HAKİKAT-SONRASI ÇAĞDA YALAN HABER SORUNU: ARADIĞINIZ “GERÇEĞE” ŞU AN ULAŞILAMIYOR, LÜTFEN SONRA TEKRAR DENEYİNİZ (! (original) (raw)
Related papers
ULUSLARARASI GÜNÜMÜZDE İSLAMİ İLİMLER ALGISI SEMPOZYUMU I “Sünnet Algısı”, 2021
Bilindiği gibi fıkıh usulünde sünnetin tespitinde ahad haberler büyük önem taşımaktadır. Ancak bu haberlerin sonraki nesillere aktarılmasında çeşitli güvenlik sorunları olduğu da bilinen bir gerçektir. Bu sebeple usul alimleri hem ahad haberle amel edebilmek hem de çatışan ahad haberler karşısında nasıl hareket edileceğini belirlemek için çeşitli kriterler geliştirmişlerdir. Çatışan ahad haberle amelde İmam Şirazî’nin, Şafii mezhebinde, kendisinden önceki ve sonraki alimlerde olmayan bazı kriterler belirlediği görülmektedir. Bu çalışmada onun ahad haberle amelde Şafiilerden ayrıldığı hususlar tespit edilmeye çalışılacaktır.
HAKİKAT SONRASI ÇAĞDA YENİ MEDYA VE TASARIMI YENİDEN İNŞA ETMEK
HAKİKAT SONRASI ÇAĞDA YENİ MEDYA VE TASARIMI YENİDEN İNŞA ETMEK /NEW MEDIA IN THE POST-TRUTH AGE AND REBUILDING THE DESIGN, 2023
Hakikat sonrası ya da "Post Truth" olarak anılan, gerçek ve ötesiyle ilgili kabul durumlarını içeren bir olgu olarak hayatımıza dahil olan "Yeni Medya" sözcüğü, dijitalleşme ve bununla birlikte gelişen yeni teknolojilerle ilişkili, interdisipliner bir kavramdır. Geleneksel medya araçlarını, dijital ağlara dahil ederek, farklı mecralarda aktif şekilde var olan, dolayısıyla insan hayatının yadsınamaz bir parçası haline gelen "Yeni Medya" kavramı, günümüzün etkin iletişim olanaklarını kapsaması açısından önemli bir araştırma alanıdır. Ancak Yeni Medya kavramını sadece iletişim odaklı bir ortam olarak nitelemek eksik bir değerlendirme olacaktır. Günümüzde sanal gerçeklik ortamlarının, görüntülü eş zamanlı ya da zamandan mekândan bağımsız etkileşim olanaklarının, özellikle Covid-19 pandemisiyle güncel hayatımızın bir parçası olduğu düşünüldüğünde, ütopik, belki distopik gibi gelen, gelecek senaryolarının çok da uzakta olmadığını öngörülebilir. İnsanlık için yeni bir evren tasarımı ve dolayısıyla yeni bir gerçeklik içeren bu uygulamaların hayatımıza getireceği olumlu ve olumsuz senaryolar tartışıladursun, tasarım odaklı pratiklerin bu değişimden en çok etkilenen disiplinler olduğu açıkça görülmektedir. Araştırma, yeni hakikat olarak adlandırılan çağda, iletişimin hızlı, çoklu, dijital ve değişken yapısını odağına alarak, yeni medya teknolojilerinin, tasarımı nasıl yeniden tanımladığını anlamayı, bu bağlamda yaşantımıza dahil olan iletişim ve yeni medya mecralarını incelemeyi amaçlar. Literatür taraması yöntemine dayalı araştırma, günlük yaşama dahil olan bu yeni gerçekliğin dinamiklerini, özgün değerlendirmelerle ortaya koyarak alana katkı sağlayan değerlendirmelere ulaşmaya odaklanır.
