Monika Kuleczka, Między sztuką a religią: dramat i teatr protestancki w Prusach Królewskich (Gdańsk, Toruń, Elbląg, 1550-1650 ) na tle mieszczańskiej kultury materialnej i duchowej, Kraków, Collegium Collumbinum 2011, ss. 309 (original) (raw)
Related papers
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2022
The purpose of the article is to show the role of meszne in the emoluments of the parish vicars of the parish churches operating in the Kraków Diocese in the first half of the 16th century. Meszne was a tribute that appeared in Polish lands with colonization under German law. It was most often paid on St Martin's Day, i.e. 11 November, in grain, generally in equal amounts of rye and oats. The significance of this tribute to parsonage budgets has been addressed only marginally in the literature to date. It has been pointed out that meszne may have had a significant impact on the functioning of the parish in some cases, but more often than not it was a rather small element of income and for this reason was downplayed by some authors. A source that allows us to understand the actual role of meszne in the functioning of the parishes of the Kraków Diocese of the first half of the 16th century is the so-called Liber Retaxationum of 1529. It notes the components of the parsonage emoluments of almost all parishes then functioning in the Kraków Diocese. The results collected indicate that meszne was included in the emoluments of 45% of the parishes, and for as many as 30% it was the most important component In this situation, there is no doubt that its revenues had an impact on the functioning of the parishes. Con
Napis Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej, 2015
Historia ubioru sięga bardzo odległych czasów i niejednokrotnie bywa też postrzegana jako jeden z najwcześniejszych przejawów kulturowej działalności człowieka 1. Nic zatem dziwnego, że studia nad nią prowadzone są zarówno przez archeologię i historię, jak i przez antropologię społeczną i kulturową, etnografię, historię sztuki, kostiumologię, a także socjologię. Każda z tych dyscyplin stosuje w badaniach nad ubiorem własne narzędzia, metody dokumentacji, analizy i opisu, sytuując używaną i wytwarzaną przez człowieka odzież w różnych, często dość odległych polach badawczych (np. ewolucji Homo sapiens w przypadku paleoantropologii lub w kontekście teorii klasy próżniaczej, w przypadku socjologii 2). Jednak mimo możliwej, a czasem wręcz narzucającej się różnorodności podejść do ludzkich praktyk okrywania ciała, początkowo z wykorzystaniem adoptowanych tylko, a później świadomie już wytwarzanych w tym celu materiałów (od naturalnych skór zwierzęcych przez wielobarwne tkaniny wykonywane na krosnach Jacquarda po ubiory produkowane z pomocą computer aided technology), tym, co niewątpliwie je łączy, jest rozpoznawanie ubioru jako artefaktu odróżniającego od siebie ludy, stany, rejony naszego globu i kolejne epoki rozwoju cywilizacji. Skrupulatne opisy strojów, różnicujących na 1 Zob. M. Ryszkiewicz, Nieodłączni towarzysze człowieka, "Świat Nauki" 2009, nr 2. W artykule tym wykazuje się, że odzież zaczęła być na stałe używana przez nasz gatunek ok. 70 tys. lat temu, chociaż badania nad ewolucją hominidów pozwalają przesunąć ten okres nawet o 100 tys. lat wstecz.
Motyw „gniewu Bożego” w historiografii Ksiąg Królewskich
Verbum Vitae, 2018
Motyw „gniewu Bożego” jest kluczowy do zrozumienia historiografii Ksiąg Królewskich, a przede wszystkim tragicznego końca Izraela i Judy. Opowiadając o losach monarchii podawidowej, autor biblijny przedstawia, jak gniew YHWH doprowadza najpierw do podziału królestwa Salomona (1 Krl 11,9-13), następnie do upadku Królestwa Północnego (2 Krl 17,5-23), a ostatecznie do upadku Jerozolimy i Judy (2 Krl 24–25). Teologiczna interpretacja historii w Pierwszej i Drugiej Księdze Królewskiej opiera się na wzajemnie powiązanych paradygmatach „zbrodni i kary” oraz „proroctwa i jego wypełnienia się”. Ich dopełnieniem jest nierozerwalny związek między gniewem YHWH a niewiernością Jego przymierzu we-dług logiki zasady retrybucji. W ten sposób autor Ksiąg Królewskich interpretuje tragiczny koniec monarchii w Izraelu i Judzie jako skutek słusznego wzburzenia YHWH w reakcji na grzech bałwochwalstwa i porzucenie Go przez lud. Według tej logiki motyw „gniewu Boże-go” w Pierwszej i Drugiej Księdze Królewskiej służy racjonalizacji narodowej katastrofy i apologii Boga. Tak nakreślona teologiczna wizja historii jest lekcją i przestrogą dla powygnaniowych odbiorców tych pism.
2019
Wśród stosunkowo obszernej literatury dotyczącej instytucji małżeństwa w okresie I Rzeczypospolitej brakowało jak dotąd monografii w całości poświęconej rodzinnym procesom sądowym. Lukę tę starała się wypełnić Anna Penkała 1 , analizując zjawisko sporów małżeńskich na podstawie akt sądowych województwa krakowskiego z I połowy XVIII wieku 2. Pewne wątpliwości nasuwać mogą przyjęte przez Autorkę ramy czasowe rozprawy. Z jednej strony trudno bowiem znaleźć naukowe uzasadnienie dla objęcia badaniami wyłącznie "czasów saskich", które nie przyniosły żadnych szczególnych zmian ani w prawie małżeńskim, ani postępowaniu sądowym. Z drugiej, możemy mówić o specyfice kulturowej i obyczajowej, ale także specyfice funkcjonowania państwa pod rządami dynastii Wettinów. To wówczas zaczęto dostrzegać potrzebę reform szwankującego wymiaru sprawiedliwości. Autorkę można zatem w tym miejscu, przynajmniej częściowo, usprawiedliwić. Rozszerzenie kwerendy na okres XV−XVII w. z jednej i epokę stanisławowską z drugiej strony wymagałoby dużego nakładu pracy, być może przekraczającego możliwości jednego badacza. Jednocześnie, biorąc pod uwagę pokaźną ilość przestudiowanego przez Autorkę materiału 3 , jest on dostatecznie reprezentatywny do badań nad prawem małżeńskim, a liczba poddanych analizie przypadków z praktyki wystarcza, aby na ich podstawie formułować uzasadnione wnioski. Monografia składa się z wprowadzenia, trzech rozdziałów, poświęconych kolejno: działaniom i okolicznościom poprzedzającym zawarcie małżeństwa, sprawom majątko-1 Anna Penkała jest doktorem nauk humanistycznych w zakresie historii i adiunktem w Katedrze Historii Nowożytnej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. 2 A. Penkała jest także autorką monografii Panieńskie ochędóstwo. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich, wydanej nakładem Wydawnictwa Libron, Kraków 2016, ss. 432. 3 Autorka wykorzystała w pracy źródła rękopiśmienne pochodzące z archiwów prywatnych oraz kancelarii grodzkich zgromadzone w AGAD, Archiwum Narodowym w Krakowie, Archiwum Państwowym w Lublinie i Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie.