Kiedy powstały emblematy Zbigniewa Morsztyna? Nowe ustalenia dotyczące datacji zbioru, „Pamiętnik Literacki” 115 (2024), 1, pp. 246–261. (original) (raw)

Emblematyka w Rzeczypospolitej epoki Oświecenia – metamorfozy tradycji symbolicznej

XVIII amžiaus studijos T. 6: Personalijos. Idėjos. Refleksijos, 2020

Adnotacja. Niniejszy artykuł jest pierwszym opracowaniem dotyczącym emblematyki w Rzeczypospolitej pod rządami Stanisława Augusta (1764–1795). Na podstawie źródeł, przede wszystkim opisów dekoracji okazjonalnych, określono zakres występowania i funkcje kompozycji symbolicznych w sztuce i literaturze epoki, kojarzonej jednoznacznie z odrzuceniem tradycji symbolicznej renesansu i baroku. Scharakteryzowano ówczesny status terminologiczny gatunków symbolicznych (emblema, hierogliphicum, symbolum), który zmienił się za sprawą francuskojęzycznej teorii (m.in. teorii dewizy, ikonologii, epigramu), skutkując przemianami (nie tylko emblematyki) w zakresie stylistyki i estetyki. Wskazano m. in. tendencje świadczące o zmianie myślenia o symbolice pod wpływem zainteresowania antykiem i klasycyzmem, zwiastujące nowoczesną refleksję dedykowaną symbolowi i metaforze. Słowa kluczowe: emblematyka, emblemat, hieroglifik, symbol, ikonologia, klasycyzm, dekoracja okazjonalna, oświecenie, antyk, Rzeczpo...

Tekst zwany 'Dziennikiem Szmula Rozensztajna

Zagłada Żydów. Studia i Materiały

Tekst zwany Dziennikiem Szmula Rozensztajna oznaczony sygnaturą 302/115 znajduje się w zbiorze Pamiętników Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego. Jest to maszynopis w języku żydowskim, liczący 161 stron, sporządzony na podstawie rękopisu powstałego w getcie łódzkim. Zapisy dzienne obejmują okres od 20 lutego 1941 do 27 listopada 1941 roku. To niewątpliwie tylko część większej całości. Zarówno tuż powojenni badacze żydowskiego piśmiennictwa z getta łódzkiego – Ber Mark i Iszaja Trunk – jak i współcześni edytorzy tłumaczonych na angielski fragmentów Dziennika Szmula Rozensztajna – Alan Adelson i Robert Lapides, wspominają, że oryginał Dziennika znajduje się Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie, a maszynopis w Archiwum Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie. Tymczasem w wydanym w 1994 roku inwentarzu zbioru Pamiętników Żydów przechowywanych w ŻIH odnotowano jedynie maszynowy odpis. Gdzie znajduje się dziś oryginał – nie wiadomo. Nie wiadomo też, jaką częścią zapisu dysponu...

Jerzy Myśliński – portret bibliometryczny

2015

The article contains a bibliometric survey of Jerzy Myślinski’s academic work, ie. 174 publications on the history of the press, radio and television. This is complemented by a review of their reception (as shown by the citation index) and a reassessment of Myślinski’s research in the context of other press historian’s work..

Zapomniany romantyk versus współczesne wydania jego utworów – przypadek Tomasza Olizarowskiego

Przegląd Humanistyczny, 2022

W artykule zwracam uwagę na usterki pojawiające się we współczesnych wydaniach twórczości Tomasza Olizarowskiego (1811–1879) – od niedbałej korekty przez nieuwzględnienie omyłek drukarskich pierwodruku po zupełne zdeformowanie tekstu. Wszystkie te czynniki wpływają na odbiór danego utworu – zarówno ze względu na jego interpretację, jak i ocenę warsztatu autora – jednakże większość badaczy, zajmujących się twórczością poety sporadycznie, kontekstowo, bez gruntownego przestudiowania całej jego spuścizny, nierzadko sięga po dowolne przekazy, często nie mając nawet świadomości istnienia całego korpusu tekstów czy niedoskonałości dotychczasowych wydań. Omówienie sytuacji pisarskiego dorobku Olizarowskiego prowadzi mnie do refleksji nad (analogiczną) sytuacją spuścizny wielu innych twórców określanych jako „drugorzędni” i obecnie niemal zupełnie zapomnianych. The Forgotten Romantic versus Contemporary Editions of Tomasz Olizarowski’s Works In this article, I point out the flaws in recent editions of Tomasz Olizarowski’s works – starting from careless proofreading through not including printing mistakes from the first edition and ending with deliberate text deformation. All these factors affect the perception of every piece – its interpretation and the author’s workshop. However, most researchers who deal with the poet’s works sporadically, contextually and without a thorough examination of his entire legacy often reach for a random text source, many times without even being aware of the whole set of texts or the imperfections of existing editions. Discussing the situation of Olizarowski’s literary heritage leads us to reflect on the (analogous) case of the legacy of many other authors once deemed as “minorum gentium” and now almost completely forgotten.

Status teoretyczny emblematu w polskiej dekoracji

Terminus, 2021

The Theoretical Status of the Emblem in Polish Decorative Art This paper argues that the theoretical status of the emblem in decorative art has methodological significance in emblem studies and art history, comparable to its status in the so-called book’s editorial frame. This claim is justified in the historical and theoretical tradition of defining emblems in the sources. The departure point for the author’s considerations comes from the findings of applied emblematics, and its foundation is provided by the theoretical sources describing symbolic genres (scil. emblema, symbolum, hierogliphicum) published in Poland from the 16th to the 18th century, including books of poetics, rhetoric, dictionaries and compendia. The first part of the article presents an overview of research on decorative emblems in Poland, together with factors responsible for the scarcity of such studies, including the lack of symbolic typology of the decorations, and the division into literary and non-literary ...