Trabzon Ağzında haçan Belirtecinin Sözdizimsel ve Semantik Kullanımı Hakkında (original) (raw)

Türkçede Tümcesel Belirteçlerin Söz Dizimsel ve Semantik Özellikleri: Konuşucuya Yönelik Belirteçler

2021

Adverbs are considered to be a specific word class and lexical category that helps explain the referent of a verb or sentence. With respect to syntactic and semantic criteria, adverbs classified with different approaches in the literature are divided in two as wide or narrow scope. They are called sentential adverbs when scope over the entire sentence with a wide scope and they mark evidential, attitudinal, speech-act, epistemic, etc. meaning in a sentence. In this study, the syntactic and semantic features of adverbs in Turkish are analyzed in terms of the information structure of Turkish. In addition, the hierarchical order of different types of adverbs by scope are included in the analysis, as determined in the example. The samples included in the analysis were taken from the Turkish National Corpus.

Bir Kimlik İşaretleyicisi Olarak Dil ve Trabzon Ağızlarında Arkaik Hususiyetler

2015

Bugun Trabzon agizlarinda olcunlu dile nispetle dilde yadirganabilecek bazi ses ve sekil ozellikleri ile birtakim soz varligi unsurlari arkaik yapilar uzerinden aciklanabilecek durumdadir. Kelime basindaki “g”lerin “k”, “d”lerin “t”, “b”lerin “p” olmasi; duzluk yuvarlaklik uyumunun ihlali; /ng/ sesinin durumu; on seste b- unsuzunun korunmasi; ek fiilin devrik kullanimi; ikili fiil bicimleri bu minvalde sayilabilir. Bu durumda Trabzon agizlari, Eski Turkce ile iliskilendirilebilecek ses ozelliklerini muhafazasi, Turkcenin tarihsel surecte gecirdigi degisme ve gelismelerin farkli zaman dilimindeki izlerini kismen tasi- masi bakimindan dikkat cekici bir mahiyet arz eder. Soz konusu malzemenin Trabzon agizlarini, soz varligi ve ses ozellikleri itibariyle Turkceye mahsus arkaik zamanlara baglar. Kitle iletisim araclarinin tartisilmaz etkisi ve egitim olanaklarinin yayginligina ragmen Trabzon agizlari, tarihsel surecte Turkcenin gecirdigi turlu degisme ve gelismeleri bir arada barindiran ...

Ağri İli̇nde Kullanilan Soyadlari Üzeri̇ne Di̇lbi̇li̇msel Bi̇r Araştirma

2017

Ad ve soyadi kisiye bir taraftan bir kimlik saglarken ote yandan icinde bulundugu toplumun diger uyeleri ile her cesit sosyal iliskiyi surdurmede onemli bir isleve sahiptir. Gerek kisiler arasi iliskilerde gerekse kisiler ile devlet arasindaki iliskilerde onemli bir role sahip ad ve lakap/soyadi kullanimi, nufusun az oldugu donemlerde herhangi bir sikintiya yol acmamistir. Bu durum, ancak Cumhuriyetin ilk yillarina kadar devam edebilmistir. Boyle bir ortamda gunumuz toplum yasamini kolaylastiran faktorlerden biri olan Soyadi Kanunu toplum hayati icin onemli bir degisim ve gelisimin habercisi olmustur. Bu arastirmanin amaci, Agri’da soyadi tercihlerinin yansimalarini; son ceyrek asirda soyadi tercihleri ile kisi, aile ve sosyal yasanti arasindaki iliskiyi belirlemektir. Ek olarak Soyadi Kanununun koydugu sinirlamalar karsisinda adlandirmalarin nitelikleri, soyadi tercihlerindeki sosyal deger ve motifleri tespit etmektir. Yapilan bu calisma, nitel bir arastirma olup veriler dokuman in...

Türkçede Belirteçlerin İşlevleri ve Sözlük Tanımları: özetle, basitçe, açıkçası, açıkça

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi Journal of Academic Language and Literature, 2021

Bu çalışmada; özetle, basitçe, açıkçası ve açıkça belirteçleri derlem temelli olarak işlevsel yaklaşımla incelenmiş, tümcesel (geniş açılı) ve eylem öbeğine (dar açılı) yönelik kullanımları karşılaştırılmıştır. İncelemenin ikinci aşamasında, belirteçlerin işlevsel özelliklerine göre Güncel Türkçe Sözlük’te verilen tanımlar değerlendirilmiş ve sözlükte tanımın hangi belirteç tipiyle örtüştüğü tartışılmıştır. Çalışmanın amacı, Türkçede belirteçlerin sınıflandırılmasına yönelik veri sunmak ve sözlüksel tanımlarına katkı sağlamaktır. Bu amaçla, tümcesel belirteçler ve eyleme yönelik kullanılan belirteçlerin ortak özelliklerinden hareketle Güncel Türkçe Sözlük’te yer alan açıkçası, basitçe, açıkça belirteçlerinin tanımları, varsa örnek kullanımları belirteç türleri açısından değerlendirilmiş, özetle belirtecinin de sözlükte yer almasının gerekliliği nedenleriyle açıklanmıştır. İncelemede, madde başında tanımlanan belirteç türü ile örnek tümcedeki belirtecin farklı olduğu ve bazı madde başlarında belirteç türlerinden tek bir türün özelliklerine göre tanım yapıldığı tespit edilmiştir. Bu bulgulara dayanarak inceleme sonucunda, Güncel Türkçe Sözlük’te madde başı olarak kabul edilen belirtecin türü dikkate alınarak belirlenen ölçütler çerçevesinde tanım yapılması ve örneklerin de tanıma uygun verilmesi için öneriler sunulmuştur.

Codex Cumanicus'ta Bulunan Mental Fi̇i̇lleri̇n Günümüz Anadolu Ağızlarındaki̇ Kullanımları Üzerine

2019

Dil ile onu yazili ve sozlu olarak kullanan toplumun hayati ve dusunce sistemi arasinda dogrudan bir iliski oldugu bilinen bir gercektir. Milletlerin sosyal hayati ve dusunce sistemi birbiriyle paralel olarak ilerleyen iki kavram olarak gorunmektedir. Dil ve zihnin iliskisinden yola cikarak, kelimelerin beyinde olusumu arastirmacilar tarafindan incelenmistir. Dilin mental sureci farkli asamalardan meydana gelmektedir. Bu surecin ilk asamasi algilamadir. Insan cevresindeki olaylari duyulariyla algilayarak beyne gonderir. Ikinci asamada ise alinan bilgiler ile beyinde olan bilgiler anlamlandirmayi ve yorumlamayi gerceklestirir. Son olarak, birey bu bilgilerden hareketle kendi dusuncelerini ve duygularini dile aktarir. Bu surec zihin ve dil arasindaki dogrudan iliskiyi cok acik bir sekilde gostermektedir. Turkcenin donemsel kullanimlarinin gunumuzde ne sekilde yasadigi dilbilimciler tarafindan her zaman merak konusu olmustur. Yapilan bu calismayla Codex Cumanicus isimli eserden hareket...