1840 (H. 1256) Temettuat defterlerine göre Yörükan cemaatlerinin sosyo-ekonomik yapısı: Balya kazası örneği (original) (raw)
Related papers
2020
XI. yuzyildan itibaren kitleler halinde Anadolu’ya gelen Turk topluluklarinin buyuk bolumu sehir, kasaba ve koylere yerlesmek, ya da bos arazilerde yeni koyler kurmak suretiyle yerlesik yasama gecmislerdir. Ancak bazi topluluklar uzun sure Anadolu’da konar-gocer yasam tarzini devam ettirmislerdir. Osmanli Devleti, bu konar-gocer unsurlari XVII. yuzyildan itibaren iskân etmeye calismis fakat bu surec kolay olmamis, XIX. yuzyilda dahi bu gruplarin iskân problemiyle ugrasmak zorunda kalmistir. Osmanli donemi tahrir, nufus ve temettuat defterlerinde konar-gocer topluluklar olan Yoruk ve Turkmen asiretlerin dagilimi, yerlesim alanlari, iskân surecleri ile ilgili onemli bilgiler mevcuttur. Son donemlerde tahrir, nufus ve temettuat defterlerinden yararlanilarak bu topluluklari konu alan bazi calismalar yapilmistir. Ancak XV. yuzyildan itibaren Veray kazasi sinirlari icinde yasadigini bildigimiz, Gokceli cemaati uzerine ayrintili bir calisma yapilmamistir. Gokceli cemaati, konar-gocer yasam...
Temettüat defterleri çerçevesinde Umurfakı Kazası’nın iktisadî ve sosyal yapısı
2012
Tanzimat döneminde, toplam vergi yükünün mükellefler arasında adil dağılımı ve vergilerin düzenli olarak tahsil edilmesini sağlamak amacıyla, ahalinin mal varlığı ve kazançları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu maksatla, Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’sinin büyük kısmında sayımlar yapıldı ve bu sayımlar neticesinde oluşan Temettüât Defteri, 19. yüzyıl Osmanlı iktisadî ve sosyal tarihi için vazgeçilmez kaynaklardandır. Bu çalışma ile Rumeli’de bir yerleşim birimi olan Umurfakı Kazası’nın sosyal ve ekonomik yapısı, Temettüât Defterleri çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Sosyal yapıda, mahalle yapısı, nüfus miktarı, nüfusun dini dağılımı ve şahıs ad ve lakapları üzerinde durulmuştur. Ekonomik yapı ele alınırken, ödenen vergi çeşitleri, kaza genelinin yıllık toplam vergi yükü, vergi yükünün dağılımı ve bileşenleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Vergilerden sonra, Umurfakı Kazası’nın yıllık gelir hesaplamaları ve gelirin kaynaklara göre dağılımı yapılmıştır. Ekilen topr...
Temettuat Defterine Göre Yazır Köyünün Sosyo-Ekonomik Durumu (1845)
Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Temettuât defterleri, yazıldığı bölgenin nüfusu, arazisi, yetiştirilen toprak ürünleri, hayvan türleri ve sayıları, ekonomik ve ticari hayat vs. birçok konuda bilgiler vermektedir. Böylece herkesten gelirine uygun olarak vergi alınmıştır. Bu çalışmada 1845 yılı 9580 numaralı temettuât defteri esas alınarak Konya vilayeti, Hamid sancağı, Ağlasun kazasına bağlı Yazır köyünün sosyal ve ekonomik yapısı ile ilgili değerlendirmede bulunulmuştur. Öncelikle defterden Yazır köyünün nüfusu ile hane reislerinin adları, lâkapları ve meslekleri hakkında bilgi edinmek mümkündür. 1845 yılında Yazır köyünün hane sayısı 12, tahmini nüfusu 60’tır. Köyde en çok kullanılan isimler Mehmed ve Hüseyin’dir. En çok, sıfata ve fiziki özelliklere göre lakaplar kullanılmaktadır. Meslek olarak en çok ziraatçı bulunmaktadır. Köyde insanlar geçimlerini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır. Köyde; buğday, arpa ve darı üretimi yapılmaktadır. En çok küçükbaş hayvanlar yetiştirilmektedir. Ayrıca çalışmada, köydeki h...
