Cem Sultan Di̇vani'Nda Kozmi̇k Âlem (original) (raw)

2018, Türük uluslararası dil edebiyat halkbilimi araştırmaları dergisi

Cem Sultan gerek tarihî açıdan gerekse edebî açıdan Türk kültürünün ve edebiyatının önemli simalarından biridir. O'nun otuz altı yıllık kısa hayatı devamlı mücadelelerle, zorluklarla, sıkıntılarla geçmiştir. Fakat Cem Sultan bu zorlu, sıkıntılı ve mücadele içinde geçen hayatında edebiyattan ve şiirden hiç kopmamıştır. Bugüne kadar Cem Sultan üzerine yapılan çalışmalarda O'nun edebî kişiliğinden çok, ağırlıklı olarak tarihî kişiliği üzerinde durulmuş, dolayısıyla bir şair olarak kaleme aldığı şiirlerinin tematik yapısına yeterince dikkat çekilmemiştir. Biz bu çalışmamızda çalışmamıza konu olan kozmik unsurları belirli kategorilere ayırıp ayrı başlıklar altında incelemeye çalıştık. Divanda yer alan unsur ve/veya unsurların yer aldıkları beyitleri tek tek tespit ettik. 1 Cem Sultan (1459-1495): Fatih'in oğlu ve II. Bayezid'in kardeĢi olan Cem Sultan, çok iyi bir tahsil görmüĢ; ayrıca ata binmek, silah kullanmak gibi o devir Osmanlı sultanlarında aranan en iyi vasıflarla yetiĢmiĢtir. Hatta Cem'in bu vasıflarını Bayezid'den üstün bulan Osmanlı paĢaları içinde Bayezid'in yerine Cem'i hükümdar yapmak isteyenler olmuĢtur. Sultan Cem babasının ölümü üzerine, kendi hakkı tanıdığı padiĢahlığı ağabeyinden almak, hiç olmazsa bölüĢmek için harekete geçmiĢ ve bir ordu sevk edip Bursa'da on sekiz gün kadar hükümdarlık yapmıĢtır. Fakat bu hükümdarlık ihtirası Ģehzadeye çok pahalıya mal olmuĢtur. Cem bu hırsla sürüklendiği hazin hayat macerasında bazı savaĢlar ve mağlubiyetlerden sonra, Rodos Ģövalyelerinin ve Papa'nın eline düĢmüĢ ve bir rivayete göre Papa Rodrico Borgia tarafından zehirletilerek öldürülmüĢtür. Arapçadan baĢka Fars dili ve edebiyatını bu dille Ģiir söyleyecek kadar iyi bilen Cem, gerek esaslı tahsili gerekse ailesinden gelme kabiliyeti ile devrinin Ģiir ve edebiyetında söz sahibi olacak bir kültür ve sanat seviyesi göstermiĢtir. Daha Ģehzadeliği yıllarından baĢlayarak akademik bir muhit içinde yaĢayan Cem, etrafına hayli kıymetli Ģairler ve alimler toplamıĢtır. Cem, "Cem Ģairleri" adı verilen bu zümre ile ilim ve Ģiir sohbetleri yaparak bir ilim ve sanat zevki içinde yetiĢmiĢtir. (Daha geniĢ bilgi için bkz. Nihad Sami Banarlı, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, M.E.B. yay., Ġstanbul, 2001, C.1, s.450.) Cem Sultan'ın "Türkçe Divanı'nın yanında, "Farsça Divanı", daha on yaĢında iken Farsça'dan tercüme ettiği "CemĢid ü HurĢid" adlı mesnevisi ve küçük hacimli bir "Fal-ı Reyhân-ı Sultan Cem" adlı eseri mevcuttur.