Borderline Kişilik Bozukluğunun Şema Terapi ve Başka Terapi Yöntemleriyle Terapisi Prof. Dr. Ekrem Çulfa (original) (raw)

2024, Borderline Kişilik Bozukluğunun Şema Terapi ve Başka Terapi Yöntemleriyle Terapisi Prof. Dr. Ekrem Çulfa

Özet Bölüm 1: Borderline Kişilik Bozukluğu'nun Belirtileri ve Etkileri 1.1 Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir? 1.2 Borderline Kişilik Bozukluğunun Nedenleri 1.3 Borderline Kişilik Bozukluğunun Etkileri Bölüm 2: Şema Terapinin Temel Prensipleri ve Uygulanması 2.1 Şema Terapinin Tanımı ve İlkeleri 2.2 Şema Terapisinin Uygulanması 2.3 Şema Terapisinin Etkinliği Bölüm 3: Diğer Terapi Yöntemleri 3.1 Kognitif Davranışçı Terapi (KDT) 3.2 Duygusal Odaklı Terapi (DOT) 3.3 Psikodinamik Terapi Bölüm 4: Borderline Kişilik Bozukluğunda İlişki Sorunları 4.1 İlişkilerdeki Zorluklar ve Sıkıntılar 4.2 İlişki Kalıplarının Değiştirilmesi 4.3 Sağlıklı İlişkiler Kurma Becerileri Bölüm 5: Duygusal Dalgalanmaların Yönetimi 5.1 Duygusal Dalgalanmaların Anlaşılması ve Kabul Edilmesi 5.2 Duygusal Düzenleme Becerilerinin Geliştirilmesi 5.3 Stresle Başa Çıkma Stratejileri Bölüm 6: Özsaygı Eksikliği ve Kendini Kabul Etme 6.1 Özsaygı Eksikliğinin Nedenleri ve Sonuçları 6.2 Kendini Kabul Etme ve Değer Verme Yolları 1 6.3 Sağlıklı Bir Yaşam Tarzının Oluşturulması 2 Bölüm 1: Borderline Kişilik Bozukluğu'nun Belirtileri ve Etkileri 1.1 Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir? Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), duygusal düzenleme, ilişki kurma ve benlik algısı gibi temel yaşam becerilerinde ciddi sorunlar yaşayan bir kişilik bozukluğudur. Bu bozukluk, bireylerin duygusal dalgalanmalar, kendine zarar verme eğilimi, öfke patlamaları ve kimlik belirsizliği gibi belirgin özellikler sergilemesiyle karakterizedir. BKB'ye sahip olan bireyler genellikle yoğun bir şekilde hissederler ve bu hislerini kontrol etmekte zorlanırlar. Örneğin, bir kişi küçük bir olay karşısında aşırı tepkiler verebilir veya aniden depresif bir ruh hali içine girebilir. Bu duygusal dalgalanmalar, günlük yaşamda işlevsellikte ciddi sıkıntılara neden olabilir. Ayrıca, BKB'ye sahip olan bireylerde kendine zarar verme eğilimi de sıkça görülür. Bu kişiler, duygusal acılarını hafifletmek veya dikkat çekmek amacıyla kendilerine zarar verebilirler. Bunun yanı sıra intihar düşünceleri de sıkça ortaya çıkabilir. BKB'ye sahip olan bireylerde ilişki kurma becerileri de sınırlı olabilir. Bu kişiler, yakın ilişkilerde sürekli olarak terk edilecekleri veya reddedilecekleri korkusuyla mücadele ederler. Bu nedenle, ilişkilerde yoğun bir şekilde bağımlılık veya itaatkarlık sergileyebilirler veya tam tersi olarak sürekli olarak çatışmalar yaşayabilirler. 3 1.2 Borderline Kişilik Bozukluğunun Nedenleri Borderline Kişilik Bozukluğu'nun kesin nedenleri tam olarak bilinmemektedir, ancak araştırmalar genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğunu göstermektedir. Genetik faktörler, BKB riskini artırabilir. Aile geçmişinde bu bozukluğa sahip olan bireylerin bulunması, bir kişinin BKB geliştirme olasılığını artırır. Genetik yatkınlığın yanı sıra beyin kimyasındaki dengesizlikler de BKB'nin ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Çevresel faktörler de BKB'nin gelişiminde önemli bir rol oynar. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan travmatik deneyimler, duygusal istismar veya ihmal gibi durumlar BKB riskini artırır. Ayrıca, aile içi çatışmalar, istikrarsız ilişkiler veya duygusal destek eksikliği gibi faktörler de BKB'nin ortaya çıkmasında etkili olabilir. 1.3 Borderline Kişilik Bozukluğunun Etkileri Borderline Kişilik Bozukluğu'nun etkileri hem bireyin kendisi hem de çevresi üzerinde önemli bir yük oluşturur. Bu bozukluk, bireyin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve işlevselliği azaltabilir. BKB'ye sahip olan bireylerde sıkça görülen duygusal dalgalanmalar, günlük yaşamda sorunlara neden olabilir. Örneğin, bir kişi aniden öfke patlaması yaşayabilir ve bu durum ilişkilerde sürekli olarak sorunlara yol açabilir. Ayrıca, bu duygusal dalgalanmalar depresyon veya anksiyete gibi diğer zihinsel sağlık sorunlarının da ortaya çıkmasına neden olabilir. 4 BKB aynı zamanda kişinin benlik algısını da etkileyebilir. Bu bozukluğa sahip olan bireyler genellikle kimlik belirsizliği yaşarlar ve kendilerini sürekli olarak tanımlama konusunda zorlanırlar. Bu durum, kişinin kendi değerini sorgulamasına ve düşük özsaygıya yol açabilir. İlişkilerdeki sorunlar da BKB'nin önemli bir etkisidir. Bu bozukluğa sahip olan bireyler, sürekli olarak terk edilecekleri veya reddedilecekleri korkusuyla mücadele ederler. Bu nedenle, yakın ilişkilerde güven sorunu yaşayabilirler ve sürekli olarak çatışmalarla karşılaşabilirler. Bu durum, sağlıklı ilişki kurma becerilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Sonuç olarak, Borderline Kişilik Bozukluğu'nun belirtileri ve etkileri oldukça karmaşıktır ve bireyin yaşamını ciddi şekilde etkileyebilir. Bu bozukluğun tedavisi için erken teşhis ve uygun terapi yöntemleri büyük önem taşır. Referanslar: - Borderline Kişilik Bozukluğu'nun Şema Terapi ve Başka Terapi Yöntemleriyle Terapisi kitabı 5 Bölüm 2: Şema Terapinin Temel Prensipleri ve Uygulanması 2.1 Şema Terapinin Tanımı ve İlkeleri Şema terapi, kişilik bozuklukları gibi karmaşık psikolojik sorunların tedavisinde kullanılan bir terapi yöntemidir. Bu terapi yaklaşımı, bireylerin duygusal ve davranışsal sorunlarının altında yatan derinlemesine kalıpları (şemaları) keşfetmeyi ve değiştirmeyi hedefler. Şemalar, çocukluk döneminde yaşanan travmatik deneyimler veya olumsuz ilişki deneyimleri sonucu oluşan negatif inançlar, duygusal tepkiler ve davranış kalıplarıdır. Şema terapisi, bireylerin bu şemalarını fark etmelerini, anlamalarını ve değiştirmelerini sağlayarak daha sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olur. Terapistler, bireylerin geçmişteki deneyimleriyle bağlantılı olarak ortaya çıkan duygusal tepkilerini anlamalarına yardımcı olurken aynı zamanda güncel yaşamlarında nasıl daha iyi başa çıkabileceklerini öğretir. Şema terapisinin temel prensipleri arasında empati, kabul ve doğrulama yer alır. Terapistler, bireylerin duygusal zorluklarını anlamak için empati kurarlar ve onları kabul ederler. Bu, bireylerin kendilerini güvende hissetmelerini ve terapi sürecine daha fazla katılım sağlamalarını sağlar. Terapistler ayrıca, bireylerin duygusal deneyimlerini doğrulayarak onlara destek olurlar ve duygusal olarak zor anlarda yanlarında olduklarını hissettirirler. 