GAZİANTEP UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, 2024
Osmanlı Devleti’nde toplumun en küçük birimini teşkil eden aile hakkındaki araştırmaların temel kaynakları tereke defterleridir. Tereke defterleri ailenin idari, sosyal, ekonomik, dinî ve kültürel yapısı hakkında önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Defterlerde şahısların yerleşim birimleri, nüfus bilgileri, eş ve çocuk sayıları, alacak-verecek ve servet miktarları, hayatta iken kullandıkları menkul-gayrimenkul her türlü mal ve eşyaları kayıt edilmiştir. Bu geniş envanter kayıtları, ailenin sosyoekonomik yapısının ortaya çıkarılmasında araştırmacılara büyük kolaylık sağlamaktadır. Çalışmanın temel problematiği, günümüzde bile tartışmalara konu olan Osmanlı’da çok eşlilik, çocuk sayıları, eş sayıları ve servetin toplumsal gruplar arasındaki dağılımını ortaya çıkarmaktır. Ayrıca servet miktarlarının eş sayıları, çocuk sayıları, mehir miktarları ve toplumsal statülerle olan ilişkisini ortaya çıkarmak çalışmanın diğer bir problematiğidir. Bu amaçla Ayıntab’ta ikamet etmekte iken vefat eden 235 Müslüman erkek şahsın tereke kayıtları incelenmiştir. İncelenen tereke kayıtları, Ayıntab’a ait 16 adet şer’iyye sicilinden elde edilmiş olup 1818-1891 yılları arasını kapsamaktadır. İncelenen dönemde, Ayıntab’taki Müslüman halkın çoğunlukla tarihi mahallelerde ikamet ettikleri, ortalama hane sayılarının Osmanlı Devleti’nin genel kabul gören hane sayısına yakın olduğu, genellikle tek eşle evliliği tercih ettikleri ve servet miktarları arttıkça eşlerine verdikleri mehir miktarları, sahip oldukları eş sayıları ve çocuk sayılarının da arttığı tespit edilmiştir. Çalışma, genelde Osmanlı ailesi özelde ise Ayıntab ailesinin sosyal ve ekonomik yapısı ile ilgili araştırmalara katkı sağlayacaktır.
TOKAT TARİHİ VE KÜLTÜRÜ SEMPOZYUMU, 2015
Özet XIX. Yüzyılın ortalarından başlayıp yıkılışına kadar geçen süreçte Osmanlı tarihini şekillendiren olayların başlangıç noktasını Tanzimat Fermanı'nın teşkil ettiği bilinen bir gerçektir. Tanzimat reformlarının odak noktasını Osmanlı toplumunda sosyal ve iktisadi eşitlik ideali oluşturmaktaydı. Bu niyet asırlardan beri devam eden Osmanlı sosyal ve ekonomik yapısının yeniden yapılandırılmasını gerekli kılıyordu. İlk hareketin söylemle uyuşması bakımından ülkede çok kapsamlı bir varidat tespiti yapılması şarttı. Bu maksatla devletin nüfus, emlak, arazi ve hayvanat varlığını ortaya koymak için 1840 yılı başında Muhassıllık kurumu oluşturulmuştur. 1840 ve 1844-1845 yıllarında yapılan varidat sayımlarında elde edilen veriler Osmanlı tarihinin en kapsamlı nüfus ve varidat kayıtları sayılabilecek Temettüat defterlerine kaydedilmiştir. Bu kapsamda Tokat kazasının varidatının sayımı ve yazımı 1844-45 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Çalışmamızda, Temettüat defterlerinden faydalanmak suretiyle, 1844-45 yıllarında Tokat'ın beş mahallesinde toplam 38 hanede yaşadıkları tespit edilen yaklaşık 190 nüfusa sahip Yahudilerin sosyal ve ekonomik durumlarını tespit etmeye çalışacağız. Çalışmamızla Tokat Yahudilerinin nüfus miktarı, hane reislerinin isimleri, meslekleri, yıllık gelirleri, devlete ödedikleri cizye ve vergi-yi mahsusa miktarları, sahip oldukları emlak, arazi ve hayvanatın miktarı tespit edilerek diğer gayrimüslim unsurlar ile mukayese edilmiş olacaktır.
