Uzbek tribes, can be found in all geographies where Uzbeks live, as well as in other Turkish communities.

SELÇUKLULAR'DA MUVAKKİTHANELER

selçuklularda muvakkithaneler, 2021

İslam tarihi boyunca vaktin tayini ve namaz sürelerinin daha iyi bilinmesi adına kurulan muvakkithaneler, çeşitli devletlerde farklı isimler alarak varlığını uzun süre sürdürmüştür. Özellikle Selçuklularda bu yapıda hizmet eden muvakkitler müneccimbaşı olarak görev almaktaydı. Vaktin tayinini yanı sıra bu yapıda bilimsel çalışmaların da yapıldığı görülmektedir. Zaman kavramını daha iyi belirleme adına yapılan bu yapılarda farklı aletler de kullanılmıştır. Bu da bilimsel çalışmaların yapılmasını daha da hızlandırmıştır. Selçuklularda Nizamülmülk, Ömer Hayyam gibi isimler bu yapının gelişmesinde önemli rol almışlardır. Günümüzde az da olsa halen varlığını devam ettiren bu yapılar özellikle camilerin yanına kurulmuşlardır. Daha çok Osmanlı Devleti zamanında var olan bu yapılar tarihi yapılar için önem teşkil etmektedir.

İNEGÖL KAVAKLARALTI MEZARLIĞINDAKİ MUHACİRLERE AİT MEZAR TAŞLARI

Bu çalışmada, Bursa ili İnegöl ilçesi Kavaklaraltı Mezarlığında ilk gömülerinin yapıldığı bölümde yer alan Arap harfleri ile Osmanlıca olarak düzenlenen 41 adet mezar taşından 24 tanesi ele alınmıştır. Araştırmada, söz konusu mezar taşlarının seçilmesinin sebebi taşlarda yer alan “muhacir” ibaresi ya da mezar da yatan kişinin doğduğu toprakları tanımlayan “memleket” ibareleridir. Ayrıntılı olarak tanımlanan muhacir mezar taşları malzeme, süsleme programı ve biçimsel özellikleri açısından içerisinde yer aldıkları mezarlığın ve dönemin diğer mezar taşlarından herhangi bir farklılık göstermezler. Bu mezar taşlarını diğerlerinden ayıran en önemli özellik hiç şüphesiz ki “muhacir” ibaresidir. Mezarda yatan insanların anavatana dışarıdan geldiklerini gösteren “muhacir” ibaresinin yanında muhacirlerin doğdukları toprakların isimleri de mezar taşlarına yansımıştır. Bu çalışma ile İnegöl ilçesi için hem bir mezar taşı envanteri oluşturulması için ilk adım atılmış olmakta; hem de ilçenin demografik yapısındaki değişimle ilgili veriler ortaya konulmaktadır.

TÜRK-MOĞOL Dİl İLİŞKİSİ VE ÇUVAŞÇA

Moğolistan'da benimle birlikte bulunamayan sevgili eşim H abibe' y e ... Bıı çalışma, doktora tezi olarak hazırlandığı sırada Gazi Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Fonunca, Bilimse! Araştırma Projesi (BAP) kapsamında desteklenmiştir.

KALKANDELENLİ (TETOVO) MU'ÎDÎ DÎVÂNI'NDA BÜLBÜL

Araştırmanın amacı, Mu'îdî'nin Dîvânı'nda, bülbül ile ilgili beyitleri tespit etmek ve bülbül mazmununun adı geçen şair tarafından hangi unsurlarla ilişkilendirildiğini ortaya koymaktır. Bu araştırmanın bir diğer amacı, az bilinen bir şairin incelenerek, yapılan bilimsel araştırmalarda daha çok yer almasını sağlayabilmektir. Divan edebiyatında bülbül; sesinin güzelliği, güle olan aşkı, aşığı temsil etmesi, gül ile bülbül arasındaki birçok tasavvuru anlatıp hatırlatması yönlerinden adı zikredilmektedir. Yine bu bağlam örnekleri ışığında hayvanlar âleminden bir kuş türü olarak da klasik şiirde adı en çok geçen kuştur. Bu çalışmada öncelikle az bilinen bir şair olan Kalkandelenli Mu'îdî'nin yaşamı hakkında kısa bir bilgilendirme yapılmıştır. Şairin Dîvân'ı, iki temel başlık altında incelenmiştir. Bu başlıklar, Mu'îdî'nin Dîvânı'nda bulunan gazel örnekleri üzerinde yapılan çalışmalardan yararlanılarak tasnif edilmiştir. Bülbülün, gazel incelemesinin sınırı ise, klasik şiirde üzerine belki de en çok yazılmış mazmunlardan birisi olan bülbül mazmunu ve ilişkilendirildiği yapılar üzerinde gerçekleştirilmiştir. İncelemede tespit edilmiş olan her bir başlığa örnek olabilecek beyitlere; en az bir, en fazla iki örnek verilmiştir. Bazı başlıkların çok daha fazla örneği bulunmuş olup meraklıları için dipnotta ayrıca belirtilmiştir. Makale bülbül, sürgün ve onun vasıfları gibi konuların; sosyal hayat, toplum yapısı bağlamında incelenmesi ve yorumlanması ile son bulacaktır. Klasik şiirde bunun gibi daha pek çok unsur bir Halkbilimci bakış açısıyla araştırılmayı beklemektedir. Beyitlerin yanında verilen dipnotta şairin divanındaki ilgili benzer örneklerin sayfa numarası ve beyit numarası verilmiştir.