Sevi̇m Ak’In Eserleri̇nde Söz Varliği Unsurlari (original) (raw)

Ebubeki̇r Eroğlu’Nun Seçme Şi̇i̇rleri̇nde Söz Varliği Açisindan Deyi̇mler

the Journal of Academic Social Sciences

Dil, içerisinde taşıdığı söz hazinesi ile gücünü ortaya koyan bir müessesedir. Dillerin söz varlığının tespiti, kelime dünyasının gösterilmesi bakımından son derece önemlidir. Bir dilin söz varlığı içerisinde deyimler, atasözleri, ikilemeler, sıfatlar, kalıp sözcükler, kelime grupları gibi büyük zenginlikler barınmaktadır. Söz varlığı içerisinde değerlendirilen deyimler, önemli dil unsurları arasında sayılabilir. Türk dili uzun yıllar kullanılagelen köklü bir dil olduğundan bünyesindeki sözcük çeşitliliği ve söz varlığı azımsanmayacak düzeydedir. Dilin bu zenginlikleri tüm kullanıcılar, bakımından bir avantaj olarak değerlendirilir. Günlük hayatta her kesimden insanın kullandığı deyimleri, şairler de şiirlerinde sıkça kullanmaktadır. Bu çalışmada Türk edebiyatında uzun yıllardır şiirleri ve düz yazılarıyla tanınan Ebubekir Eroğlu'nun 12 adet seçme şiiri üzerinden deyimler konusu incelenecektir. Eroğlu şairliği, yayıncılığı ve düşünce insanı kimliği ile Türk dili ve edebiyatı bakımından zengin içerikli yayınlara imza atmış bir isim durumundadır. Çalışmada öncelikle şairin hayatı ve edebî kişiliği hakkında kısa bir bilgi verilecek, sonrasında Eroğlu'nun seçme şiirlerinde deyimler konusu ayrıntılandırılacaktır.

Sevim Ak`ın Öykülerinin Eğitsel İletileri

Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2016

Öz Günümüzde çocuğa ve eğitime verilen öneme paralel olarak çocuk edebiyatı alanında verilen eserlerin sayıları da artmıştır. Bu alana katkıda bulunan yazarlarımızdan biri de Sevim Ak'tır. Bu çalışmanın temel amacı, Sevim Ak`ın öykülerini eğitsel iletiler açısından incelemektir. Araştırma kapsamında incelenen materyali, Sevim Ak`ın Can Yayınlarından çıkan toplam 11 çocuk öykü kitabı oluşturmaktadır. Veriler doküman incelemesiyle elde edilmiştir. Verilerin anlamlandırılması sürecinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Çocuk kitaplarındaki iletilerin eğitsel yönü dikkate alındığından dolayı kategoriler gelişim dönemlerine göre başlıklandırılmıştır. Öykülerde duygular ve duyguların ifadesine yönelik iletilerin işlenme sıklığı (%33,03) ilk sırada gelmiştir. Beraberinde eserlerde sırasıyla ahlaki değerlere (%22,48), bilişsel gelişime (%22,02), sosyal gelişime (%12,84), öz bakım becerilerine (%6,88), fiziksel görünüme yönelik (%2,75) toplamda 218 iletiye yer verildiği tespit edilmiştir. Yazarın öykülerinde işlediği eğitsel iletiler ve bunların işlenme sıklığı, bu iletileri okuyucuya iletme yöntemi ve kullandığı dil göz önüne alındığında, araştırmada kullanılan kitapların öğrencilere tavsiye edilebilir nitelikte olduğu söylenebilir.