Temettüât defterleri çerçevesinde İsakça Kasabası’nın iktisadî ve sosyal yapısı (1844-1845)
2010
ÖZETTemettüât Defterleri 19. yüzyılda gerçekleşen malî yenileşme ve düzen çalışmalarının doğurduğu bir uygulamadır. Yerel tarih araştırmaları için çok önemli birer kaynak olan bu defterler, tutulduğu bölgedeki hane reislerinin isimlerini, mesleklerini, vergilerini, gelir kalemlerini ve taşınmaz mülklerini içermektedir. İsakça Kasabası Temettüât Defterleri de iktisadi ve sosyal tarih açısından çok zengin veriler sunmaktadır. Bu veriler ışığında İsakça’nın tahmini nüfusu, nüfusun dinî dağılımı ve yerleşim özellikleri tespit edilmiştir. Hane reislerinin meslekleri ve mesleklerinin yanında ek gelir sağlayan diğer uğraşları ve bunların toplam gelirdeki payları değerlendirilmiş; İsakça’da meskun olan halkın meslekî anlamda yerel ve bölgesel konumu belirlenmeye çalışılmıştır. Bunun yanında toplanan verginin gelirdeki payı, vergi çeşitleri ve oranları, vergi uygulamasında Müslüman- gayr-i Müslim ve etnik farklılıkların etkileri incelenmiştir. Toplam gelir, bunun gelir gruplarına ve gelir ka...
Temettüat defterleri çerçevesinde silistire kazası’nın iktisadi ve sosyal yapısı
2007
ÖZET “TEMETÜÂT DEFTERLERİ ÇERÇEVESİNDE SİLİSTRE KAZASI’NIN İKTİSADÎ VE SOSYAL YAPISI”Temettüât Defterleri 19. yüzyıl Osmanlı iktisat ve sosyal tarihi için vazgeçilmez kaynaklardandır. Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’sinin büyük kısmında yapılan sayımlar neticesinde oluşan Temettüât Defterleri, hane reislerinin yıllık vergi, gelir ve mal varlıklarının kaydedilmesiyle oluşturulmuştur. Bu çalışma ile Balkanlarda bir Osmanlı şehri olan Silistre Kazası’nın iktisadî ve sosyal yapısı, Temettüât Defterleri çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Sosyal yapıda, nüfus miktarı, nüfusun dinî yapısı ve yerleşim özellikleri üzerinde durulmuştur. İktisadî yapı incelenirken kayıtlardaki bilgiler ışığında kazanın genel ve nahiyeler itibarıyla yıllık toplam vergi yükü, vergi yükünün dağılımı ve bileşenleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Vergilerden sonra Silistre Kazası’nın yıllık gelir hesaplaması yapılmıştır. Genel ve nahiyeler itibarıyla yıllık toplam gelir miktarı, gelirin kaynaklara ...
