Losy obywatelstwa polskiego na Ziemi Wileńskiej , 74 s (original) (raw)
Related papers
Kwartalnik Historyczny, 2008
2 W nomenklaturze urzędowej ziemie dawnej Rzeczypospolitej wcielone w wyniku rozbiorów do Cesarstwa Rosyjskiego nazywano Krajem Zachodnim lub guberniami zachodnimi. Kraj Zachodni obejmował ziemie litewsko-białoruskie zwane Krajem Północno-Zachodnim lub guberniami północno-zachodnimi (6 guberni: grodzieńska, kowieńska, mińska, mohylewska, wileńska i witebska) oraz część Ukrainy-tzw. gubernie południowo-zachodnie, zwane też Krajem Południowo-Zachodnim (3 gubernie: kijowska, podolska, wołyńska). Epoka reakcji i "pieriedyszki" 55 Lp. Stopień, tytuł, imię i nazwisko Okres służby 5.
Tak zwani „tutejsi” na Polesiu jako zagadnienie polityczne w Polsce w latach 1921–1939
Sprawy Narodowościowe, 2013
So-called ‘tutejsi’ in Polesia as a political issue in Poland, 1921–1939This article is an attempt to present the problem of repercussions of the assumption made in the Second Polish Republic that in Polesia there was a compact several hundred thousand group of people that do not have a modern national consciousness. In the interwar period this group was commonly referred to as ‘tutejsi.’ The issue is examined from three perspectives. The first is to reconstruct the position taken in this case by the Polish science, especially the authors gathered around the Institute for Nationalities Affairs (Instytut Badań Spraw Narodowościowych). The second part of the article presents opinions functioning about so-called ‘tutejsi’ in the Polish public opinion. The difference between points of view arising in the 1920s and ’30s is exposed here. The third part focuses on the actions taken by the Polish authorities. In the first half of the ’20s an assumption was formulated that in Polesia this gr...
Eksterminacja żydów wileńskich i dzieje getta wileńskiego (1941–1944)
2010
Wstęp Historia wileńskiej wspólnoty żydowskiej nareszcie stała się przedmiotem badawczego zainteresowania historyków z całego świata. Do II wojny światowej Wilno było jednym z najważniejszych w Europie ośrodków żydowskiej kultury, nauki, oświaty i wiedzy rabinicznej. W przeddzień wojny sowiecko-niemieckiej mieszkało tam około 58 tys. Żydów, a do końca okupacji hitlerowskiej przetrwało zaledwie kilka tysięcy. Tragiczny koniec Litewskiego Jeruzalem do dzisiaj porusza zarówno historyków na Litwie i w świecie, jak i szerokie kręgi społeczeństwa. Ten okres w historii Żydów wileńskich został opisany w światowej historiografii, znalazł też odbicie w bogatej literaturze wspomnieniowej i martyrologicznej. Najwięcej prac poświęconych tej tematyce ukazało się w Izraelu i USA. W ostatnich latach studia nad Holokaustem rozwinęły się także na Litwie. Na pierwszym miejscu trzeba tu wymienić opracowania badaczy z Państwowego Muzeum Żydowskiego im. Gaona Wileńskiego. Najważniejszym jednak studium poświęconym gettu wileńskiemu i eksterminacji tutejszych Żydów jest praca profesora Yitzhaka Arada Ghetto in flames (Getto w płomieniach), wydana w Nowym Jorku w 1982 r. 1 Arad zrekonstruował w niej najważniejsze wydarzenia i etapy historii getta wileńskiego: masowy mord ponarski (1941 r.), okres stabilizacji getta (1942/1943) i jego likwidację we wrześniu 1943 r. Zamieścił także w pracy statystykę ofiar, opisał strukturę i działanie wewnętrznej administracji getta, działalność antyfaszystowską oraz aktywność władz okupacyjnych, odpowiedzialnych za eksterminację. Źródłem ważnym dla badania dziejów getta są dzienniki i wspomnienia, których ukazało się wiele, w wielu językach. W niniejszym artykule opieram się na świadectwach osób, które widziały Holokaust lub go przeżyły, opublikowanych po litewsku, niemiecku, rosyjsku, polsku i angielsku. Szczególnie cenne są książki Grigorijusa Šurasa (Grigorija Schura) 2 , Hermana Kruka 3 , Kazimierza
W stronę obywatelstwa lokalnego
2016
Czas odradzania się lokalności oznacza wzrost znaczenia lokalnego wymiaru obywatelstwa, które wyraża się przede wszystkim przywiązaniem do małej ojczyzny oraz zaangażowaniem w sprawy, które jej dotyczą. Inspiracją do powstania niniejszego tekstu jest koncepcja obywatelstwa lokalnego autorstwa Jacka Wodza. Jest ona o tyle interesująca, że pojęcie obywatelstwa od lat wiąże się przede wszystkim z przynależnością państwową, a stosunkowo rzadko z innymi kontekstami przestrzennymi. Tymczasem – jak zauważa Jacek Wódz (2004: 229) – obywatelstwo lokalne ma historię starszą, ponieważ o ile obywatelstwo łączone z państwem ma tradycję pooświeceniową, o tyle źródeł obywatelstwa lokalnego poszukiwać należy już w starożytności. Autor zwraca uwagę, że pojęcie obywatelstwa lokalnego było zapomniane przez kilka ostatnich dziesięcioleci, tkwi ono jednak w polskiej tradycji i pozwala na zrozumienie pewnych nowych postaw społecznych (Wódz, 2004: 229). W moich rozważaniach chciałabym skupić się na tym, w...
