Akım Potansiyeli Tanımı İle Yeraltı Suyu Problemlerine Örnek Çözümler (original) (raw)

Sürdürülebilir Su Yönetiminde Yeraltı Suyunun Önemi

Canl yaşam için hayati öneme sahip su kaynaklar üzerinde son yllarda giderek artan oranlarda yaşanan antropojenik kirlilikler, temiz tatl su ihtiyacn dünyadaki ve ülkemizdeki en büyük küresel ve bölgesel kaynak problemlerinden birisi haline getirmiştir. Ülkemizde temiz tatl suyun miktar açsndan en önemli ksmn yüksek oranda yeralt sular ve çok daha az oranlarda ise yüzeysel sular oluşturmaktadr. Son yllarda suya olan talebin artmas hem yüzeysel sularn hem de baz yersel alanlarda yeralt suyu kaynaklarnn aşr tüketilmesine neden olmuştur. Yeralt suyu akiferinden alnan suyun yeri, genellikle kullanmaya bağl kirlenmiş su, akiferdeki kalan su, yağş sular, yüzeysel sular veya bunlarn tümünün kombinasyonunda tekrar depolanmas ile tamamlanr. Depolanan su özellikle Bat Anadolu'da baz alanlarda (Küçük Menderes Havzas) tarmsal, evsel, endüstriyel atk sularn ve deniz suyu girişimlerinin öncülüğünde gerçekleşmektedir. Dahas Gediz, Büyük Menderes, Bakrçay ve Simav gibi havzalarda doğal olarak derinlik artşna bağl yüksek oranlarda bulunan jeotermal ve eskimiş sularn bu karşmlara değişen oranlarda katklar bulunmaktadr. Aslnda, baz yersel alanlardaki içme ve sulama sularnda gözlemlenen arsenik, bor ve baz ağr metal kirliliklerinin ana kaynağ bor, kömür ve metalik madenler olmasna rağmen daha geniş havzalarda da jeotermal ve eskimiş indirgen sular olabileceği son çalşmalarmzda tespit edilmiştir. * Bu bildiri Çevre Mühendisleri Odas adna düzenlenmiştir. Grunheid, S., Amy, G., and Martin Jekel, 2005, Removal of bulk dissolved organic carbon (DOC) and trace organic compounds by bank filtration and artificial recharge,

Hidrolojik Modelleme ile Yeraltı Suyu Beslenimi Tahmini: İzmir-Fetrek Çayı Alt-Havzası Örneğinde SWAT Modeli Uygulaması

ÖZ: Drenaj alanı 776 km 2 olan Fetrek Çayı, Türkiye'nin batısında yüksek yeraltı suyu kullanımına sahip olup kentsel ve endüstriyel atıksu kaynaklı kirlenmeye maruz kalmıştır. Bölgedeki sanayi ve tarımsal sulama faaliyetleri; akarsuyun mevsimsel akması ve kirlilik yükü taşıması nedeniyle tamamen yeraltı sularına bağlıdır. Bu çalışmanın amacı dağıtılmış parametreli ve fiziksel süreç tabanlı, Toprak ve Su Değerlendirme Aracı (Soil and Water Assessment Tool-SWAT) hidrolojik modelini kullanarak alt havzalar bazında Fetrek Çayı havzasındaki yeraltı suyunun beslenim miktarlarını tahmin etmektir. 1992-2021 dönemi için kurulan modelin temel girdisini meteoroloji istasyonlarından alınan günlük iklim kayıtları oluşturmaktadır. Havzadaki 2 adet akım gözlem istasyonu verisiyle modelin kalibrasyonu yapılmıştır. Havza için model performansı, aylık gözlem karşılaştırmalarına göre KGE, R 2 ve PBIAS istatistiklerine göre değerlendirilmiş olup R 2 ve PBIAS bakımından iyi bir performans sergilemiştir. Modelleme sonuçlarına göre 8 alt havzadaki yeraltı suyu besleniminin zaman serileri, aylık ve yıllık ortalamalar elde edilmiştir.

