DEDE KORKUT OĞUZNAMELERİ'NDE “köri~ közi~ göri” SORUNU (original) (raw)

2006, Büyük Türk Dil Kurultayı

Dede Korkut Oğuznameleri gerek dil yapısı gerekse oluştuğu coğrafya dolayısıyla Türkiye'de ve Türk dünyası başta olmak üzere Türkoloji çalışmalarının yapıldığı yabancı ülkelerde araştırmacıların dikkatini öteki eski metinlere oranla daha çok çekmiştir. Hem son derece değerli bir dil ürünü olması hem de Türk halk kültürü unsurlarını bünyesinde barındırması sebebiyle Dede Korkut Oğuznameleri üzerinde yapılmış çalışmaların sayısı diğer eski metinlere oranla daha fazladır. Bu metinleri farklı kılan bir diğer özellik de sözcük dağarcığıdır. Halk ağzından örneklerin bolluğu esere ayrı bir önem katmaktadır. Bundan dolayıdır ki onca yayına ve incelemeye rağmen Dede Korkut Oğuznameleri üzerine yapılan incelemelere her gün bir yenisi eklenmektedir. Talat Tekin, Dede Korkut Oğuznameleri'nde yanlış okunmuş, yanlış anlamlandırılmış, tam olarak açıklanamamış veya hiç anlaşılamamış pek çok sözcük ve ibarenin bulunmasını şu sebeplere bağlamıştır: "a. Eserin tek tam nüshası olan Dresden nüshasının genellikle harekesiz ve yer yer açık istinsah yanlışlarıyla dolu olması; b. E. Rossi tarafından bulunan Vatikan nüshasının, harekeli olmakla birlikte, yarı yarıya eksik ve istinsah yanlışları bol bir nüsha olması; c. Sözlü edebiyat geleneğiyle oluşmuş epik bir ürün olması sebebiyle eserde başka kaynaklarda az rastlanan veya hiç rastlanmayan bazı nadir sözcük ve deyimlerin bulunması:, ç. Son olarak, eser üzerinde çalışan araştırıcıların her zaman kendilerinden beklenen titizliği göstermemiş olmaları" (Tekin 2004: 238). Biz bu çalışmamızda Dede Korkut Oğuznameleri'nde "Devletlü oġul qopsa térkeşinde tiridür; devletsüz oġul qopsa ocaġınuñ köridür (~közidür ~ göridür)" ibaresinde geçen kör ~ köz ~ gör sözcüğü üzerinde durarak yeni bir okuma ve anlamlandırma denemesi yapacağız. Ancak görüşlerimizi ortaya koymadan önce bu sözcük ve yer aldığı metin parçası hakkında daha önce yapılmış okuma ve anlamlandırma denemelerini ortaya koymak istiyoruz. * Bu çalışma, 26-27 Eylül 2006 tarihlerinde Bilkent Üniversitesince Ankara'da düzenlenmiş olan Büyük Türk Dili Kurultayı'nda bildiri olarak sunulmuştur.

DEDE KORKUT’TAKİ TARTIŞMALI KELİMELER (DRESDEN NÜSHASI) ÜZERİNE BİR KARŞILAŞTIRMALI DİZİN DENEMESİ

A COMPARATIVE INDEX ATTEMPT ABOUT THE CONTROVERSIAL WORDS IN DEDE KORKUT Abstract Better understanding of the Dede Korkut, the text is correct depends on reading and give meaning. There are many study about in Dede Korkut words how to read. In this study, a comparative index has been created for the controversial words in Dede Korkut. Thus, Search for words that are Controversial has been streamlined and there was an opportunity to make a comparison. Keywords: Dede Korkut, correction, controversial words, different way to read a word

DEDE KORKUT DESTANLARINDA GEÇEN ATASÖZLERİ

Türkçenin ve Türk Edebiyatının önemli başyapıtlarından biri olan Dede Korkut Destanları aynı zamanda sözlü anlatım geleneğimizin de en zengin içerikli metinlerindendir.

DEDE KORKUT HİKÂYELERİNDE LEİTMOTİV

Dede Korkut, edebiyat camiasında destanî bir Oğuz hikâyeleri olarak anılan, dünyada ve Türk dünyasında üne ulaşmış bir eserdir. 15.yüzyılda yazıya geçirilen bu eserin hikâyelerin çıkış tarihi, 10 ve 11.yüzyıllara rastlayan bir dönemde yani ortaçağdadır. Destan ve halk hikâyesi özelliklerini de bünyesinde toplayan bu eser, anlatmaya bağlı edebi metinlerin kendine has özelliklerini de taşımaktadır. Leitmotiv, herhangi bir tavır, hareket veya sözün eserde çeşitli yollarla tekrarına dayanan bir anlatım tarzıdır. Çalışmamızda bu özelliklerden biri olan leitmotiv üzerinde duracak ve hikâyemizden hareket ederek leitmotivleri yerinde inceleyeceğiz. .