6 Şema terapisi aynı zamanda aktif bir terapi yaklaşımıdır. Terapistler, bireyleri şemalarını fark etmeye teşvik eder ve bu şemaların nasıl davranışsal tepkilere yol açtığını keşfetmelerine yardımcı olur. Bireylerin bu şemaları değiştirmeleri için yeni beceriler öğrenmeleri gerekmektedir. Terapistler, bireylere bu becerileri öğretir ve uygulamalarını destekleyerek günlük yaşamlarında kullanmalarına yardımcı olurlar. 2.2 Şema Terapisinin Uygulanması Şema terapisi genellikle bireysel terapi formatında uygulanır, ancak grup terapisi veya çift terapisi gibi diğer formatlarda da kullanılabilir. Terapi süreci genellikle düzenli seanslar halinde gerçekleştirilir ve her seans 50-60 dakika sürer. Terapi sürecinin başlangıcında, terapist bireyin geçmişi hakkında detaylı bir değerlendirme yapar ve şemalarını belirlemek için çeşitli teknikler kullanır. Bu değerlendirme süreci, bireyin duygusal ve davranışsal sorunlarının kökenini anlamak için önemlidir. Şema terapisi sırasında terapist, bireyin şemalarını fark etmesine yardımcı olur ve bu şemaların nasıl davranışsal tepkilere yol açtığını keşfetmelerini sağlar. Terapist ayrıca, bireye yeni beceriler öğretir ve bu becerilerin günlük yaşamlarında nasıl uygulanabileceği konusunda rehberlik eder. 7 Terapi sürecinde, bireyler genellikle ev ödevleri alır. Bu ev ödevleri, terapinin dışında da şemalarını fark etmelerini ve değiştirmelerini sağlamayı amaçlar. Örneğin, bir bireyin "bağımlılık" şemasıyla başa çıkmasına yardımcı olmak için terapist, bireye bağımlılıkla ilgili tetikleyici durumları tanımlamasını ve bu durumlarla nasıl başa çıkabileceğini düşünmesini isteyebilir. 2.3 Şema Terapisinin Etkinliği Şema terapisi, birçok araştırma çalışması tarafından desteklenen etkili bir terapi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Borderline kişilik bozukluğu gibi karmaşık psikolojik sorunların tedavisinde özellikle etkilidir. Bir araştırma, şema terapisinin borderline kişilik bozukluğu olan bireylerde duygusal ve davranışsal sorunları azalttığını göstermiştir. Bu terapi yaklaşımı, bireylerin şemalarını fark etmelerini ve değiştirmelerini sağlayarak daha sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olur. Şema terapisi ayrıca, bireylerin kendilerini daha iyi anlamalarına ve kabul etmelerine yardımcı olur. Bu da özsaygılarını artırabilir ve daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardımcı olabilir. Ancak, şema terapisinin etkinliği üzerine yapılan araştırmalar hala devam etmektedir. Bazı çalışmalar, bu terapi yönteminin diğer terapi yöntemleriyle karşılaştırıldığında daha etkili olduğunu göstermiştir. Ancak, daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. 8 Sonuç olarak, şema terapisi karmaşık psikolojik sorunların tedavisinde etkili bir yöntemdir. Bireylerin duygusal ve davranışsal sorunlarının altında yatan derinlemesine kalıpları keşfetmeyi ve değiştirmeyi hedefleyen bu terapi yaklaşımı, bireylerin daha sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olur. Şema terapisi, empati, kabul ve doğrulama gibi temel prensiplere dayanır ve aktif bir terapi yaklaşımıdır. Bu terapi yöntemi genellikle bireysel terapi formatında uygulanır ve düzenli seanslar halinde gerçekleştirilir. Araştırmalar, şema terapisinin borderline kişilik bozukluğu olan bireylerde etkili olduğunu göstermektedir, ancak daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.