Bu çalışmada, 1844-1845 tarihli ve 8044 numaralı Temettuât Defterindeki verilere dayanılarak Kasımlar Köyü'nün sosyal, ekonomik ve demografik durumu hakkında bazı değerlendirmeler yapıldı. Osmanlı Devleti'nin 1844-1845'teki idarî taksimatına göre Hüdavendigâr Eyâleti dâhilindeki Gölpazarı Kazası'na bağlı bir yerleşim yeri olan Kasımlar Köyü'nde 93 adet vergi mükellefi hane ikamet etmekteydi ve bunların içerisinde gayrimüslim herhangi bir kişi bulunmamaktaydı. Bu dönemde Kasımlar Köyü'ndeki haneler tarım ve hayvancılıktan elde ettikleri gelirlerle geçimlerini sağlıyorlardı. Zirâat yapmaya elverişli ekili arazilerde buğday, arpa, pamuk, burçak, üzüm gibi meyve ve tahıl ürünleri üretiliyordu. Ekilebilir arazilerin önemli bir bölümünde ise ipek böcekçiliği yapılıyordu. Ayrıca et, süt, güç ve diğer özelliklerinden istifade etmek için büyükbaş, küçükbaş, yük ve binek hayvanları yetiştiriliyordu.
Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2023
Bu çalışma, Şahnalar köyünün XIX. yüzyıl ortalarındaki ekonomik ve sosyal durumunu tespit ve tahlil etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın ana kaynağı 1845 yılında tutulan 3283 numaralı temettuat defteridir. Bu dönemde Şahnalar köyü Bolu Sancağı’na bağlı Çağa Kazası’nın köylerinden biridir. Takriben 125 civarında nüfusu vardır. Köyün temel geçim kaynağı çiftçiliktir. 352 dönüm tarım arazisinin %34,51’i ekilmiş geriye kalanı nadasa bırakılmıştır. Nadasa bırakılan arazinin fazla olmasında, bazı hane reislerinin asker, hasta ya da kaçak olması etkilidir. Köyde arpa, buğday ve bölgeye özgü bir ürün olan siyez buğdayı yetiştiriciliği yapılmaktadır. Şahnalar köyünün sosyo-ekonomik durumunu belirlemeye çalışılırken çevresinde yer alan aynı büyüklükteki köyler ile kıyaslamalar yapılmıştır. Şahnalar diğer köylerden sadece vergi yükünün ağırlığı yönüyle öne çıkmaktadır. Köye tahakkuk ettirilen vergi miktarı, bazı hanelerin çeşitli sebeplerle işgücüne katılamamalarından olsa gerek, diğer hanelere yüksek oranda yansımasına sebep olmuştur. Çalışmada Şahnalar Köyü, Osmanlı Devleti’nin ekonomik ve sosyal yapısı içerisinde, temettuat verilerinin ışığında ele alınmıştır. Ayrıca alanda daha önce alanda yapılan tetkik araştırmalardan yararlanılmıştır.
2015
Bursa Vilayeti’nin Kutahya Sancagi’nin Gediz Kazasina bagli Şaphane Koyu, XIX. yuzyilda 61 hane ile 305 nufusu barindirir. Bizim Şaphane’deki gelir kayitlarini inceledigimiz defter, Temettuat Defterleri’dir. Bu calismada, 1844 Miladi (Hicri 1261)yilinda Hudavendigâr (Bursa) Eyaletinin, Kutahya Sancagi’nin Gediz Kazasi'na bagli bir koyu olan Şaphane’nin 17744 numarali Temettuat defterinden faydalanilarak, sosyal ve ekonomik yapisini vermeyi amaclayan bir calisma yaptik. Bu koydeki nufus gecimini tarim ve hayvanciliktan saglamaktadir. Ele aldigimiz donemde koyde bugday, arpa, burcak, melas, dari uretilmektedir. Yine buyukbas ve kucukbas hayvancilik, aricilik koyde gecim kaynagidir. Koyde ulasim ve ziraat isleri icin yuk ve binek hayvanlari yetistirmektedir. Bunun yaninda bolgedeki onemli bir is kolunu ise madencilik olusturmaktadir. Ayni zamanda koyun degirmenci, sucu, cerci esnafi da vardir. Bu arada koyde yasayan hane reislerinin tarim, hayvanciliktan kazandiklari gelirler hesap...