Hâkim en-Nîsâbûrî ve Müstedrek Üzerine (Genel Bir Değerlendirme) (original) (raw)

İstahrî ve Mesâlikü’l-Memâlik’i

Journal of History Culture and Art Research, 2015

Karabük Üniversitesi ÖZET Tarihî Coğrafya olarak adlandırdığımız alanda verilen eserler, içeriklerinin çeşitliliği ve verdiği bilgilerin geniş bir alana hitâbetmesi sebebiyle Ortaçağ tarihi ve tarihçiliği açısından önemli kaynaklardır. Bu alanda telif edilen eserlerde coğrafî bilgiler ağırlıklı olmasına rağmen tarihî bilgiler de bulunmaktadır. Ayrıca kültürel, ekonomik, etnolojik, antropolojik, demografik ve folklorik bilgi türlerine de rastlanmaktadır. Bu eserlerden birisi İstahrî’nin Mesâlikü’l-Memâlik adlı eseridir. Bu çalışmada, çok geniş bir bilgi ağına sahip olan Mesâlik’teki bilgileri değerlendireceğiz. Anahtar Kelimeler: Coğrafya, İstahrî, Mesâlikü’l-Memâlik, Ortaçağ, İslâm Coğrafyacılığı SUMMARY Works written at historical geography area are rich for their information. So, these information are important sources for Middle Ages history works. Historical geography Works especially includes geographic and historical information. Besides they have cultural, ethnologic, antropo...

KÜÇÜK ÂŞIK MUHAMMED EL-HÂLİDÎ EN-NAKŞBENDÎ’NİN MİFTÂHU KENZİ’L-ESRÂR İSİMLİ RİSÂLESİNİN TAHLİLİ

KÜÇÜK ÂŞIK MUHAMMED EL-HÂLİDÎ EN-NAKŞBENDÎ’NİN MİFTÂHU KENZİ’L-ESRÂR İSİMLİ RİSÂLESİNİN TAHLİLİ, 2022

Bu makalede Küçük Âşık Muhammed el-Hâlidî en-Nakşbendî’nin Miftâhu kenzi’l-esrâr isimli eseri ele alınacaktır. Küçük Âşık Efendi, Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin halifesidir. Mısır’da Hidiv Abbas Paşa tarafından yaptırılan tekkede şeyhlik yapmış ve burada irşad faaliyetlerinde bulunmuştur. Şeyh Küçük Âşık Muhammed’in eserinde seyru sülûk, ilâhî bilgi konuları ile Nakşbendîlere ait güzel özellikleri ihtiva eden konular bulunmaktadır. Şeyh Küçük Âşık Muhammed seyru sülûkte iki konuyu ön plana çıkarmaktadır. Bunlar zikir ve şeyhtir. Nakşbendî tarikatında müridlere; sülûk esnasında iki zikir türü tavsiye edilmektedir. Bunlar ism-i zât ve nefy u isbât zikridir. Ayrıca müellif Şeyh Küçük Âşık Muhammed risâlesinde şeyhin önemine de değinmiştir. Ona göre müridi terbiye edecek şeyh sülûkünü tamamlamış olmalıdır ya da üveysî yolla manevi terbiyesini gerçekleştirmelidir. Risâlenin temel konularından biri ilâhî bilgidir. Şeyh Muhammed, ilâhî bilgiye nasıl ulaşılacağı ve bilginin söylenip söylenmemesini bu risâlede ele almıştır. Buna ilaveten o, Nakşbendîlerin güzel ahlakı hakkında bilgiler vererek onların sevilen hasletlerine dikkat çekmiştir. Bu makalenin amacı bahsi geçen risâle çerçevesinde Nakşbendî-Hâlidî bir şeyhin görüşlerini ortaya koymaktır. Söz konusu risâlenin daha önce Nakşbendî şeyhleri tarafından yazılan risâlelere benzediği sonucuna ulaşılmıştır. In this study, Küçük ʿĀshiq Muhammad al-Khālidī an-Nakshbandi’s work called “Miftāḥu kanz al-asrār” will be discussed. Küçük ʿĀshiq Muhammad is successor of Mawlānā Khālid Nakshbandi. He is the shaykh in the dervish lodge made built by Egypt governor and he guided his disciples and people around him. There are subjects including sayr and sulūk, the divine knowledge and great features of Nakshbandiyya in Küçük ʿĀshiq Muhammad’s work. He emphasized two issues in the period of sayr and sulūk: Dhikr and shaykh. The disciples recommend two kinds of dhikr in the sulūk of Nakshbandi. These are the “ism-i zat/dhāt’s name” and the “nafy u isbāt.” Küçük ʿĀshiq Muhammad has noted the importance of the shaykh in his work. According to him, the shaykh who will purify the nafs of disciples should be completed his sulūk, or his sulūk should be completed in “Uwaysī” way. One of the main topics of the work is divine knowledge. The shaykh mentioned subjects such as how to get divine knowledge and whether or not to say this knowledge in this work. In addition, he gives information about the great morals of Nakshbandis. He praised the Nakshbandis and drew attention to their good features. The aim of this article is to bring out the ideas of a Nakshbandi-Khālidī shaykh within the context of this work. It was concluded that the shaykh’s work resembled the works written by Nakshbandi shaykhs.

