Urfa'nın İşgali ve Kurtuluşu (original) (raw)

https://tuba.gov.tr/tr/yayinlar/suresiz-yayinlar/tarih/mill-mucadelenin-yerel-tarihi-1918-1923 Özet 30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra İtilaf devletleri, Osmanlı topraklarında geniş çaplı işgallere başladılar. Urfa da ilk olarak 24 Mart 1919’da İngilizler tarafından işgal edildi. İngilizler, asker kılığındaki Ermenileri beraberlerinde getirdiler; bölgedeki aşiretleri de kendi taraflarına çekmeye çalıştılar. 15 Eylül 1919’da imzalanan Suriye İtilafnamesi ile Urfa’daki İngiliz işgali, 30 Ekim 1919’da yerini Fransız işgaline bıraktı. Şehirdeki Fransız işgali İngiliz işgaline göre daha şiddetli oldu. Fransızlar; Urfa’ya girdikleri ilk günden itibaren keyfi bir tutumla mahalli hükümetin işlerine müdahale ettiler. Çeşitli yerlerden getirilen Ermeni gönüllüler, Ermeni mahallesine yerleştirildi ve Ermeni taşkınlıklarına göz yumuldu. Fransızlar da İngilizlerin yaptığı gibi siyasi faaliyetlerde bulunarak bölgedeki aşiretleri elde etmeye çalıştılar. İstanbul Hükümeti’nin işgaller karşısında sessiz kalması, Urfa’da yerel teşkilatlanmanın başlamasına neden oldu. Teşkilatlanmanın akabinde ise 8-9 Şubat 1920 gecesi, Yüzbaşı Ali Saib Bey öncülüğünde Fransız işgaline karşı silahlı direniş başladı. Yaşanan şiddetli çarpışmalar neticesinde şehirden ayrılmayı kabul eden Fransızlar, 11 Nisan 1920 tarihinde Urfa’yı boşalttılar. Şehirden ayrılıp Şebeke Mevkii’ne vardıklarında ise aşiret kuvvetleriyle aralarında büyük bir çatışma yaşandı. Bu çatışma neticesinde Fransızlar, Urfa işgalini büyük bir kayıpla sonlandırdılar. Bu çalışmada Mondros Mütarekesi’nden sonra Urfa’da yaşanan işgallerin yanı sıra şehrin direniş ve kurtuluş süreci ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Urfa, İşgal, Millî Mücadele, Kurtuluş Abstract After the Armistice of Mudros on 30 October 1918, the Entente Powers started largescale occupations in the Ottoman lands. In this context, Urfa was first occupied by the British on 24 March 1919. The British brought Armenians disguised as soldiers with them and tried to attract the local tribes in the region to their side. With the Syrian Agreement of 15 September 1919, the British occupation of Urfa was replaced by the French occupation on 30 October 1919. The French occupation of the city was more violent than the British occupation. From the first day they entered Urfa, the French arbitrarily interfered in the affairs of the local government. Armenian volunteers brought from various places were placed in the Armenian neighborhood and Armenian excesses were tolerated. The silence of the Istanbul Government against the occupations led to the beginning of local organization in Urfa. Following the organization, armed resistance against the French occupation started on the night of 8-9 February 1920 under the leadership of Yüzbaşı Ali Saib Bey. The French, who agreed to leave the city as a result of the fierce battles, evacuated Urfa on 11 April 1920. When they left the city and arrived at Şebeke district, a major clash took place between them and the tribal forces. As a result of this clash, the French ended their occupation of Urfa with a great loss. In this study, the occupations in Urfa after the Armistice of Mudros as well as the resistance and liberation process of the city will be discussed. Keywords: Urfa, Occupation, National Struggle, Liberation