HAKİKAT ÖTESİ (POST-TRUTH) DÖNEMDE DOĞRULAMA PLATFORMLARI: TEYİT.ORG ÖRNEĞİ
Oxford Sözlüğü tarafından 2016’da yılın sözcüğü seçilen hakikat ötesi, “nesnel gerçeklerin belirli bir konu hakkında kamuoyunu belirlemede duygulardan ve kişisel inançlardan daha az etkili olması durumu”nu ifade etmektedir. Hakikat ötesi dönemde dolaşıma giren bilgilerin tarafsız ve şeffaf bir şekilde doğrulanmasına duyulan ihtiyaç ise doğruluk kontrolü yapan organizasyonları beraberinde getirmiştir. Bu çalışma, hakikat ötesi kavramı üzerinden sosyal medyada üretilen, hızla yayılan yalan haberlerin, şüpheli içeriklerin ve görsellerin doğruluğunu teyit eden ve kamuoyunu doğru bilgilendirmeyi amaçlayan doğruluk kontrolü (fact-checking) sistemine odaklanmıştır. Bu çerçevede, interneti birincil haber kaynağı olarak kullanan kişiler için sosyal medyada gündeme gelen şüpheli içeriklerin, medya gündemindeki iddiaların, yaygın bilinen yanlışların, şehir efsanelerinin doğruluğuna odaklanan ve analizlerini internet sayfasında yayınlayan Teyit.org adlı doğrulama platformu ele alınmıştır. Teyit.org’un organizasyonel yapısı, işleyişi, çalışma prensipleri ve yaptığı analizler incelenmiştir. Platformun, 01 Ocak 2017-31 Aralık 2017 tarihleri arasında internet sitesinde yayınlanan şüpheli içeriklere yönelik analizleri, içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Hakikat ötesi (post-truth), doğruluk kontrolü (fact-checking), doğrulama platformları, Teyit.org
2019
21. yuzyilin iletisim teknolojilerindeki gelismelerle sekillenen hizli iletisim ortami ve ozellikle sosyal aglar her tur icerigin genis kitlelere yayilmasinda onemli bir etkiye sahiptir. Nesnel gerceklerden cok duygulara hitap eden haberlerin yayilmasi da bu sebeple gecmise gore cok daha hizli olmakta ve cok sayida insana ulasmaktadir. Alternatif medya anlatilarina, gorecelige ve duygusalliga dayanan post-truth cagi, hedef kitleleriyle iliskilerinde seffafligi ve guven olusturmayi temel alan halkla iliskiler disiplini icin de yeni mucadeleler getirmektedir. Hedef kitlelerinde guvene ve gerceklere dayanan uzun vadeli iliskiler kurmayi ve surdurmeyi amaclayan halkla iliskiler gerceklerin ve guvenin erozyona ugradigi post-truth caginda kendini ve mesajlarini inanilir kilmayi nasil basarabilir? Bu sorunun cevabi muhtemelen halkla iliskilerin hedef kitlelerinin de bilgiye erisme, erisilen bilgiyi sorgulayici bir tutumla analiz etme ve sonuc olarak dogru ve guvenilir bilgiyle gercek disi ...
HAK HABERCİLİĞİNİN DOĞASI VE OLANAĞI
Haber, ideolojik yapısından etik çerçevesine kadar birçok farklı düzeyde tartışılan ve çözümlenen bir alan olagelmiştir. Gerek uluslararası çalışmalarda gerekse Türkiye'de, haber ve habercilik ile ilgili kapsamlı çözümlemeler, özellikle 1970'lerden başlayarak, siyasal ve toplumsal iktidarın devamlılığı açısından, genelinde medyanın özelinde ise haberlerin rolünü sorgulamaktadır. Söz konusu sorgulamalar, egemen olanın egemenlik koşullarının yeniden üretimine odaklıdır. Bu çalışmalar, bir sınıfın egemenliği kadar