Sevim Ak’ın Öykülerinin Duyarlık Eğitimi Açısından İncelenmesi

Dil ve Edebiyat Araştırmaları/Journal of Language and Literature Studies, 2019

Çocuk edebiyatı, bireye yaşamı tanıma ve anlamlandırma yolculuğunda çocukluğun ilk dönemlerinden yetişkinliğe kadar eşlik eden önemli bir alandır. Çocuğun bilişsel gelişimine, dil gelişimine, toplumsal gelişimine, yaşamı sanatsal açıdan algılama ve anlamlandırmasına katkısı yadsınamaz derecede büyüktür. Ancak önemli olan çocuk edebiyatının bireye sağladığı bu katkıların sayısal olarak fazlalığı değil niteliğidir. Nitelikli çocuk edebiyatı eserinin ayırt edici yönlerinden biri de bireyin yaşama karşı duyarlık gösterebilme becerisine katkı sağlamasıdır. Bireyin kendi hayatının ve ait olduğu dünyanın dışından durumlarla da ilgilenebilmesi ve bu durumları umursaması olarak değerlendirilen duyarlık, geliştirilmesi zorlu ve köklü çabalara dayanan bir süreç istemektedir. Sürecin etkililiğini artırmak için de çocukların erken dönemden itibaren nitelikli çocuk kitaplarıyla buluşturulması gerekir. Çalışmada, Sevim Ak'ın üç ayrı çocuk kitabı duyarlık eğitimi açısından incelenmiştir. Çalışmada temel nitel araştırma deseni kullanılmış, veriler doküman incelemesiyle elde edilmiştir. Duyarlık konularının belirlenmesinde ve gruplandırılmasında Aslan'ın (2016) oluşturduğu kategori dikkate alınarak içerik analizi yapılmıştır. Belirlenen 29 duyarlık konusundan biri dışında hepsi farklı oranlarda öykülerde tespit edilmiştir. En sık geçen konular insan ve insanın mutluluğu ve dilsel açıdan duyarlıktır. Bunların yanında aile bireylerine, aşka-sevgiye, hayvanlara, yardımlaşmaya, doğaya, dürüst olmaya karşı duyarlık sıkça ele alınmıştır. Bu yönüyle Ak'ın öykülerinin çocukların insana ve çevresindeki her şeye duyarlık kazanmasında, değer vermesinde etkili olacağı söylenebilir.

Söz Varlığı Açısından Alî Şîr Nevâyî’nin Mecâlisü’n Nefâyis Adlı Eserinde Öne Çıkan Deyimler

TEMEL, Emine, “Söz Varlığı Açısından Alî Şîr Nevâyî’nin Mecâlisü’n Nefâyis Adlı Eserinde Öne Çıkan Deyimler”, Doğumunun 120. Yılında Prof. Dr. Ahmet Caferoğlu Hâtıra Kitabı, Editör: Fikret TURAN, Özcan TABAKLAR, Eds., Şenyıldız Yayıncılık, İstanbul, ss. 486-498, 2019.

Orta Asya Türk dili ve edebiyatının gelişmesinde büyük katkıları olan Alî Şîr Nevâyî’nin (1441-1510) en önemli eserleri arasında Mecâlisü’n-Nefâyis (H 896 / M 1490-91) adlı tezkiresi gelmektedir. Türk dilinde yazılan ilk şairler tezkiresi özelliğine sahip olan bu eser, Türk hatta Fars edebiyatına ışık tuttuğu kadar devrin sosyal ve kültürel yaşamını da ortaya koyan tarihî bir kaynak niteliği taşımaktadır. Bu çalışmada Kemal Eraslan’ın Türk Dil Kurumu’ndan yayımlanan 2001 tarihli Alî-Şîr Nevâyî Mecâlisü’n-Nefâyis I (Giriş ve Metin), II (Çeviri ve Notlar) adlı eseri esas alınarak, tespit edilen deyimler, karşıladıkları anlamlara göre tasnif edilmek suretiyle incelenmeye çalışılacaktır.

Sevim Ak’ın Karşı Pencere Öykü Kitabının İçerik Özellikleri Açısından İncelenmesi

