CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDE BAKANLIKLAR (original) (raw)

2021, Farklı Boyutlarıyla CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ

Değişimin doğası, sürekli iyileşim ve gelişim sürecine işaret etmektedir. Günümüzün yönetim terminolojisinde de ‘değişim’ bu nedenle önem ve süreklilik arz etmektedir. Artan beklentiler ve karmaşıklaşan ihtiyaçlar, yönetim anlayışının/yapısının değişimini de gerekli kılmaktadır. Yönetim, örgütlenme şekli ve uygulanma biçimi farklılık arz etse de zaman ve mekân bakımından tüm formasyonlar için geçerlidir. Evrensel kabul gören yönetim ihtiyacı ise siyasi bir mekanizma eliyle yürütüldüğünde ‘Hükümet’ şeklinde tanımlanır. Burada hükümet dar anlamıyla genellikle Başbakan veya Başkan diye tanımlanan baş yöneticinin liderliğinde faaliyet gösteren bakanlar ve sekreterler grubu için kullanılır (Heywood, 2017: 80). Bakanlar, idari aygıtı yürüten üst düzey kamu görevlileridir. Bakanlık teşkilatının da hiyerarşik amiridirler. Bakanlıklar ise kamu hizmetlerinin sunumunda merkezi yönetimin temel örgütlenme biçimlerindendir. Devletin üstlendiği hizmetler, uzmanlaşmış bu icracı bölümler tarafından yerine getirilir. Bölümler, bağımsız güç merkezleri olarak değil, devletin gücünü gösteren ve arttıran ‘organ’lar olarak ortaya çıkarak, belli amaçlar ve yetkiler çerçevesinde devleti bir bütün olarak temsil ederler (Poggi, 2014a: 32). Türk kamu yönetiminde ise Bakanlık tipi örgütlenme modeli, Cumhuriyete sirayet eden ve idari devamlılık gösteren örneklerden birisidir. Osmanlı Devletinden tevarüs eden bu yapı, günümüze kadar da varlığını sürdürmüştür. Türkiye’de 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmiştir. Yeni hükümet sistemi, Türk kamu yönetiminin yapısında ve işleyişinde önemli değişimlere neden olmuştur. Bu değişimlerin başında da ‘Bakanlıklar’ gelmektedir. Bu çalışmanın amacı da Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile Türk kamu yönetiminde yaşanan değişimi doğru anlayabilmek ve anlamlandırabilmek için ‘Bakanlıklar’daki dönüşümü sosyo-politik, ekonomik ve hukuki boyutlarıyla bütüncül bir perspektif içerisinde ele almaktır. Bu minvalde çalışmada öncelikle bakanlık tipi örgütlenmenin ortaya çıkışı ve varlık nedeni ile Türkiye’deki gelişimi irdelenecektir. Bu çerçevede gözlem odağımız ve referans noktamız ise ‘Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ olacaktır. Yürütmenin tasarımı, başkanlık sistemi ekseninde ele alınacaktır. Bakanlıkların yapısında ve görevlerinde meydana gelen değişim de eski parlamenter sistem ile karşılaştırmalı olarak analiz edilecektir. Bakanlıkların teşkilat yapılarındaki değişiklikler incelenerek sorun alanlarına ve eleştirilere değinilecektir. Uygulama farklılıkları ve benzerlikleri ülke örneklerine değinilerek detaylandırılacaktır. Çalışma, beklenen hedefler ile ortaya çıkan sonuçlar çerçevesinde genel bir değerlendirmeye tabi tutularak sonlandırılacaktır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışmada veriler, literatür taraması ve içerik analizi yöntemi ile toplanmıştır.