1946 Genel Seçimleri: Adana (Seyhan) Örneği (original) (raw)

1946 Genel Seçimleri: Adana (Seyhan) Örneği 1946 General Elections: The Case of Adana (Seyhan

Selçuk Türkiyat Araştırmaları Dergisi (Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı), 2023

7 Ocak 1946’da Demokrat Parti (DP)’nin kuruluşu, Türk demokrasi tarihi açısından yadsınamayacak bir önem taşır. II. Dünya Savaşı’nı demokrasi cephesinin kazanmasının etkisiyle savaş yıllarında olgunlaşan muhalif hareket, 1946 yılında DP’nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır. 1945 yılında Milli Kalkınma Partisi kurulmuş olsa da gerçek anlamda iktidara alternatif bir muhalefet partisi olma özelliğini yakalayamaz. 1947 yılında yapılacak olan genel seçimlerin 1946 yılına çekilmesi iktidar-muhalefet ilişkilerini gerginleştirirken, 21 Temmuz 1946’da gerçekleşen bu seçimlerin “şaibeli” seçimler olarak öne çıkması, siyasi hayatta daha büyük tartışmaları beraberinde getirmiştir. Tüm bu tartışmalara rağmen 1946 Genel Seçimleri Türk demokrasisi adına bir dönüm noktasıdır. 5 Haziran 1946 tarihinde kabul edilen yeni seçim kanunu ile tek dereceli olarak yapılan seçimlerde açık oy gizli sayım, liste usulü çoğunluk sistemi uygulanmıştır. Oldukça hareketli bir siyasi atmosfer içerisinde gerçekleşen seçimler hem seçmen hem de partiler adına önemli bir deneyimdir. DP bu seçimlerde uygulanan usulsüzlükleri muhalefette kaldığı süre zarfında sıklıkla dile getirdiği gibi 1950 Genel Seçimleri öncesi seçim meydanlarına da taşımıştır. Çalışmamızda Adana özelinde 1946 Genel Seçimlerinin uygulanış süreci; seçim çalışmaları, partilerin birbirleriyle olan rekabeti ve seçim sonuçları irdelenmeye çalışılmıştır.

1946 GENEL SEÇİMLERİNDE PROPAGANDA

Öz İkinci Dünya Savaşı'nın bitiminden sonra, iç ve dış şartların olgunlaşmasıyla, Türkiye'de çok partili yaşama geçilmiştir. Bu dönemde Türkiye'nin siyasal yaşamına giren en önemli muhalefet partisi, CHP'den kopan milletvekilleri tarafından kurulan Demokrat Parti olmuştur. Demokrat Parti, kuruluşundan itibaren hızlı bir şekilde ülke genelinde teşkilatlanmayı ve örgütünü genişletmeyi başarmıştır. Küçük bir muhalefet partisi olarak öngördükleri DP'nin, kısa sürede yoğun bir ilgiye mazhar olması CHP idarecilerini telaşlandırmış ve DP'nin teşkilatını daha fazla genişletmesine zaman tanımamak amacıyla önce belediye seçimlerini ardından da milletvekili seçimlerini erkene almışlardır. CHP'nin bu kararı, önceleri olumlu bir çizgide ilerleyen iktidar-muhalefet ilişkilerinin gerginleşmesine ve Türk demokrasi tarihinde önemli bir yer tutan, ilk çok partili ve tek dereceli genel seçim olan, 1946 milletvekili seçimlerine son derece yüksek bir siyasi tansiyon ve gergin bir atmosfer içinde girilmesine neden olmuştur. Bu durum, gerek iktidar ve gerekse muhalefetin 1946 seçimlerindeki seçim propagandalarına da yansımıştır. Bu makalede Demokrat Parti'nin ve Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1946 seçimlerinde kullandıkları propagandalar ele alınmış ve irdelenmiştir. Abstract Following the end of World War II and the formation of interior and exterior conditions, multi party system was established in Turkey. The most important opposition political party of this period was the Democrat Party (DP), which was established by the deputies separated from the Republican People's Party (CHP). Since its foundation, DP had rapidly managed to be organized and widen the organization across the country. Despite having being predicted as a minor opposition party by CHP, DP took great attraction in short time by the society and the directors of CHP got worried and they decided to hold the both the municipal and parliamentary elections earlier than previously planned in order not to allow DP to widen much across the country. The decision taken by CHP caused the relations between the government and opposition to become strained and accordingly the parliamentary elections in 1946 – which took an important role in the history of Turkish