Safâyî ve Tezkiresi Nuhbetü'l-Âsâr min Fevâ'idi'l-Eş'âr Hakkında Bir Derleme Çalışması

2020

Haliç Üniversitesi’nde geçen dört yıllık lisans dönemimin son çalışması olan bu belgeyi, dört uzun yıl boyunca yanımda olmuş, bana güven ve yardımını asla esirgememiş, ne olursa olsun akademiye ve etiğe sadık kalmam gerektiğini bana daima hatırlatmış saygıdeğer hocam Dr. Öğretim Üyesi Nuran Altuner’e ithaf ediyorum. Kendisinden çok şey öğrendim, ömrümün sonuna kadar da öğrenmeye devam edeceğimi umuyorum.

Nüshaları ışığında Kitâbu l-İdrâk li-Lisâni l-Etrâk

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten

Özet Memlûk sahasının çift dilli sözlüklerinden biri olan Kitâbu'l-İdrâk li-Lisâni'l-Etrâk, gerek müellifi gerek ihtiva ettiği malzeme gerek usul kapsam ve tertip şekli bakımından benzerleri içinde müstesna bir yere sahiptir. Eser, çift dilli oluşu ve barındırdığı Türkçe malzemenin, farklı lehçe örneklerini yansıtmasıyla-şüphesiz-yazılması da istinsah edilmesi de zor bir eserdir. Eserin aslı elimizde olmadığından aslının izini elimizdeki nüshalarından sürmek durumundayız. Bu makalede, eserin aslının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamak amacıyla eldeki üç nüsha ortak ve farklı taraflarıyla tanıtılmaya gayret edilecektir. Tanıtma, eserin özelliklerinin anlaşılması için konusuna göre tespit edilmiş dokuz başlık altında yapılacak; her konu, nüshalardan örneklerle desteklenmeye çalışılacaktır.

Hedi̇yyetü’L-Müştâk (Hak Âşiklarina Rehber La’Lî-Zâde Abdülbâkî)

Hikmet akademik dergisi, 2021

Yayın değerlendirmesini yaptığımız çalışma, 18. yüzyıl Melâmî önderlerinden Sarı Abdulllah Efendi’nin (ö. 1660) Mslekü’l-Uşşâk adlı kasidesine torunu La’lîzâde Abdülbâkî’nin Hediyyetü’l-Müştâk adıyla yazdığı şerhi içermektedir. Bu kaside Bayramî-Melâmî ekolünden Sarı Abdullah’ın kaleminden çıktığı için Melâmîlik’le ilgili önemli bilgiler içermektedir. Hatta eser, Melâmîlik ile ilgili temel kaynaklardan biri olması yönüyle önemlidir. Eser, Lalizâde Abdülbâkî’nin edebî kişiliğini ve eserlerini içeren bir girişten sonra, kasidenin Türkçe tercümesi ve detaylı açıklamasını, son olarak da kasidenin transkripsiyonlu metnini içermektedir. Eserin; dinî-tasavvufî edebiyat ve tarih açısından Melâmî kültür ile konunun Kur’anî dayanaklarını içermesi yönüyle önemlidir.

HİSÂRÎ VE ESERİ “KİTABU TUHFETÜ’L-MÜ’MİN” HAKKINDA

Bu makalede, klasik kaynaklarda yer almayan, Hisârî ve onun eseri Tuhfetü’l-Mü’min tanıtılmaktadır. Tuhfetü'l-Mü'min, XV. yüzyılda yaşamış olan Hisârî tarafından Hicrî 906 (Miladî 1500) tarihinde yazılmıştır. Mesnevi tarzında yazılan eser 2646 beyitten oluşmaktadır. Dinî konuları, bazen doğrudan didaktik bir anlatımla, bazen de hikâyelerle manzum şekilde işlemektedir. Bu konular; ayet, hadis ve kıssalarla desteklenmiştir. Eserin başlangıç bölümlerinde insanın, cennetin, cehennemin, dünyanın ve diğer mahlûkatın yaratılışı anlatılmıştır. Daha sonra; Musa, İdris, Cercis, Yahya Bin Zekeriya Peygamberlerin kıssaları yer almıştır. Eserin son bölümlerinde ise dindar insanların kıssaları yer almaktadır.

Hadikatü'L-Vüzerâ Üzeri̇ne Bi̇r İnceleme

OTAM(Ankara, 2003

Bu çalışmada, Osmanlı Devleti'nin yaklaşık ilk beşyüz yıllık bir döneminde görev yapmış sadrazamların hayat hikayelerini içeren, alanında önemli bir kaynak olan ve bilebildiğimiz kadarıyla bugüne kadar iyi bir araştırma konusu yapılmamış bir~ser; Osmanzade Ahmed Ta'ib'in "Hadikatü'l-Vüzera" adlı kitabı incelenmiştir.