EBÜ'L-MUZAFFER ES-SEM'ÂNÎ'NİN DEBÛSÎ'YE YÖNELİK TENKİTLERİ (ŞER'Î DELİLLER BAĞLAMINDA) Yazar : Abdullah ERDEM 1. Baskı : Ekim 2022 ANKARA Yayın Yönetmeni : Sinem ZORLU ISBN : 978-625-8227-77-2 Yayın No : 1781 (original) (raw)
Related papers
Doğu Araştırmaları, 2024
Nizâmî-i Gencevî, Fars edebiyatında hamse yazma geleneğinin öncüsü olarak kabul edilir. Şairin Penc Genc isimli hamsesini oluşturan eserler, yazıldığı coğrafyanın dışında da oldukça ilgi görmüş, hamseyi oluşturan mesnevilerin tümüne birçok nazire yazılmıştır. Bu hamseyi oluşturan mesnevilerden ilki olan Mahzenü'l esrâr, şairler tarafından adeta ulaşılması gereken bir mertebe olarak görülmüş ve bu esere nazire yazmak neredeyse bir gelenek halini almıştır. Osmanlı sahasında da birçok şairin ilgisini çeken bu esere hem Türkçe hem Farsça nazireler yazılmıştır. X/ XVI. yüzyılda, Osmanlı hâkimiyeti altında bulunan Bağdat'ta yaşayan Şemsî-i Bağdâdî de, Mahzenü'l esrâr'a nazire yazan o şairlerden biridir. Bu çalışmada Şemsî-i Bağdâdî'nin, Nizâmî'nin Mahzenü'l esrâr adlı eserine nazire olarak kaleme aldığı Manzar-i ebrâr mesnevisi incelenmiş ve çeşitli açılardan Mahzenü'l esrâr ile benzerlik ve farklılıkları ortaya koyulmaya gayret edilmiştir.
MESNEVÎ DÎBÂCELERİ VE ABDULGANÎ EN-NABLUSÎ'NİN ES-SIRÂTU'S-SEVÎ ŞERHU DÎBÂCÂTİ'L-MESNEVÎ'Sİ
Yüksek Lisans Tezi, 2023
Tarikatlar üstü bir kitap olarak doğudan batıdan her kesimin lehte ve aleyhte ilgi alanına giren Mesnevî-i Mânevî, yazıldığı günden bugüne dek gerek sözlü gerekse yazılı kültürde izler bırakmış ve bırakmaya devam etmektedir. Mesnevî-i Mânevî üzerine yazılan şerhler ve etrafında yapılan çalışmalar literatürde önemli bir yekün teşkil etmektedir. Dîbâce, önsöz anlamında Farsça bir kelime olup yazarın eserini te’lif sebebi, eserin içeriği, yazarın eser hakkındaki görüşleri gibi esere dair çeşitli önemli mâlûmatın yer verildiği giriş yazısıdır. Mevlânâ altı ciltten müteşekkil olan Mesnevî’sinin her bir cildine kimi Arapça kimi Farsça ayrı dîbâceler yazmış ve bu dîbâcelerde Mesnevî’nin konu ve muhtevasını genel anlamda ortaya koymuştur. “Mesnevî Dîbâceleri ve Abdulganî en-Nablusî’nin es-Sırâtu’s-Sevî Şerhu Dîbâcâti’l-Mesnevî’si” başlıklı bu tezin ilk bölümünde Mesnevî’nin altı dîbâcesi üzerine yazılan şerhlere dair literatür tespitine ve nazarî yönden güçlü isimlerin şerhleri etrafında bu Mesnevî dîbâcelerine yönelik bir kavram incelemesine yer verilmiştir. İkinci bölümde ise bu dîbâce şerhleri arasından Nablusî’nin adı geçen eserinin tahkikiyle beraber Mesnevî dîbâcelerini şerhe konu kılan Nablusî’nin bu çabasını anlamlandırma yolunda onun özelde Mevlevîliğe genelde tarikatlara olan ilgisi ortaya konulmuştur. Tezin bu açıdan başta Mevlevîlik, Mesnevî ve Abdulganî en-Nablusî çalışmaları olmak üzere tasavvuf sahasındaki çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Masnavi-i Manavi, which has become a debatable book with the pros and cons by the segments from eastearn and western thinkers. Despite, the book has left and continues to leave traces in both oral and written culture since the day it was written. The commentaries written on Masnavi-i Manavi and the studies carried out around it form an important contribution to enlarge the understanding of the broad meaning. Debaja, is a Persian concept articulating the introduction that includes various important information about the book such as the reason for the author, the content, the author’s views on the book. Rumi wrote separate dibâce in each volume of his Masnavi, which consisted of six volumes, some in Arabic and some in Persian, and in these debajas Rumi revealed the subject and content of Masnavi in general. In the first part of this thesis titled “Masnavi’s Debajas and Abd al-Ghani al-Nablusi’s al-Siratu al-Sawy Sharhu Debajat al-Masnavi”, explains the literature on the commentaries on the six dibâces of Masnavi and the examination of scholars commentaries. In the second part, the thesis investigates Nablusî’s aforementioned work among these debajas commentaries, his interest in Mawlawism in general in order to make sense of this effort of Nablusi, who made Masnavi as the subject of commentary. In this respect, it is assumed that the thesis will contribute to the studies in the field of Sufism, especially the works of Mawlawism, Masnavi and Abd al-Ghani al-Nablusi.