1946 Belediye Seçimleri Ve Basın

Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2008

Türkiye hem dış hem de iç siyasi gelişmelerin etkisiyle 1945 yılında çok partili sisteme geçmiştir. 22 yıldır tek parti olarak iktidarını sürdüren CHP başlangıçta, meşru iradeye dayandığını ispatlamak amacıyla, kurulan muhalefet partilerine sempatiyle yaklaşmıştır. Ancak, karşısında ciddi bir muhalefetin oluştuğunu kısa sürede fark etmiş, buna bağlı olarak da paniğe kapılmıştır. İktidarını kaybetme korkusuna kapılan CHP bir yandan muhalefete baskılar yapmaya başlamış, diğer yandan da baskın seçimler yoluyla yeni bir iktidar döneminin yollarını aramaya başlamıştır. Bu amaçla 1946 Eylülü'nde yapılması gereken belediye seçimleri 1946 Mayısı'na; 1947 Martın'da yapılması gereken milletvekili genel seçimi de 1946 Temmuzu'na alınmıştır. Baskın seçimler hem muhalefet partilerinin hem de kamuoyunun protestolarına yol açmış, böylece 1946 seçimleri Türk siyasi tarihinin en tartışmalı seçimlerinden biri olmuştur. Bu süreçte basın da önemli bir rol oynamış, bazı gazeteler doğrudan iktidarın propagandasını yaparken bazıları da muhalefetin sözcülüğünü üstlenmişlerdir.

1946 BELEDİYE SEÇİMLERİ VE BASIN

Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Merkezi, 2008

Türkiye hem dış hem de iç siyasi gelişmelerin etkisiyle 1945 yılında çok partili sis-teme geçmiştir. 22 yıldır tek parti olarak iktidarını sürdüren CHP başlangıçta, meşru iradeye dayandığını ispatlamak amacıyla, kurulan muhalefet partilerine sempatiyle yaklaşmıştır. Ancak, karşısında ciddi bir muhalefetin oluştuğunu kısa sürede fark etmiş, buna bağlı olarak da paniğe kapılmıştır. İktidarını kaybetme korkusuna kapılan CHP bir yandan muhalefete baskılar yapmaya başlamış, diğer yandan da baskın seçimler yoluyla yeni bir iktidar döne-minin yollarını aramaya başlamıştır. Bu amaçla 1946 Eylülü'nde yapılması gereken belediye seçimleri 1946 Mayısı'na; 1947 Martın'da yapılması gereken milletvekili genel seçimi de 1946 Temmuzu'na alınmıştır. Baskın seçimler hem muhalefet partilerinin hem de kamuoyunun protestolarına yol açmış, böylece 1946 seçimleri Türk siyasi tarihinin en tartışmalı seçimle-rinden biri olmuştur. Bu süreçte basın da önemli bir rol oynamış, bazı gazeteler doğrudan iktidarın propagandasını yaparken bazıları da muhalefetin sözcülüğünü üstlenmişlerdir. Turkey has passed the multiparty system in 1945 efficient of foreign and local politics improvoments. CHP that kept on as a government party for 22 years before passing mul-tiparty system, came close with sympathy to opposition parties, via to prove depanding it's legal will. By the way CHP realiesed and paniced tahat the powefull and stronger opposition party had occured in a short time. CHP has seized with of loosing government power and started to keep opposite parties down. On the other hand CHP looked for a power term via dominant election. For this reason the municipal elections was advanced the. Dominant elections was caused to protest of public opinions and opposite parties. By the way elections of 1946 have became one of the most polemic election in modern Turkish history. In this process, press had a very important role. Some journals made propaganda of CHP the government party, some of them supported opposition.

1946 Seçimleri Öncesinde Öne Çıkan Bazı Hususlar

2010

Cilt: 1 Sayı: 1 Yıl: 2010 1946 SEÇMLERNDE ÖNE ÇIKAN BAZI HUSUSLAR SOME PROMINENT POINTS IN THE 1946 ELECTIONS Ensar YILMAZ • • • • Özet 1946 seçimlerinin tek dereceli olması ve seçimlere birden çok partinin katılması siyaset ve toplum ilişkisi açısından Türkiye'de köklü değişimlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu seçimler sonucu siyasi sosyalleşme ve sosyal mobilizasyon açısından yeni bir durumun ortaya çıktığı görülmektedir. Seçimler toplumun siyasi bir aktör olarak ortaya çıkışının ilk işaretlerinden biri olarak da görülebilir. Seçimler baskı ve yasa dışı uygulamalarla gerçekleşmiş olsa dahi siyaset ve toplum ilişkisinin yeniden tanziminin kaçınılmaz bir ihtiyaç olduğunu göstermesi açısından önem arz etmektedir. Abstract Because of it is single-stage and multi-party system 1946 general elections caused fundemantel changes in relationship between politics and society in Turkey. As a result of this elections caused a new condition in terms of political socialization and social mobilization is seen. The elections could be seen one of the first signs of society's emergence as a political actor. Though the elections voted under pressure and illegal applications it is important in showing flagrant necessity that rearrangement the relationship between politics and society.