cinsiyete, ırka, kültürel ve dini farka dayalı egemen koşullarının sürekliliğine de dikkat yöneltmektedir. Aralarındaki yaklaşım ve yöntem farklılıklarını bir yana bırakarak çok kabaca söylenirse, güç/iktidar ilişkilerinin ve egemenliğin kuruluşunda emekçi sınıfı kapitalist karşısında, kadını erkek karşısında, Doğu(lu)yu Batı(lı) karşısında, çeşitli etniklikleri hâkim etniklikler karşısında tabi ye tali kılan; yani üzerinde güç/iktidar uygulanan olarak kalmaya mahkûm eden anlam yapısı, haberlerde açıkça teşhis ve tespit edilebilmiştir.'Bu tespitler, tarihsel akışın ortaya koyduğu her yeni uğrak boyunca durmaksızın yapılan araştırmalarla sürekli gözden geçirilmektedir. 106 • İNSAN HAKLARI HABERCİLİĞİ
HAYAL İLE GERÇEK ARASINDA TİMBUKTU İMGESİ
2022
Sahra çölünün güney kıyısında kurulmuş olan Timbuktu, mevcut fiziki gerçekliği ve efsanevi yönüyle iki farklı imgeye sahiptir. Mansa Musa'nın hac yolcuğu sırasında Kahire'de yüklü miktarda altın dağıtması Sahraaltı Afrika'sına büyük bir ün kazandırmış, bölge Avrupalıların ilgisini çekmeye başlamıştır. Dikkatlerin üzerine en çok yoğunlaştığı şehir ise Timbuktu olmuştur. Mayorkalı Abraham Cresques tarafından İspanya kralı için çizilen Katalan Atlası'nda, Mansa Musa elinde altın küre ile birlikte Timbuktu'nun yanı başında tasvir edilmiştir. Timbuktu kazandığı bu ünle birlikte tüccarları ve âlimleri de kendine çekerek büyüyüp gelişmiştir. Şehrin ticari gelişimi efsanevi ününü de artırmış Timbuktu'ya ulaşmanın Batı Afrika altın kaynaklarına ulaşmak olacağı düşünülmüştür. Avrupalılar hem kuzeyden Sahra çölü üzerinden hem de güneyden Gine kıyılarından Timbuktu'ya ulaşmanın bir yolunu aramışlardır. Şehre ulaşarak burası hakkında bilgi getirecek olan kişiye verilmek üzere ödüller konulup cemiyetler kurmuşlardır. Bu çalışmamızda Avrupalı kâşiflerin Timbuktu'ya ulaşma serüvenlerini ve şehre ulaştıklarındaki ilk izlenimlerini ele alacağız. Ayrıca Timbuktu'nun efsanevi yönünü nasıl oluşturduğu, uzun yıllar nasıl koruduğu, ne gibi gerçekliklerden esinlendiği, hangi deyim ve sözlere kaynaklık ettiği gibi sorulara yanıt arayacağız.
YAYIN KRİTİĞİ: GERÇEKTE(N) ÖYLE Mİ OLMUŞ: POST TRUTH ZAMANLARDA TARİHİN TEMSİLİ
Gerçeklik sonrası, hakikat ötesi, gerçek aşırı gibi anlamlara gelen post-truth kavramı; nesnel hakikatlerin belirli bir konu üzerinde kamuoyunu belirlemede duygusal ve kişisel kanaatlerden daha az etkili olması durumu şeklinde tanımlanır. Post-truth; doğruların hakikatlerin, olguların önemini yitirdiği bir dönem olarak değerlendirilir (WEB1, 2016). Kavramı; hakikatin önemsizleşmesi ve yalanın meşrulaştırılması olarak tanımlayan çalışmalar da mevcuttur (Alpay, 2017: 25). Post-truh kavramı, 1992 yılında bir tiyatro oyununda literatüre girmiş ve Ralp Keyes tarafından 2004 yılında kaleme alınan The Post-Truth Era (Hakikat Sonrası Çağ) kitabıyla popülerlik kazanmıştır. Göreceli gerçeklik olarak da anlamlandırılabilecek bu kavram; tarihsel önem arz etmesi hasebiyle Brexit referandumu ve ABD Başkanlık seçimleri sürecinde öne çıkmıştır.
