XIX. Yüzyılın Ortalarında Trabzon'da Sosyal ve İktisadi Yapı (original) (raw)

XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Bucak'ta İdari ve Sosyal Yapı

2010

Bu calismada Konya Vilayet Salnamelerini temel alarak Anadolu’nun hizli gelisen kazalarindan biri olan Bucak’in XIX. Yuzyilin ikinci yarisindaki idari ve sosyal yapisini incelemeye calistik. Salnameler yaninda Osmanli Arsivi belgeleri ve diger arastirma eserlerden de faydalandik. Gunumuzde Burdur'a bagli Bucak ilcesi sinirlari icinde yer alan, XIX. Yuzyilda ise Teke (Antalya) Sancagi merkez kazasina bagli nahiyeler olan Bucak, Melli ve Kizilkaya'nin idari ve sosyal yapisiyla ilgili onemli bilgilere ulastik. Boylece Bucak ilcesinin tarihine katkida bulunmayi amacladik.

Fetihten 19. Yüzyıla Kadar Trabzon Şehri'nin Mahalleleri

Öz: Şehirlerin damarları mesabesindeki mahallelerin tarihini yazmak bir şehrin özüne nüfuz edebilmek açısından mühimdir. Anadolu'da tarihi en iyi incelenen şehirlerden olan Trabzon'un mahallelerine dair de kısmî bazı çalışmalar kaleme alınmış; fakat derli toplu olarak Osmanlı dönemi Trabzon'unun mahallelerini ele alan bir çalışma henüz kaleme alınmamıştır. Bu istikamette Trabzon'un Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethinden 19. yüzyıla kadar olan mahallelerinin yüzyıl yüzyıl cereyan eden değişimler ve süreklilikler gözetilerek tespit edilmesi bir noktada şehrin tarih içerisindeki muhtevasının da belli bir kısmının ortaya çıkarılması demektir. Dolayısıyla bu yazıda gerek daha önce yapılan çalışmaların bir araya getirilmesi gerekse arşiv belgelerinin taranması ile elde edilen veriler, yüzyıllar itibariyle tablolar halinde sunularak derli toplu bir mahalleler envanteri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu tespit işlemine 15. ve 16. yüzyıllar için tahrir defterleri, 17. ve 18. yüzyıllar için ise avarız defterleri ile şer'iye sicilleri ve hurufat defterleri kaynaklık etmektedir. Abstract: Writing the history of neighborhoods, function as the veins of cities is crucial in penetrating the essence of a city. Some partial studies have been done on the neighborhoods of the city of Trabzon, which is one of the best historically examined cities in Anatolia, however an extensive study that deals with the neighborhoods of Trabzon in the Ottoman period has not been written yet. In this respect, determination of the neighborhoods of Trabzon century by century, from the conquest by the Ottoman Empire to the XIXth century by observing the changes and continuities, in a sense means revealing the meaning of a great deal of the city in history. Hence, in this paper, both previous studies have been brought together and the obtained data by scannings of archival documents are presented in tabular forms by centuries and attempted to reveal a comprehensive inventory of neighborhoods. This identification process is based on the tahrir registers for the XVth and XVIth centuries, and avarız registers, sharia court records and hurufat registers for the XVIIth and XVIIIth centuries.

Atatürk Dönemi Trabzon'da Sosyal ve Ekonomik Gelişmelerden Bazı Kesitler

Journal of Turkish Research Institute, 2009

ÖZ Trabzon, I. Dünya Savaşı'nda ve akabinde başlayan Milli Mücadele yıllarında büyük sosyal ve ekonomik sorunlar yaşamıştır. Cumhuriyet ile başlayan yeni dönemde şehrin sosyal ve ekonomik sorunlarını çözmek için bir takım önlemler alınmıştır. Şehirde ilk göze çarpan husus planlı ve kapsamlı imar faaliyetleridir. Bunları ekonominin canlandırılmasına yönelik atılımlar izlemiştir. Atatürk'ün şehri çeşitli tarihlerde ziyareti sorunların çözümüne ciddi katkılar sağlamıştır.

