Türkiye’de Ortaçağ Arkeolojisi’nde Kuram ve Yöntem: Arkeobotanik ve Mikrodebris Verisi Üzerinden Komana Örneği (original) (raw)
2024, ARKEOLOJİ BİLİMLERİ DERGİSİ / TURKISH JOURNAL OF ARCHAEOLOGICAL SCIENCES
Medieval Archaeology in Turkey is a discipline that has been on the rise in popularity in recent years. Excavation and field survey projects representing this period are largely implemented with a traditional archaeology approach, which is highly dependent on architectural documen- tation and typology of finds only. Considering the large number of current projects and the size of the collected data, and being conscious that archaeological excavation is a destruction and a place can be excavated only once, how sufficient are the applied practices and documen- tation methods? What is the spatial and contextual resolution of the data collected? Can they be re-studied by different researchers with new approaches and methods that will emerge in the future. Potential and quality of the knowledge produced is an important issue that should be questioned. The lack of awareness of researchers on the current archaeological theory and methods limits the potential of the discipline, causes loss of scientific knowledge and puts the discipline in a vicious circle. This article, being aware that the above-defined problematic is a common deficiency of the sub-disciplines that investigate all periods, discusses the state of the theory and methods, its development and reviews the sample applications limited to the Medieval Archaeology in Tur- key. It aims to contribute to this field by determining the situation to raise awareness to break out of the vicious circle and produce more optimal and reliable scientific information, and prevent data loss. While the importance of archaeological theory and method can be concre- tized through many study subjects, this article addresses the problem with a case study through archaeobotanical and microdebris data in the context of Medieval Archaeology. Keywords: Medieval Archaeology, Theory and methods, Archaeobotany, Microdebris, Komana Türkiye’de Ortaçağ Arkeolojisi son yıllarda popülaritesi yükselişte olan bir disiplinken, bu dö- nemi temsil eden kazı ve yüzey araştırması projeleri büyük ölçüde geleneksel arkeoloji yaklaşı- mıyla buluntu tipolojisi ve mimarinin belgelemesine odaklı olarak uygulanmaktadır. Güncel projelerin sayıca fazlalığı ve toplanan verinin büyüklüğü, özellikle arkeolojik kazı yönteminin bir tahribat olduğu ve bir yerin bir kez kazılabileceği göz önüne alındığında, uygulama ve bel- geleme yöntemlerinin ne derece yeterli olduğu, toplanan verinin mekansal ve bağlamsal çözü- nürlüğü, gelecekte ortaya çıkacak yeni yaklaşım ve yöntemlerle farklı araştırmacılar tarafından yeniden analiz edilebilirliği ve üretilen bilginin potansiyeli sorgulanması gereken önemli bir konudur. Türkiye’de günümüz arkeolojisinde araştırmacıların güncel kuram ve yöntemler konusundaki farkındalık eksiklikleri, disiplinin potansiyelini sınırlamakla birlikte, bilimsel bilgi kaybına ne- den olmakta ve disiplini kısır bir döngü içine sokmaktadır. Bu makale, yukarıda tanımlanan sorunsalın Türkiye Arkeolojisi’nde tüm dönemleri araştıran alt disiplinlerin de ortak bir eksikliği olduğunun bilincinde, Ortaçağ Arkeolojisi ile sınırlı ola- rak, eksiklikleri, gelişimini ve örnek uygulamaları tartışmakta, disiplinin kısır döngüden çı- karak daha optimal ve güvenilir bilimsel bilgi üretebilmesi, veri kaybının önüne geçilebilmesi için bir durum tespiti yaparak, bu alana katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Arkeolojik kuram ve yöntemin önemi bir çok çalışma konusu üzerinden somutlaştırılabileceği gibi, bu makale sorunsalı Ortaçağ Arkeolojisi bağlamında arkeobotanik ve mikrodebris verisi üzerinden bir durum çalışması ile ele almaktadır. Anahtar Kelimeler: Ortaçağ Arkeolojisi, Kuram ve yöntem, Arkeobotanik, Mikrodebris, Komana