Öz Çocuklara çocukların dünyası ile seslenerek onlara okuma sevgisi ve okuma alışkanlığı kazandırmayı amaçlayan çocuk edebiyatı eserleri, biçim özellikleri ile onların görsel algılarını geliştirirken içerik özellikleri ile onlara tabiat, yaşam ve insan gerçekliğine dair duyarlılık kazandırır. Nasihat etmek yerine onları gerçek yaşam durumları ile baş başa bırakarak da çocukların, eğitim ilke ve değerlerini kendilerinin keşfetmelerini sağlar. Biçim ve içerik özellikleri, eğitim ilke ve değerleri ile kuşatılan bu eserler, böylece birer çocuk edebiyatı eserine dönüşür. Bu çalışmanın amacı, Sevim Ak’ın Karşı Pencere adını taşıyan öykü kitabını çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken içerik özellikleri açısından incelemektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Üzerinde çalışılan öykü metinleri, metin merkezli bir yakın okuma ile ele alınmış; elde edilen veriler, içerik analizi yapılarak çözümlenmiştir. Çalışmada çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken içerik özellikleri konusunda Sedat Sever, Alemdar Yalçın ve Gıyasettin Aytaş, Tacettin Şimşek ve Mustafa Ruhi Şirin’in çocuk edebiyatı üzerine yazdıkları kitaplarda üzerinde durulan veriler, ölçüt kabul edilmiştir. Bu ölçütlerden bazıları, bu eserlerde çocuklara öğüt veren bir yaklaşım yerine onları güldürürken düşündüren bir anlayışın benimsenmesi, kurgulanan olaylarda şiddet ve kaba gücün asla bir sorun çözme yöntemi olarak belirmemesi ve çocukların ölüm olgusu ile doğrudan doğruya karşı karşıya getirilmemesi gerektiği, hayvan sevgisinin önemi ile anne- çocuk etkileşiminde dikkat edilmesi gereken noktalardır. Anahtar Kelimeler: Sevim Ak, Karşı Pencere, Çocuk Edebiyatı Metinlerinin İçerik Özellikleri, Betimsel Tarama. INVESTIGATION ON THE CONTENT CHARACTERISTICS OF THE KARŞI PENCERE STORY BOOK OF SEVİM AK Abstract Children's literary works aiming at giving children a reading love and reading habit by calling out to the world of the children give them sensitivity about nature, life and human reality with their characteristic features while developing their visual perceptions with their form features. Rather than admonishing them, they allow children to discover educational principles and values by leaving them with real life situations. These works, which are surrounded by form and content features, educational principles and values, thus become a work of children's literature. The aim of this study is to examine the story book bearing the name of the Karşı Pencere of Sevim Ak in terms of the characteristics of the contents that should be found in the texts of children's literature. Descriptive screening, one of the qualitative research methods, has been used in the study. The story texts studied were handled by a close text- centered reading; the obtained data were analyzed by analyzing the content. The criterion that is mentioned in the books written about children's literature by Sedat Sever, Alemdar Yalçın and Gıyasettin Aytaş, Tacettin Şimşek and Mustafa Ruhi Şirin about the characteristics of the contents that should be found in the children's literature texts in the study is accepted as a criterion. Some of these criteria are the adoption of an understanding that suggests that children are laughing instead of an approach that gives advice to children in these works, the violence and brute force never become a method of problem solving in the fictitious events, and that children should not be brought directly face to face with death, and the points that should be considered in mother- child interaction. Key Words: Sevim Ak, Karşı Pencere, content characteristics of children's literature texts, descriptive screening.

Nûru’l-İslâm Adlı Eserin Söz Varlığı Üzerine Bir Değerlendirme

Eski Anadolu Türkçesi döneminde telif ve tercüme pek çok eser kaleme alınmıştır. Kuran tercümesi, hadis tercümesi, siyer tercümesi, kısasü'l-enbiya, tezkiretü'l-evliya gibi türlerde eserler ortaya konulmuştur. Bu türlerden biri de fıkıh metinleridir. İslamiyet'in Türkler arasında yayılmasıyla beraber zamanla fıkhî konuları içeren çeşitli eserler kaleme alınmaya başlanmıştır. Kudûrî Tercümesi, Ferâiz Kitâbı, Kitâb-ı Gunya, Nazmü'l-Hilâfiyat Tercümesi, Hulvaiyyât-ı Şâhî, Vikâye Tercümesi gibi eserler bu türün başlıca örnekleridir. Yayına hazırlamakta olduğumuz Nûru'l-İslâm adlı eser de fıkıh türünde değerlendirilebilecek bir eserdir. Eserde genel olarak diğer fıkıh metinlerinde de karşılaşılan oruç, namaz, hac, zekât, nikâh, boşanma, miras, kölelik, cariyelik gibi konuların işlendiği görülür. Bu konuların yanında kimi zaman fıkhî meselelerin yer aldığı çeşitli kıssalara da eserde yer verilmiştir. Koç Üniversitesi Suna Kıraç Kütüphanesi Yazma Eserler Koleksiyonu numara 199'da yer alan eser, harekeli nesihle istinsah edilmiş mensur bir eserdir. Eser genel olarak Eski Anadolu Türkçesi dil özellikleri gösterse de yer yer ağız özelliği olarak değerlendirilebilecek dil unsurları taşımaktadır. Bu çalışmada Nûru'l-İslâm adlı eserin söz varlığı ele alınmıştır. Zengin bir kelime hazinesine sahip olan eserin söz varlığı çeşitli başlıklar altında değerlendirilmiştir. Ayrıca fıkıh türüne ait olan eserdeki fıkıh terimleri de ayrı bir başlık altında ele alınmıştır. Çalışma ile eserin söz varlığı ortaya konulmaya çalışılmıştır.