XIX. Yüzyılda Trabzon Eyâleti’nin İdarî Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsı

2012

Bu calismada “XIX. Yuzyilda Trabzon Eyâleti’nin Idari Birimi Olarak Atina/Pazar Kazâsi” basligi adi altinda, adi gecen kazânin idari statusundeki degismeleri incelenecektir. Atina kazâsi, 1800’lerin baslarinda Trabzon Eyâleti’ne bagli Gonye sancagi’nin bir kazâsi konumunda idi. 1800-1900 yillari arasinda Osmanli Devleti, cephelerde yenilgilerin ardindan toprak kayiplari yasarken, devlet, caga ayak uydurmaya yonelik bircok alanda yeniden yapilanma surecini de yasiyordu. Atina kazâsi’nin bu surec icindeki idari statusu bu gelismelere bagli olarak degisimlere ugramistir. Donusumunu zorlayan bu gerekcelerden dolayi Atina, verilen tarih araliginda kazâ statusunu korurken kazânin bagli bulundugu idari birimler ve kazâya bagli idari birimlerin degisimine sahne olmustur. Surec icinde yasanan bu gelismeler incelenip degerlendirilecektir. Bu surec degerlendirilirken Basbakanlik Osmanli Arsivi’ndeki ilgili defter serilerinin yaninda, Trabzon Vilâyet Salnameleri’ndeki bilgiler de goz onune alip...

Trabzon'un İdarî Yapısı ve Yenileşme Zarureti (1793-1851)

OTAM(Ankara, 2005

Bu makalede Trabzon'un 1790-1850'li yıllardaki idarî yapısı, Trabzon şer'iye sicilleri ile arşiv belgelerine dayanılarak incelenmektedir. Bilindiği üzere Sultan II. Mahmud, saltanatının sonlarına doğru bölgedeki idarî yapının yenileştirilmesi için bazı teşebbüslerde bulunmuştu. Başlangıçta bu teşebbüsler, bölgede geniş ölçüde nüfuza sahip olan yerel hanedanların tepkisi yüzünden başarılı olamadı. Fakat 19. yüzyılın ortalarına doğru olumlu yönde bir takım sonuçlar elde edildi. Arşiv malzemeleri, merkez ile taşra arasındaki ilişkilerin doğasına uygun olarak Trabzon'daki idarî yapıda meydana gelen bu gelişmeleri anlamamıza izin vermektedir.

Bizans İmparatorluğu Döneminde Trabzon ve Çevresinin İdari Yapısı (VI-XI. Yüzyıl)

Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Roma İmparatorluğu, M.Ö. I. yüzyılda Trabzon ve çevresinde hakim olmuş ve bölgede çeşitli idari düzenlemeler gerçekleştirmiştir. Roma İmparatorluğu'nun bölünmesinden sonra Bizans hakimiyetine giren Trabzon ve çevresinde imparatorluğun doğu sınırındaki askeri ve siyasi gelişmelere bağlı olarak idari düzenlemeler yapılmıştır. VII. yüzyılda devam eden Sasani savaşları ve aynı yüzyılın ortalarında başlayan Müslüman Arap tehdidi Bizans yöneticilerini bazı askeri ve idari tedbirler almaya zorlamıştır. VII. yüzyıldan itibaren imparatorluğun idari yapısı esaslı bir değişime uğrayarak thema sistemi Anadolu ve Balkanlarda idari yapının temelini teşkil eder hale gelmiştir. Trabzon kenti, thema sistemi içerisinde önce Armeniakon themasına bağlanmış sonra da Khaldia themasının merkezi olmuştur. Bu çalışma Bizans İmparatorluğu döneminde Trabzon ve çevresinin idari yapısını değerlendirmeyi hedeflemektedir. Çalışmada, Bizans hakimiyeti boyunca bölgede yapılan idari düzenlemeler ve bu düzenlemelerin bölgenin idari yapısına olan etkisi ele alınacaktır.