GERÇEK YALANLAR: BİR SİYASİ KAVRAM OLARAK POST TRUTH (GERÇEKLİK ÖTESİ)
İSTANBUL KONGRESİ, 2021
Temel anlamı ile kamu politikalarını görmezden gelerek, olgularla desteklenmeyen bir mesajı duygulara hitap ederek sürekli olarak öne sürme ve bu şekilde siyaset yapma kültürü şeklinde tanımlanabilen post truth (gerçeklik ötesi), son yıllarda siyasi jargonda sıkça dile getirilen kavramlardan biri olmuştur. Post truth kavramı, Türkçeye “gerçeklik ötesi”, “hakikat sonrası” şeklinde çevrilmiş olsa da bu tanımlar post truth kavramını tam olarak karşılamamaktadır. Post truth; objektif bir gerçeklik karşısında kişisel duyguların ve çıkarların bu objektif gerçekliğin önüne geçmesini ve kamuoyunu da bu şekilde etkilemesini ifade eder. Bu kavram ilk olarak 1992 yılında Sırp-Amerikan oyun yazarı Steve Tesich tarafından kullanılmıştır. Tesich, aynı yıl kaleme aldığı “Yalanlar Hükümeti (Government of Lies)” adlı makalesinde Amerika’da halkın önemli bir kısmının, hükümet politikalarını ve siyasi propogandaları sorgulamadan kabul ettiğini belirtmiştir. Post-truth kavramı, insanların gerçekleri aramak ve öğrenmek yerine kendilerine sunulan bilgileri gerçek kabul ederek bunlara inanmayı tercih ettiklerini ifade eder. Bu durum da; bireylerin bağlı bulundukları ideolojiye karşıt görüşlerin olduğu kişi ve ortamlardan uzak durmasını, hatta onları yok saymasını beraberinde getirir. Burada önemli olan neyin gerçek olduğu değil, kendi doğrularının gerçekliği ve kişisel çıkarların ön plânda olmasıdır. Birey ancak bu sayede kişisel isteklerine cevap bulabilir. Bu çalışmada sadece nitel veri analizi kullanılmıştır. Nitel veri analizi yöntemlerinden de, literatür taraması tercih edilmiştir. Literatür taraması, belirli bir konuda yayınlanmış olabildiğince çok eserin derinlemesine ve sistematik olarak araştırılması ve belirlenmesidir (Gash, 1999). Bu çalışmada; post truth kavramının doğuşu, siyasetteki yeri ile birey ve toplum üzerindeki etkisi incelenecektir.
POSTTRUTH ÇAĞINDA GERÇEĞİN MÜCADELESİ TEYİT.ORG FACEBOOK SAYFASI ÜZERİNE BİR İNCELEME
ICOMS Uluslararası İletişim Bilimleri Sempozyumu Tam Metin Kitabı, 2021
İnternet ve teknolojinin küresel köye dönüştürdüğü yeni dünya düzeninde katılım, yayılım ve çokluk kavramları önem kazanmıştır. Bu dönüşümle birlikte öğrenme, haber verme, haber alma, duyurma ve doğrulama kavramları da değişmiş ve kendine ait kullanım biçimlerini ortaya çıkarmıştır. Yeni medyanın katılımcılık ve etkileşimsellik boyutunda yer alan kullanıcılar, hem içeriğin hedef kitlesi hem de üreticisi konumuna gelmiştir. İçerik üretmede en etkili unsurlardan biri olan haber kavramı da bu değişim içinde farklılaşmış ve farklı haber aktörlerini ortaya çıkarmıştır. Buna paralel olarak yeni medya ortamlarında haberin üretilmesi, paylaşılması ve yayılması süreçleri de kendi sistemini yaratmıştır. “Gerçek Ötesi -Sonrası veya Post-Olgusal” olarak Türkçe’de karşılık bulan ve Oxford Sözlüğü tarafından, 2016’da yılın sözcüğü seçilen “Post-truth” kavramı yeni medyanın belirsiz haber üretim ve paylaşım sürecinin yeni ifadesi olarak kullanılmaktadır. Bu bağlamda siyasal aktörler tarafından kullanılmasıyla birlikte ön plana çıkan ve yeni medya ortamlarında gerçeğin mücadelesini veren haber doğrulama siteleri arasında yer alan “teyit.org”un Facebook sayfasını kullanım biçimi ve kullanıcı katılımlarının ne düzeyde olduğu bu araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. Çalışmada, “teyit.org” Facebook sayfasında 01 Eylül 2021 – 15 Eylül 2021 tarihleri arasında yer alan paylaşımlar içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda “teyit.org” Facebook sayfasının kullanımı ile ilgili veriler elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Gerçeklik ve Haber, Hakikat Ötesi (Post-Truth), Doğrulama Platformları, Teyit.Org