EBÛ CAFER ES-SİMNÂNÎ'NİN MU'TEZİLE ELEŞTİRİSİ
Journal of Academic Research in Religious Sciences, 2024
Abū Djafar al-Simnānī (d. 444/1052) was born in Simnān, which is located within the borders of Iran today and received knowledge from many names, especially Abū Bakr al-Bāqillānī. Simnānī, who died while he was a judge in Mosul, draws attention with his adoption of Hanafī in fiqh and Ash‘arī in kalam. It is understood that this union is not unique to him and that his family has such a vein. It should be noted that Simnānī is an exceptional identity as he combines Hanafism and Ash‘arism sects in a single body within the framework of intersectarian interaction. The fact that his works on fiqh have not reached the present day and even the names of his works are not known obscures his fiqh personality. Some evaluations can be made on this subject only based on his duty as a judge and his relationship with the Dāmaghānī family. Compared to Simnānī’s Hanafī identity, Ash‘arī identity can be revealed more clearly. The fact that he was a student of al-Bāqillānī, that he was among Abū al-Walīd al-Bājī’s teachers, and most importantly, that his work named al-Bayān ‘an usūl al-īmān has survived to the present day provides a wide range of information about Simnānī's theological personality. It is known that he has a work on “destiny”, a work on “imāmat” related to Shiism, and a work of kalam other than al-Bayān although they have not survived. Since he was al-Bājī’s teacher, Simnānī’s works and views were transferred to the West and especially to Andalusia. For this reason, it should be stated that Simnānī played a key role in the transfer of Ash‘arism to the West and, understandably, Ibn Hazm put Simnānī in the center in his criticisms of Ash‘arism. With the result of that Simnānī, who lived in the hijri 5th century, is an important and rare scholar in the History of Islamic Sects with his work named al-Bayān ‘an usūl al-īmān wa al-kashf ‘an tamwīhāt ahl al-tughyān. In addition, Simnānī is an important link of the “Bāqillānī tradition” when the different veins in Ash‘arism are taken into account. In the fourth stage of the (1) Ash‘arī (2) Bāhilī and Tāī (3) Bāqillānī (4) Simnānī (5) Bājī line, together with Abū Dhaar al-Harawī, he has ensured the continuation and strengthening of Ash‘arism tradition. Simnānī’s work is remarkable in revealing the author’s view of the Ahl al-Sunnah and giving information about the period he lived in and the approach of geography. In his book, the author evaluates the scope of Ahl al-Sunnah and his approach to other sects. Simnānī states that he wrote his work for the Mu‘tazila sect at the beginning of his work. Accordingly, it should be accepted that al- Bayān is important in terms of showing the opposition of Ash‘arism to the Mu‘tazila. It should also be noted that the Mu‘tazila portrait drawn by Simnānī in his work, like that of many other authors, contains some errors compared to his sources. The fact that the work is written as a rejection of the Mu‘tazila sect does not mean that no evaluation has been made about other sects. In addition to these, the author has given information about the naming of the sects. Another point that shows the importance of al-Bayān is that it includes some concepts that Simnānī used for the first time, which have a negative content for Mu‘tazila and some Mu‘tazilī scholars. The study, which accepts the methods of historical science as a basis, aims to determine the place of Simnānī and his work in the tradition of Islamic thought by deepening on the person and the work. In his al-Bayān ‘an usūl al-īmān, Simnānī reveals his evaluations of the Mu‘tazila sect and his perception of other sects. It should be stated that the study will contribute to the literature on the relationship between sects and provide important information, especially within the framework of the “Ash‘arism- Mu‘tazila struggle.” In addition, the article provides clues about the existence of names that are outside the generalization regarding Hanafī-Māturīdī and Shāfi‘ī- Ash‘arī identities. As a result, the study reveals the perception of an Ash‘arī who lived in the hijri 5th century about other sects, especially the Mu‘tazila.