DEDE KORKUT OĞUZNAMELERİ'NDE GEÇEN ḳaytaban ÜZERİNE YENİ YAKLAŞIMLAR

ÖZ Dede Korkut Oğuznameleri " ndeki problemli yerler yaklaĢık iki yüz yıldır yüzlerce araĢtırmayla çözülmeye çalıĢılmıĢtır. Bazıları çözülebilmiĢse de hâlâ çözüm bekleyen problemler bulunmaktadır. Bunlardan biri de Dede Korkut Oğuznameleri " nin daha önceki yayınlarında ḳaytaban olarak okunmuĢ ve anlamı/yapısı üzerine müzakere yürütülmüĢ tartıĢmalı kelimedir. Makalede araĢtırmacıların bu konu hakkındaki görüĢlerini verdikten sonra kendi değerlendirmemize yer vereceğiz. Dede Korkut Oğuznameleri " nde geçen ḳaytaban " ın yazımca doğru ancak anlam ve yapıca henüz tam olarak açıklanamamıĢ bir kelime olduğunu düĢünüyoruz. Bu makalenin amacı söz konusu kelimeyi yapı ve anlamca açıklayabilmektir. Anahtar Kelimeler: Dede Korkut Oğuznameleri, Oğuznameler, ḳaytaban NEW APPROACHES ON ḳaytaban IN THE DEDE KORKUT TEXT ABSTRACT Problematics in Dede Korkut Text have been tried to be solved with hundreds of researches for almost two hundred years. Although some of them have been solved, there are still some problems waiting to be solved. One of these is the controversial word which has been read as ḳaytaban and discussed by semantically/structually in the previous publications of the Dede Korkut Text. In this essay after giving the opinions of the researchers about this subject, I will give my own evaluation. We think that, the word ḳaytaban is correct orthographically to the Dede Korkut Text, but still is not a one explained wholly by means of semantically and structually. The aim of this essay is to be able to explain the structure and the true meaning of the word in question. Keywords: Dede Korkut Text, Oguzname, ḳaytaban 0.0. Giriş Dede Korkut Oğuznameleri " ndeki düğümler yaklaĢık iki yüz yıldır yüzlerce araĢtırmayla çözülmeye çabalanmıĢ, bazı düğümler çözülse de hâlâ çözüm bekleyenler ortada durmaktadır. ĠĢte bunlardan biri de Dede Korkut Oğuznameleri " nde geçen ve daha önceki yayınlarda ḳaytaban olarak okunmuĢ, anlamı ve yapısı üzerine müzakere yürütülmüĢ tartıĢmalı kelimedir. Her eski metin, filologların önüne çözülmesi gereken çeĢitli problemlerle çıkar. KarĢılaĢılan düğümü çözmek için baĢvurulacak en iyi kaynak öncelikle yazmanın kendisidir. Yazmanın rehberliğinin yeterli olmadığı bazı durumlarda düğüm ilk bakıĢta tanımlanamaz olarak durabilir, fakat çözüme ulaĢtıracak yollar da bulunmaz değildir. Çoğu kez bir kelime ya da söz öbeği yazmada birden çok yerde tekrarlanır. Bu takdirde öncelikli çaba, ilgili kelime veya söz öbeğini kontekst içinde

DEDE KORKUT'UN KİŞİLİĞİ İLE İLGİLİ EFSANELER'

Özet: Dede Korkut hakkında bilgi aktaran tarihî kaynaklarda onun Müsliiman/velî bir kişi olduğu vurgulanırken, Sirderya havzasında tespit edilmiş halk anlatıları onu bir baksı (şaman) olarak tanıtmaktadır. Dede Korkut kitabında tanıtılan Korkut Ata da zamanla bu iki vasfın katıştığı (contaminastion) anlaşılmaktadır. Abstract: İn the historical sources while transferring the kııowledge about Dede Korkut stressed is giveıı on his a good Müslim saiııt, the folklore monııments proved that he is well knowıı Shaıııan in the subıırb area of Sirderya. These two theories or his characteristics are mingle with each other are understood from his book Dede Korkut

DEDE KORKUT HİKÂYELERİ'NDE /+DAn/ ABLATİF HALİ EKİNİN YAPI VE GÖREV BAKIMINDAN FONKSİYONLARI ÜZERİNE

Standart Türkçede eklerin iyi bir şekilde anlaşılması için artzamanlı-eşzamanlı inceleme yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, Türk edebiyatının önemli eserlerinden biri olan Dede Korkut Kitabı'nda yer alan on iki hikâyede /+DAn/ ablatif hali ekinin yapı ve görev bakımından fonksiyonları üzerinde durulmuş, genel olarak derin ve yüzey yapı bağlamında arkaik biçimleri göz önünde bulundurularak inceleme yapılmıştır. En arkaik biçimlerine Göktürk ve Uygur dönemi metinlerinde rastladığımız /+DAn/ ablatif hali ekinin ayrılma, çıkma ya da uzaklaşma gibi aynı anlamı karşılayan işlevi dışında sınırlandırma, kıyaslama, sebep, zaman gibi işlevleriyle de karşılaşmak mümkündür. Diğer ek kullanımlarında olduğu gibi /+DAn/ ablatif ekinin de yönelme, bulunma, eşitlik ve vasıta gibi hal ekleri yerine kullanımı da mevcut olan bir durumdur. Bu durum, Standart Türkçede nadir olmakla birlikte ağız ve lehçelerde daha çok karşılaştığımız bir durumdur.

Loading...

Loading Preview

Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.