AŞKA VE ZEVKE ADANMIŞLIĞIN SİMGESİ BİR ESRİKLİK MEKÂNI DİVAN ŞİİRİNDE MEYHANE (original) (raw)

2023, AŞKA VE ZEVKE ADANMIŞLIĞIN SİMGESİ BİR ESRİKLİK MEKÂNI DİVAN ŞİİRİNDE MEYHANE

Şâdmân ol bu gün Emrî ki leb-i rûze gibi Hamdüli'llah ki açıldı der-i meyhâne yine (Emrî, g.497/5) Divan şiirinde irfanî boyuttan dünyevî boyuta doğru geniş bir perspektifte ele alınan ve aşkın kaynağı olarak konumlanan MEYHANE algılarının çok çeşitli söylemleri bulunmaktadır. Bu algılarda dünyevi ve gerçek anlamda şarabın konu edildiği sayısız örnek te bulunmaktadır. Bu kitap, meyhane algısının irfanî/manevî boyutlarını değil, DÜNYEVÎ/MADDÎ çehresini aydınlatmak amacıyla yazılmıştır. Konunun dünyevilik bağlamında sayısız örnekleri bulunmasına rağmen, yeterince dillendirilmediği bir gerçeklik olarak durmaktadır. Bu bağlamda kitap, meyhane algısının dünyevi boyutlarını içermekle alandaki boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır. Çünkü kaynaklarda da görüldüğü gibi meyhane ve rintlik konulu beyitlerin tamamını tasavvufî boyutuyla değerlendirmemiz mümkün değildir. Onların gerçek anlamda şarabı ve meyhaneye adanmışlığı içeren örneklerinden de bahsetmek gerekmektedir. Bunlar aşka ve zevke adanmışlığın estetik numuneleri olarak sayısız Divanı doldurmuş bulunmaktadır. İşlenmediği takdirde klasik şiirin geniş perspektifi ve şiirsel söylem dili de eksik bırakılmış olacaktır. Kitabın içeriğindeki beyitler, meyhane konulu şiirlerin birincil kaynağı durumundaki Arap şiiri ve ağırlıklı olarak Fars şiirindeki örnekleri ile mukayeseli olarak ele alınıp işlenmiş, Klasik Türk şiirindeki farklı ve orijinal söylemleri ortaya konulmuştur. Söz konusu beyitlere bakıldığında meyhane ve ona ait birincil zevk unsuru şarap ile şaraba dair diğer olguların (saki, kadeh, sürahi, küp, fıçı vs.) Divan şiirinin aşk anlayışı ile bağını kuran zevk unsurları hâlini aldığı ve bu yönde bir kullanıma sahip oldukları görülür. Bu yönüyle meyhane, dünyevi manada bakıldığında zevkin âdeta simgeleştirildiği bir mekân olma vasfını da taşımaktadır. Böyle söylemlerde Ortaköy, Kumkapı ve en önemlisi Galata sırtlarını bir dilberdudağı misali sahil boyunca kuşattığı görülen meyhanelerin şaraba olan tutkunluk ve vazgeçilmezlik hissini pekiştirme görevi üstlendikleri de görülmektedir. Bu betimlemelerde Ramazan’da bayram muştusu veren açılışının “elhamdüllillah” denilerek bir şükür sözü ile pekiştirilip sunulmasına dahi rastlanabilmektedir. Böylece meyhane, Divan şiirinin sosyal hayata açılan pencerelerinden biri olarak zevke dayalı yaşam biçiminin dünyevî alandaki en önemli timsallerinden biri hâline gelmektedir. Bu kitap meyhanenin bu yöndeki niteliklerini derli toplu bütünleyerek, maddî ve dünyevî hemen tüm yönlerine açıklık getirmesiyle alandaki önemli bir boşluğu doldurmuş olacağı aşikârdır.

Sign up for access to the world's latest research.

checkGet notified about relevant papers

checkSave papers to use in your research

checkJoin the discussion with peers

checkTrack your impact