[Recenzja]: Maciej Zdanek, Jędrzejów w wiekach średnich, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2022, ss. 230, ISBN: 978-83-66304-97-0 (original) (raw)
Related papers
Rocznik Historii Sztuki, 2019
Miłośnicy wyrafinowanej kultury odrodzenia otrzymali niedawno od krakowskiego wydawnictwa Universitas smakowity prezent-polski przekład sławnego traktatu Baltazara Castiglione znanego u nas tradycyjnie pod tytułem Dworzanin. Jest to pierwsze polskie tłumaczenie tego dzieła, będącego jednym z ważniejszych tekstów renesansowych w skali ogólnoeuropejskiej, a ukazuje się ono w bez mała pięć wieków po opublikowaniu oryginału, co trzeba stwierdzić z pewnym wstydem, tym bardziej że adaptacja czy parafraza tegoż utworu-Dworzanin polski Łukasz Górnickiego-ukazała się już w 1566 r. i cytowana bywa od dziesięcioleci jako znamienity przykład bliskich związków kulturalnych Polski i Italii. Lukę tę wypełnia teraz cenna inicjatywa krakowskiego wydawnictwa oraz wybitnego znawcy kultury odrodzenia, profesora Andrzeja Borowskiego, który podjął się trudu niełatwego przekładu. Pomijając już inne kwestie, rzesze polonistów, nieznających dawnego języka włoskiego, nie będą już zmuszone szukać wsparcia w przekładach angielskich czy niemieckich, aby w pełni docenić znaczenie dokonań "naszego" Górnickiego. Książka o dworzaninie-bo taki uzyskała ona teraz polski tytuł-opublikowana została po raz pierwszy w 1528 r. w Wenecji, wiadomo jednak, że krążyła ona wcześniej w licznych odpisach rękopiśmiennych. Historię tekstu, kolejnych poprawek redaktorskich i odautorskich korekt zrekonstruował szczegółowo Amedeo Quondam w niedawnym wydaniu tego dzieła (Bulzoni, Roma 2016, 3 tomy, łącznie prawie 1700 stron). Książka szybko zyskała zasłużoną popularność w całej Europie. Sprzyjał temu bez wątpienia fakt, że kultura włoska, szczególnie kultura dworska, uznawana była dość powszechnie, również na dworach położonych poza Italią, za najdoskonalszą i godną naśladowania. Pomimo rozpowszechnionej w tych środowiskach znajomości literackiego języka włoskiego szybko ukazywały się przekłady na inne języki: hiszpański (1534), francuski (1538), niemiecki (1560), angielski (1561). Dzieło stało się swoistym przewodnikiem dla dworzan na europejskich dworach aż po wiek XVIII. Wyidealizowany wzór dworzanina, jaki stworzył Castiglione, został uznany i zaakceptowany. W Polsce, jak wspomnieliśmy, nastąpiło to dość wcześnie, a Górnicki zręcznie dostosował zalecenia Włocha do realiów polskiego społeczeństwa szlacheckiego. Castiglione-sam dworzanin i dyplomata-zaprezentował swoje dzieło jako relację ze spotkań niewielkiego, wykwintnego i zaprzyjaźnionego towarzystwa na dworze w Urbino. Dialogi, jakie tam się toczą, składają się na kolejne księgi tej swoistej relacji, co pozwoliło autorowi na barwne i dynamiczne przedstawienie ścierających się poglądów, cytowanie dykteryjek, złośliwości i ciętych wypowiedzi, a także na przedstawienie idyllicznego obrazu dworu. Nie ukrywa on przy tym swego zaangażowania emocjonalnego-dzieło jest dla niego również wspomnieniem dawnych szczęśliwych chwil, spędzonych wśród przyjaciół, których już nie ma pośród żywych. Tę formę doceni zapewne i współczesny czytelnik, ponieważ to dzięki
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 2020
. 2 Klasyczne omówienie tej formy pomocy archiwalnej: K. Konarski, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego. Zasady opracowania, "Archeion", 21 (1952) s 192-202. Autor, postępując częściowo zgodnie z tymi zasadami, nie powołuje się jednak na pracę Kazimierza Konarskiego.
Studia Polsko-Ukraińskie, 2020
The position deserves attention, as it opens a discussion on the important phenomenon of visual culture history, which is currently widely discussed among many researchers. A historian, even if he is not an art historian, often analyses iconographic art in his work. After all, we are dealing with a different type of perception of the described reality, one which accumulates the ability to synthetically capture it using at the same time both the historian’s and fi lm expert’s skills. Jacek Szymala sets himself an ambitious goal – to create a model, “a set of tools helpful in the future research of historians, especially modern historians, going beyond traditional historiography”. The author brilliantly shows that history is not only a collection of past facts and events but lives in its visual dimension, becoming a continuation of history itself. It is only important that, as far as possible, every viewer or reader can and should remain exactly as critical as in the process of interp...