Osman Nuri Eralp’in “Bakteriyoloji Dersleri” adlı kitabının veteriner hekimliği tarihi açısından değerlendirilmesi (original) (raw)
Related papers
“Kadîm” bir eserden veteriner hekimliği tarihine bakış
vethekimder.org.tr
is about Civil Veterinary School and the last chapter is about the internal instruction manual of Military Veterinary School. Fifth chapter mentions about the veterinary services in Germany. Sixth chapter, with the title "First Veterinary School", includes historical information about the schools established in some countries. The other 12 chapters content some historical articles like anatomic history of domestic mammals, x-rays, spontaneous generation and other different subjects about veterinary medicine.
“Bakteriyoloji ve On Dokuzuncu Yüzyıl ‘Tıp Teorisinin’ Sonu” (Georges Canguilhem’den çeviri)
Dipnotlarda ve metin içinde yer alan köşeli parantez içindeki izahlar, aksi belirtilmedikçe, Türkçeye tercüme edene (Özen B. Demir; Ankara, 2013) aittir. Özgün metin ise şudur: "Bacteriology and the End of Nineteenth-Century 'Medical Theory'", Ideology and Rationality in the History of the Life Sciences (Idéologie et rationalité dans l'histoire des sciences de la vie) içinde, çev. Arthur Goldhammer, MIT Press, 1988, s. 51-77.] Nisan 1975'te, Universitat Autònoma de Barcelona'daki [Barselona Bağımsız Üniversitesi] Tıp Tarihi Enstitüsü'nde verilmiş konferansın metnidir. -G. C. Bilim tarihinde başka hiçbir şey, başarılı bir pratiğin, içinde her şeyin meşru sayılacağı dört başı mamur bir çerçeve kuramadığı için ona husumet besleyen çağdaşı diğer teorilerle kıyaslanmasından daha öğretici değildir. On dokuzuncu yüzyılda Odier adındaki İsviçreli bir hekim, o güne dek sığır çiçeği [cowpox] olarak bilinen şeye vaksen adını verdi -o sığır çiçeği ki Jenner tarafından insanı çiçek hastalığından [smallpox] koruması münasebetiyle ehvenişer olarak addedilen bir şeydi. Aşılama [vaccination] bizzat çiçekle birlikte inokulasyonun a yerini alır tedricen ve bu, gerçek bir hastalık için icat edilmiş ilk etkili tedavi yöntemidir; ve çünkü insan yaşamının fiziksel ve manevi koşullarını geniş ölçülerde dönüştürme gücünü taşıdığını bir çırpıda göstermiştir. Fakat bilumum tıbbi sistemler, bu tedavinin istatistiksel olarak ölçülebilir başarısını birazcık olsun açıklamaktan da, sonradan "vaksen maddesi"ndeki¹ hızlı değişikliklere isnat edilen belirgin başarısızlıkların hesabını vermekten de âcizdiler. Feraset yoksa, ayıplamak kolaydır. Bir İngiliz hekim itiraz ederek sormuştu nitekim: "Tabiatın olağan akışını değiştirmek, insanın elinde midir?"² Elbette ki zamanında hiç kimse, aşılamanın sadece ve sadece tabiatın doğal dengesinin bozularak istismar edilmesi demek olduğunu düşünüyor değildi. Yine hiç kimse, bir gün tabiattaki düzeni sağlayan güçlerin aynen a [İnsan vücudunda bağışıklığı uyararak, enfeksiyon hastalıklarından korunmayı sağlayan; materyale (eriyik) vaksen [aşı], işleme inokulasyon [aşılama, vaccination] denir -sözlük karşılığı itibarıyla. Burada, ama, 'inokulasyon', serum takviyesi manasına, pasif bağışıklık; 'aşılama' ise, (bugünkü sözlük karşılığındaki) aktif bağışıklık (ayrımı) için tercih edildi.] b [Watchful waiting/expectancy. Sürveyans (yakın izlem) de denecektir, sonra.] c [Konusu hastalık belirtileri olan bilim dalı. Semiyoloji diye de geçer, hekimlikte.] d [Hastalıkların etkenlerini (nedenlerini) inceleyen bilim dalı.] e [Organizmanın hastalıklarını, onun kan, lenf vb. sıvı bölümüne (hümor) ya da katı (solid) kısımlarına bağlayan tıp öğretileri.]