1946 GENEL SEÇİMLERİNDE AYVALIK/AYVALIK IN THE GENERAL ELECTION OF 1946

The Soviet Union, one of the two most powerful states in the war with America after the end of World War II, have found a number of demands from Turkey. He started to put pressure on Turkey, especially on the Straits. In the face of this attitude of the Soviets, Turkey has been looking for an ally from the West. The United States emerged as the country in which it could be ally in seeking. On the one hand while striving to build relationships with America, on the other hand has been tried to constitute democracy because of foreign policiy concerns in Turkey by multiparty life. The Republican People’s Party saw that the Democratic Party (DP) established on January 6, 1946, after multiparty life passion, quickly gathered supporters and wanted to secure its government for another four years by taking one year. DP was not organized in the whole country because the elections were about 6 months. The organization of the party in Ayvalık corresponds to May. In this respect, the election work for the Ayvalik DP organization has become much more difficult. Although multi-party allegations were passed, anti-democratic clauses in the Election Law and the attitudes of administrators stained the 1946 General Elections. In Ayvalık, parallel discussions have been made to the rest of the country, it was claimed that the Ayvalik DP organization was cheating in the elections and that it was against the Election Law, on the other hand, The CHP has suggested that the elections are held in full honesty and fraternity. Similar events took place in the elections of the Provincial General Assembly after the general elections, the opposition blamed the government. Both in the 1946 general election and in the election of the provincial general assembly, those living in Ayvalık constituted an example of Turkey's new political atmosphere.

Türkiye'nin Demokratikleşme Sürecinde Bir Dönüm Noktası Olarak 1946 Seçimleri

Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019

1946 yılında gerçekleştirilen milletvekili seçimleri, Türkiye'nin demokratikleşme sürecinde önemli bir dönüm noktasıdır. Cumhuriyet dönemindeki ilk çok partili seçim olma özelliğini taşıyan 1946 Seçimi, gerek demokratikleşme sürecine yol açan etkenlerin kapsamı, gerekse seçim sürecinde yaşanan baskılar nedeniyle önemli tartışmalara yol açmıştır. Bu çalışmada ilk olarak, çok partili demokratik bir düzene geçişin iç ve dış dinamikleri incelenmiştir. Ardından 1946 yılında gerçekleşen seçimin demokratik niteliği tartışılmıştır. Bu kapsamda, seçim sürecinde yaşanan gelişmeler, dönemin basınında yer alan haberler de dikkate alınarak ortaya konmuştur. Ayrıca seçimin demokratik niteliğinin değerlendirilmesinde önem taşıyan, 1946 yılında yürürlüğe giren seçim kanunundaki düzenlemeler, seçim güvenliği açısından analiz edilmiştir. Çalışmanın son bölümünde, seçim sonuçlarının meşruluğuna gölge düşüren olaylar basındaki yansımaları çerçevesinde ele alınmıştır.

1946 MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ VE CELÂL BAYAR’IN SİYASÎ FAALİYETLERİ

Atatürk Dergisi, 2021

Cumhuriyet devri Türk siyasal yaşamında önemli bir yere sahip olan Demokrat Parti ile ilgili araştırmalar genel olarak Adnan Menderes’i merkeze alarak yapılmış, partinin 1946-1950 arası dönemde genel başkanlığını üstlenmiş olan Celâl Bayar daha geri planda kalmıştır. Oysa Cumhuriyet öncesi başladığı politika hayatında önemli görevler üstlenen ve Millî Mücadele döneminde de aktif şekilde siyasetin içinde bulunan Bayar, Cumhuriyet devrinde bakan ve Başbakan olarak mühim hizmetlerde bulunmuş, Kemalist devrimin sembol isimlerinden birisi haline gelmiştir. İktisatçı kökenli olması nedeniyle uzun süre başta 1924 yılında İş Bankası’nın kuruluşundaki rolü olmak üzere Cumhuriyet devri ekonomi politikalarının önde gelen uygulayıcılarından birisi olan Celâl Bayar 1939’da Başbakanlıktan ayrıldıktan sonra II. Dünya Savaşı yılları süresince milletvekili olarak Meclis’teki görevine devam etmiştir. Celâl Bayar, II. Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’de tekrar kurulan demokratik düzenin başta gelen oluşumlarından Demokrat Parti’nin kurucularından birisi olarak iktidarın uygulamalarından memnun olmayan kitlelerin ilgi odağı haline gelmiştir. Cumhuriyet tarihinde muhalefet partilerinin de katıldığı ilk seçim olan 1946 milletvekilli seçimleri bir anlamda muhalefetin etkisini sınırlama adına bir yıl erkene alınmıştır. Seçime katılma kararı alınmasından sonra Demokrat Parti lideri Celâl Bayar, başta Ege Bölgesi olmak üzere olabildiğince fazla yerde propaganda faaliyetlerinde bulunarak iktidardaki Cumhuriyet Halk Partisi’ne karşı aktif bir siyasî mücadele yürütmüştür.