DEVLET-İ OSMÂNİYYE, WELTPOLITIK, BEYŞEHİR-SEYDİŞEHİR-ÇUMRA EKSENİNDEKİ SU MESELESİ ve BİR BELGE (original) (raw)

Bilindiği gibi, Beyşehir (Gölü), Seydişehir (Ovası ve Suğla Gölü) ve Çumra/Konya (Ovası) arasında sıkı bir su (ve ziraî sulama) ilişkisi bulunuyor. Bu ilişki, doğal temeli îtibârıyle milyon yıllar öncesinden bin yıllar öncesine kadarki tektonik, klimatik ve hidrolojik dinamiklere, toplumsal temeli îtibârıyle de, esas olarak, 20. asır başlarındaki dönüştürücü bir beşerî müdahaleye, Konya Ovası Sulama Projesi'ne (1908-1914) dayanıyor. Söz konusu proje, farklı ölçeklere âit süreçlerin bir bileşkesi olarak tasavvur ve realize edilmiştir: 1) Küresel, Ülkeler/Devletler Arası ölçekte, 19. asır sonuyla 20. asır başlarındaki emperyalist rekâbet, Almanya'nın izolasyoncu bir dış politikadan emperyal bir dış politikaya geçme planları (Weltpolitik), "Doğu Sorunu"; 2) Tekil Ülke/Devlet ölçeğinde, Batı'daki Sanayi Devrimi ve milliyetçi hâreketlerle birlikte gerilemeye ve dağılmaya başlayan Osmanlı İmparatorluğu'nun bekā ve (bugünkü deyişle) azgelişmişlik meselelerine modernleşme mârifetiyle (bu örnekte demiryolları ve sulama projeleriyle) çâre bulmak çabaları; 3) Bölgesel/Yerel ölçekte, Beyşehir, Suğla ve Çumra/Konya sâkini çiftçilerin hem su taşkınlarına çözüm hem de toprak ve sulu zirâat talepleri. Beyşehir, Seydişehir ve Çumra/Konya hattındaki bu sıkı su ilişkisi, suyu biriktirmek ve taşımak gibi teknik bir mühendislik konusu olmaktan öte, suyu (pınarları, dere ve çayları, gölleri) korumak ve bölüşmek gibi ekolojik ve politik boyutları da içermektedir. Esâsen, Sanayi Devrimi'yle birlikte ekolojideki beşerî tahrîbat, yarattığı küresel ısınma ve iklim kriziyle, bugün artık gittikçe sıklaşan, kuraklık, aşırı yağışlar (kar, dolu, yağmur), aşırı sıcaklar gibi "ekstrem meteorolojik olaylar"a yol açmakta. Dolayısıyla, Beyşehir, Seydişehir ve Çumra/Konya arasındaki su ilişkisi, sâdece ekonomik ve teknik mülâhazalarla değil, kültürel-ekolojik boyutlarıyla da ele alınması, üstünde düşünülmesi ve tartışılması gereken bir konu oluyor.