SAHAFLAR ŞEYHİZÂDE MEHMED ES'AD EFENDİ'NİN EL-VİRDÜ'L-MÜFÎD FÎ ŞERHİ'T-TECVÎD İSİMLİ ESERİ
2. MEHMED ES'AD EFENDİ'NİN HAYATI 2.1. İsmi ve Unvanları XIX. asrın ünlü âlim ve şairlerinden, Sahaflar Şeyhizâde ismiyle tanınmış, kıymetli ilmî ve mülkî görevleri yerine getirmiş olan Mehmed Es'ad Efendi; şiirlerinde Es'ad mahlasını, çalışmaya konu olan eserinde ise Seyyid Hüseyin Hamdi ismini kullanmıştır. Kaynaklarda geçtiği üzere Es'ad Efendi, babasının Sahaflar şeyhi olması sebebiyle Sahaflar Şeyhizâde, 1 üstlenmiş olduğu görevlerden dolayı da Vak'a-nüvis, Nakîbü'l-eşrâf ve Ma'ârif Nâzırı gibi unvanlarla anılmıştır. 2 2.2. Doğum Yeri ve Tarihi Mehmed Es'ad Efendi, 18 Rebîülevvel 1204 (6 Aralık 1789) yılında İstanbul'da Ayasofya civarında bir evde doğmuştur. 3
2006
Yusuf Efendi al-Iskilibi, who was born in Iskilip and brought up in Istanbul, was aneighteenth-century Ottoman scholar. Known as “Iskilibi logician (mantiqi) and sermon-giver (waiz)”, Yusuf Efendi worked as a professor (mudarris) in Suleymaniye andSahn Saman Madreses and a sermon-giver in Suleymaniye and Fatih Mosques. One ofhis important works is his exegetical work, titled as al-Mawhibat al-ilahiyya wa al-atiyyatas-subhaniyye. This work has not been published yet and comprised of 637 folios. Thisis not a complete tafsir work but deals only with the exegisis of the suras from az-Zilzalto an-Nas. Given the limited number of suras this work engages in, it is a voluminouswork. Yusuf Efendi pays a great attention to the linguistic analysis and literary aspectof given ayas, citations from early authorities and hadith literature. One of the factorsthat makes it a large work is its sermon character. This fact leads him usually to digressin his interpretations from the point in question an...
2017
Bu tezde II. Selim (1566-1574) dönemi mesnevîhan ve siyâsetnâme müellifi olan Alâî b. Muhibbî eş-Şîrâzî’nin, (ö. 966/1559’dan sonra) Gazzâlî’ye (ö. 505/1111) ait olan Nasîhatü’l-mülûk adlı eserinin Türkçe tercümelerinden Netîcetü’s-sülûk fî terceme-i nasîhati’l-mülûk adlı eserinin tanıtımı, kaynak ve içerik analizi ile siyaset düşüncesi ele alınmıştır. Eser Nasîhatü’l-mülûk çevirileri içinde yer yer şerhli ve mütercimin önemli ilavelerini hâvi olması bakımından önem arz ettiği gibi II. Selim’eşehzadeliği döneminde sunulması bakımından da kayda değerdir.Tezde ilk önce Nasîhatü’l-mülûk hakkındaki tartışmalar ve literatür, ayrıca eserin çevirileri üzerinde durulmuştur. İkinci olarak siyâsetnâme geleneği üzerinde durulmuş ve bir siyâsetnâme müellifi olarak Alâî b. Muhibbî hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Netîcetü’s-sülûk fî terceme-i nasîhati’l-mülûk’un Muhibbî’ye aidiyeti, yazılış amacı ve tarihi, ayrıca nüshaları ve şerh tekniğine değinilmiştir. Son olarak Muhibbî’nin esere eklediği hususlar bağlamında eserin muhteva tahlili yapılmış ve Muhibbî’nin siyaset düşüncesinin ana hatları sunulmuştur.