Skutki starzenia się polskiego społeczeństwa
Ochrona zdrowia i gospodarka. Pacjenci, świadczeniodawcy, turystyka medyczna, 2019
Skutki starzenia si polskiego spo ecze stwa Streszczenie Starzenia si ludno ci jest zwi zane z bezpo rednim i po rednim wp ywem wielu czynników i ma nie tylko wymiar demograficzny, ale tak e rodzi reperkusje ekonomiczne i spo eczne. Z prognozy demograficznej na lata 2014-2029 wynika, e liczba ludno ci Polski spadnie o 1,2 mln, zw aszcza w grupie wiekowej 20-44 lat. Równocze nie nast pi znaczny wzrost udzia u osób w wieku 65 lat i wi cej. Post puj cy proces starzenia si spo ecze stwa jest du ym wyzwaniem dla decydentów, wymagaj cym d ugoterminowych, szeroko zakrojonych i centralnie koordynowanych dzia a w wielu dziedzinach. W niniejszej pracy starzenie si spo ecze stwa zosta o przedstawione w trzech odr bnych aspektach: demograficznym, konsekwencjach spo eczno-ekonomicznych i w kontek cie zdrowia seniorów. Bez natychmiastowego i znacz cego zaanga owania pa stwa w realizacj i osi gni cie celów, uwzgl dniaj cych potrzeby starzej cego si spo ecze stwa, opieka nad osobami starszymi b dzie niewystarczaj ca, a tym samym dojdzie do nadmiernego obarczenia dodatkowymi obowi zkami i kosztami rodzin osób starszych. S owa kluczowe: starzenie si , ochrona zdrowia w geriatrii, choroby przewlek e, niedobory kadry medycznej.
Stan wojenny w Królestwie Polskim (1861). Pierwsze przymiarki
Kwartalnik Historyczny
Jednym ze skutków przegranej przez Rosję wojny krymskiej (1853–1856) było widoczne w Królestwie Polskim ożywienie polityczne. Liczne na początku lat sześćdziesiątych XIX w. demonstracje patriotyczno-religijne zmusiły władze rosyjskie do szukania sposobów powstrzymania polskich aspiracji politycznych, np. poprzez zaprowadzenie rządów wojskowo-policyjnych. Pierwsze przymiarki do wprowadzenia stanu wojennego w Królestwie Polskim i stanu oblężenia w Warszawie podjął w marcu 1861 r. namiestnik Michaił Gorczakow.
Wielka własność ziemska na ziemiach polskich podczas I wojny światowej (1914-1918)
Metamorfozy Społeczne, 2018
Wielka własność ziemska na ziemiach polskich podczas I wojny światowej (1914-1918) Na temat wydarzeń związanych z I wojną światową powstała i nadal ukazuje się obszerna literatura przedmiotu, nie brakuje też edycji źródłowych. W tym zalewie opracowań i źródeł drukowanych dziwi prawie zupełny brak obszerniejszych publikacji poświęconych wielkiej własności 1. Historycy zajmujący się tym środowiskiem omijają okres Wielkiej Wojny, kończąc swoje rozważania na 1914 r. lub zaczynając je od 1918 r. Sama wojna i jej znaczenie dla ziemiaństwa nie przyciąga większej uwagi badaczy. Nieliczne opracowania mają charakter fragmentaryczny pod względem tematyki lub cezur i dotyczą tylko wybranych regionów 2. Nie ma opracowań porównujących sytuację interesującej nas grupy w różnych częściach dawnych ziem Rzeczypospolitej. Dlatego zdecydowałem się objąć moim zainteresowaniem całe to terytorium (w granicach z 1772 r.),
Przegląd Geopolityczny, 2009
Pierwsza wojna światowa przekreśliła solidarność zaborców Rzeczypospolitej stwarzając tym samym możliwość odtworzenia geopolitycznego ładu przedrozbiorowego. O ostatecznej delimitacji granic odradzającej się Rzeczypospolitej nie zadecydowało jedno wydarzenie lecz szereg czynników, z których na plan pierwszy wychodzą działania militarne oraz decyzje polityczne. Za sprawą państw centralnych, w tym zwłaszcza wojsk niemieckich, Rosja została w 1918 r. wyparta z obszaru przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Wcześniej jeszcze, Cesarze Niemiec i Austro-Węgier w akcie prawnym z dnia 5 listopada 1916 r. zadecydowali o przywróceniu Polsce państwowości, tym samym rezygnując ze znacznej części zajętego w wyniku zaborów terytorium. Sytuacja ta choć wydobywała Polskę z epoki rozbiorów nie wytyczała w pełni jej zasięgu terytorialnego. Otwartą kwestią pozostawała granica wschodnia nie wytyczona ostatecznie z uwagi na trwające na tym obszarze działania militarne z Rosją. Kolejnym wydarzeniem decydującym o wypieraniu Rosji z obszaru byłej Rzeczypospolitej był Traktat Brzeski z 3 marca 1918 r. Traktat ten oraz towarzyszące mu działania militarne państw centralnych sprowadziły Rosję do jej granic etnicznych. Klęska Niemiec tego samego roku na froncie zachodnim stworzyła nową sytuację. O zachowaniu państwowości jak i zasięgu Rzeczypospolitej w odniesieniu do jej obszaru zachodniego zadecydować miano w Traktacie Wersalskim (1919-1920). O wschodnim zasięgu terytorialnym Rzeczypospolitej przesądzić miała wojna polsko-bolszewicka (1919-1920) wraz z kończącym ją traktatem ryskim 1921 r. O ile Traktat Wersalski przywracał z niewielkimi odchyleniami przedrozbiorowe granice w zachodnim obszarze Rzeczypospolitej, o tyle Traktat Ryski stanowił krok wstecz w stosunku do rozwiązań Pokoju Brzeskiego, jako iż nie utrzymał Rosji w jej granicach etnicznych.