Eklenik Sapma Yaklaşımı ile Türetilen Yağış-Seviye İlişkisinden Yeraltısuyu Beslenimi Tahmin Modeli: Gazipaşa (Antalya) Ovası Akiferi Örneği

2021

Yeraltisuyu beslenimi, su kaynaklari potansiyelinin hesaplanmasinda ihtiyac duyulan temel parametrelerden biridir. Yeraltisuyu beslenme miktarinin tahmin edilmesinde cesitli yontemler uygulanmakla birlikte, suzulme ve vadoz zon hidrolojisinin karmasikligi nedeniyle her yontemin olumlu ve olumsuz yonleri bulunmaktadir. Karmasik teoriye dayanmayan, temsil ediciligi dusuk ve elde edilmesi zor parametreler gerektirmeyen, sonuclari gorece yuksek guvenirlige sahip, kolay uygulanabilir bir yontem arayisi halen surmektedir. Yeraltisuyu seviyesinde meydana gelen yukselimin yagistan suzulen suyun doygun zona ulasmasi sonucu oldugu varsayimiyla, yagislarin eklenik etkilerinden yola cikilarak beslenme miktarinin tahmin edilmesi yaklasimi, gorece az sayida veri gerektirmekte ve kolay uygulanabilirken, ayni zamanda belirli bir duzeyde guvenilir sonuclar vermektedir. Bu calismada, ortalamadan eklenik sapma yaklasiminin kuramsal temelleri aciklanmis, yontem Antalya-Gazipasa Ovasi akiferine uygulanm...

Hoyran Havzasının Yeraltısuyu Akım Modellemesi ile Su Bütçesinin Belirlenmesi

European Journal of Science and Technology, 2019

Öz Türkiye'nin ikinci büyük tatlı su rezervuarı olan Eğirdir Gölü'nden; sulama, içmesuyu temini, turizm ve su ürünleri üretimi gibi pekçok farklı amaçla yararlanılmaktadır. Eğirdir Gölü'nün, su kalitesinin korunarak optimum su kullanım modelinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla; göl su toplama havzasının hidrojeolojik özelliklerinin ve göl ile komşu havzalar arasındaki hidrojeolojik ilişkinin belirlenmesi gerekmektedir. Yağışlara bağlı olarak değişmekle bilikte Eğirdir Gölü'nün yüzey alanı 470 km 2 ve depolama hacmi 4 milyar m 3 'tür. Yeraltısuyu akım modellemesi yapılan Hoyran (Kumdanlı) Havzası, Göller Bölgesinde bulunan Eğirdir Gölü su toplama havzası içerisinde yer almaktadır. Hoyran havzasında evsel kirletici kaynaklardan kolayca kirlenen yüzey ve yeraltısuları göle boşalmaktadır. Kirlenmiş suların göle etkisini tartışabilmek için, Eğirdir Gölü'nü besleyen havzalardan göle akış karakteristiklerinin belirlenmesi amacıyla yeraltısuyu akım modellemesinin yapılması önemlidir. Hoyran Havzası'nda bulunan kirlilik unsurları tarım, hayvancılık ve kanalizasyon deşarjları sonucunda oluşmaktadır. Çalışma alanı Isparta Açısı olarak adlandırılan tektonik olarak aktif bir bölgede bulunduğundan dolayı, jeolojik yapı modelleme açısından oldukça karmaşıktır. Stratigrafik dizilimde yeralan dört farklı hidrojeolojik birim de model alanında yüzeylenmekte ve basınçlı-serbest yüzeyli akifer özellikleri göstermektedir. Böyle karmaşık bir hidrojeolojik ortamda modelleme yapmak az rastlanılan, ilginç ve zor bir konudur. Bölgedeki akifer tabakalarının geometrik yapısı, modelleme programı MODFLOW'un yatay tabaka kavramına izin vermemiştir. Bu problemin çözmünde, benzetim boyunca farklı tabakalar arasındaki yatay akış için, aynı seviyede bulunan farklı hidrojolojik tabakalar farklı hidrojeolojik özellikleri kullanılarak tek bir tabaka olarak modellenmiştir. Yapılan modelleme sonucunda Eğirdir Gölü'ne yeraltısuyu boşalım miktarı yıllık ortalama 32,47 x 10 6 m 3 olarak belirlenmiştir. Bu model, bölgedeki su kaynaklarının yönetimi ve planlaması için bir araç olarak kullanılabilecektir.

Yeraltı suyunun spektral davranışa etkisi

Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi mühendislik bilimleri dergisi, 2022

Kuru ve doygun durumda olan zeminlerin çevrimsel yükleme esnasında göstereceği zemin davranışı farklıdır. Özellikle sismik yükler altında doygun olan zeminlerde meydana gelen tekrarlı gerilmeler sonucunda, zeminde