Osmanlı Devleti’nde 16. yüzyıldan itibaren baytarname tarzı eserlerin kaleme alındığı görünmesine rağmen, veterinerlik öğretimi Avrupa’dan 80 yıl sonra 1842 yılında başlayabilmiştir. Veterinerlerin modern tarzda yetiştirilmesi için Avrupa ile yakın ilişkilere girilmiştir. Bu çerçevede Avrupa’ya öğrenci gönderilmiş, Avrupa’da yazılan bilimsel kitaplar ve konu ile ilgili gazeteler yakından takip edilmiştir. Ancak yetiştirilen veterinerler harp ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle vilayetlerin ihtiyacını karşılayamamıştır. Bunun sonucu olarak da hayvanlarla ilgili yapılan sağlık kontrolleri eksik yapılmış ve bulaşıcı hayvan hastalıklarının yayılmasına engel olunamamıştır. Anahtar Kelimeler: Baytarlık, baytar müfettişi, karantina, veteriner okulları, veterinerlik tarihi, 19. yüzyıl.
Türk veteriner hekimliğinde müzecilik girişimleri ve Veteriner Tarihi Müzesi
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 2015
Özet: İlkçağlardan bugüne kadar çeşitli örneklerine rastlanan müzecilik girişimlerinin veteriner hekimliği alanında bilinen ilk örneği Fransa'da, Alfort Veteriner Okulu'nda 1766 yılında verilmiştir. Türkiye'de Sivil Veteriner Okulu'nun açılışından bugüne kadar biri askeri nitelikte olan, altısı Ankara'da kurulan, beşi halen aktif durumda toplam sekiz müzecilik faaliyeti saptanmıştır. Günümüzde her biri alanının ilk ve tek örneği olarak varlığını sürdüren ve resmi olarak müze ruhsatı almayan bu beş sergi salonundan Veteriner Tarihi Müzesi, Türkiye'de veteriner hekimliğin tarihsel gelişimine ilişkin bütünsel koleksiyonu ile kendi alanında Dünyanın sayılı müzelerinden biri olarak uluslararası literatüre de girmiştir. Bu çalışma, Türkiye'de veteriner hekimliği alanındaki müzecilik faaliyetlerini ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Veteriner Tarihi Müzesi'ni ele alarak genelde veteriner hekimliği tarihine; özelde ise müzecilik çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Anahtar sözcükler: Müzecilik, Türkiye, veteriner hekimlik, Veteriner Tarihi Müzesi. Museology initiatives in Turkish veterinary medicine and The Veterinary History Museum Summary: Among several samples of the museology initiatives from antiquity to today, the first known example in the veterinary field was founded in Alfort Veterinary School in France in 1766. Eight museology initiatives, of which one is military museum, six have been founded in Ankara and five are still active today, have been determined since the opening of the Civilian Veterinary School in Turkey. Today there are five active museums which have been founded as unique samples and they have no official licenses. Among them the Veterinary History Museum is the only one, which has a holistic collection related to whole Turkish veterinary history and as one of the world's leading museum; it takes places within the international museology literature. This study was performed in order to provide information about the museology activities in the field of veterinary medicine in Turkey and the Veterinary History Museum of Ankara University and thus to contribute veterinary history in general and museology studies in particular.
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021
Çalışmamızın temel kaynaklarından olan bu eser, koleranın Irak'taki tahribatına, yayılma güzergâhlarına ve koleraya karşı alınması gereken tedbirlere dair tespitleri içermektedir. 115 yıl önce yazılan bu eser günümüzdeki bazı hataların geçmişteki örneklerini de göstermektedir. Eserdeki tespitler dönemin idarecileri için halk sağlığının korunması noktasında rehber niteliğindedir. Ayrıca bu tespitler Covid-19 salgını ile mücadele ettiğimiz şu günlerde benzer durumlarla karşılaşan günümüz idarecilerine de katkı verecektir. Çalışmamızın amacı hem Dr. Hamdi Aziz Paşa'nın hayatı, hizmetleri ve eserleri hakkında bilgi vermek hem de 1902-1904 yılları arasında Irak coğrafyasında etkili olan kolera salgınına dair tespitlerini ortaya koymaktır. Çalışmamızın dayandığı kaynaklar Osmanlı Arşivi'nin farklı tasniflerinden temin ettiğimiz belgeler ile Dr. Hamdi Aziz Paşa'nın yukarıda ismini belirttiğimiz eseridir. Ayrıca konumuza ilişkin bazı araştırma eserlerinden de faydalanılmıştır.