“ABC Çocuklar İçin Türkçe (A1)” Ders Kitabındaki Söz Varlığı Unsurları

Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 2022

Yabancı dil öğretiminde kelime öğretimi büyük bir öneme sahiptir. Kelime öğretimi, birçok öğretim tekniği ve materyal ile gerçekleştirilebilmektedir. Öğretim sürecinde sıkça başvurulan kaynaklardan biri de ders kitaplarıdır. Ders kitaplarının dilde en sık ve yaygın olarak kullanılan kelimelerle hazırlanması sistemli, aşamalı ve ihtiyaca yönelik bir kelime öğretimi açısından bir gerekliliktir. Dilde en sık ve yaygın olarak kullanılan kelimeler, sıklık çalışmaları ile ortaya konmaktadır. Sıklık çalışmaları, hedef söz varlığının belirlenmesinde ve başta ders kitapları olmak üzere ders materyallerinin de bu listelere göre hazırlanmasında önemlidir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi alanında yapılan sıklık çalışmaları ile ders kitaplarında hangi seviyede, hangi kelimelerin olduğu ortaya konmakta; elde edilen verilerden hareketle öğretim sürecinde hangi tür kelimelerden ne zaman ve ne kadar yararlanılacağı yorumlanmaktadır. Böylelikle öğretim sürecinde kullanılabilecek herkes tarafından kabul edilen sıklık listelerine ulaşmak mümkün olmaktadır. Bu anlamda Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ders kitapları üzerinde yapılacak sıklık çalışmalarına ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır. Bu ihtiyaçtan hareketle bu çalışmada, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen çocuk öğreniciler için hazırlanmış ders kitaplarındaki söz varlığı unsurlarını belirlemek ve bunların kullanım sıklıklarını tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla yapılan çalışmanın yöntemi olarak nitel durum çalışması seçilmiştir. Çalışmada ABC Çocuklar İçin Türkçe Öğretim Setinde yer alan A1.1 ve A1.2 seviyesindeki 2 kitap incelenmiştir. Araştırma kapsamında veri toplama aracı olarak doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma sürecinde CIBAKAYA 2.3 programından yararlanılarak kitaplarda yer alan kelime, ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklıkları belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre ders kitaplarında en çok isim ve fiillere yer verilirken atasözlerine hiç yer verilmemiştir. Ders kitaplarında az sayıda da olsa ikilemelere ve deyimlere de yer verildiği tespit edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Türkçe eğitimi; Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi; kelime öğretimi; söz varlığı; kelime sıklığı

Ömer Seyfetti̇n Hi̇kâyeleri̇ni̇n Türkçeni̇n Söz Varliği Bağlaminda İncelenmesi̇

Türklük Bilimi Araştırmaları, 2018

Söz varlığı, bir dile ait sözlerin bütünüdür. Söz varlığının içinde, bir dilin kendi öğelerinden oluşmuş, bunun içine yabancı öğelerinde girebildiği temel söz varlığı, terimler, kalıp sözler, deyimler, atasözleri, ikilemeler vb. öğeler yer alır. Dilimiz söz varlığının içerdiği bu öğeler açısından zengin olmasına rağmen yapılan çalışmalar kısıtlıdır. Bu nedenle söz varlığını belirleme çalışmalarının önemi gün geçtikçe artmaktadır. Bilindiği gibi her şair ve yazarın, kendine has bir söz hazinesi vardır. Şair ve yazarlar bu söz hazinelerindeki sözcükleri kendilerine özgü bir üslûpla şekillendirir, düzeltir, yontar, onlara yeniden ve sürekli hayat verirler. "Ömer Seyfettin Hikâyelerinin Türkçenin Söz Varlığı Bağlamında İncelenmesi" adlı bu çalışmamla da yazarın hikâyelerindeki zengin söz varlığını ortaya koymak ve bu doğrultuda yapılan çalışmalara katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle "söz varlığı ve kapsamı" ele alınmıştır. Söz varlığının içerdiği öğeler ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. İnceleme bölümünde hikâyelerdeki söz varlığı öğeleri (atasözleri, deyimler, ikilemeler, terimler, kalıp sözler, lakaplar, argo ve kaba ifadeler) saptanmıştır. Ayrıca, Ömer Seyfettin'in hikâyelerindeki söz varlığını ortaya koyan bu çalışmayla, dönemin maddi ve manevi kültürü hakkında ipuçları yakalamak ve Türkçenin söz varlığına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Sonuçta, Türk hikâyeciliğinde önemli bir basamak olan Ömer Seyfettin'in hikâyeleri, dil malzemesi bakımından zengin bir söz varlığına sahip olduğunu göstermektedir.