Balkanlarda Kültürel Bellek İnşası Olarak Necati Cumalı’nın “Evimiz” Hikâyesi (original) (raw)

2024, Balkanlarda Türkçe Öğretimi ve Türkoloji

Necati Cumalı, Balkanlar’da Florina’da doğmuş; şiir, hikâye, roman, tiyatro gibi pek çok edebî türde eser vermiş; Türk edebiyatının önemli isimlerinden birisidir. Balkan coğrafyası onun hayatında ve eserlerinde ayrı bir yere sahiptir. O, geçmişe ait kökleri bu coğrafya üzerinden açıklamaya çalışır. Çünkü yazar asırlarca bu coğrafyada yaşamış, o kültürün içinde büyümüştür. Dolayısıyla Balkanlar, onun eserlerinde kültürel hafızanın, belleğin inşası konumundadır. Ev, bir kimsenin veya birden çok kişinin içinde yaşadığı mekân değildir sadece. Fiziki anlamının dışında kültürel belleğin oluştuğu da mekânlardır. Evin mimari yapısı, kapısı, penceresi, bunların nereye doğru açılıp kapandığı ile bir bütündür ve bir kültürü, medeniyeti temsil eder. Ev ortamında şekillenen aile bireyleri buradan elde ettikleri birikimleri daha sonraki nesillere taşırlar. Uzun kış gecelerinde evde okunan kitaplar, anlatılan hikâyeler, gelen misafirlerle yapılan sohbetler insana yeni dünyalar açar, yetiştirir, olgunlaştırır. Her ne kadar yazar daha sonra zorunlu göç sebebiyle İzmir bölgesine göç etmek zorunda kalsa da çocukluk yıllarına ait geçmişini, doğduğu ve büyüdüğü toprakları hiç unutmaz. Oraya ait hatıralar, yaşanmışlıklar onun bütün eserlerine şu ya da bu şekilde yansımıştır. Necati Cumalı’nın, Makedonya 1900 eserinde yer alan on bir hikâyenin tamamı onun geçmişine ait, kültürel belleği oluşturan metinlerden meydana gelmektedir. Bu hikâyelerden ilkinin isminin “Evimiz” olması tesadüf değildir. Çünkü ev, insanın çocukluktan itibaren ruhi ve fiziki gelişimini sağladığı, hayal dünyasının şekillendiği mekândır. Ev, içinde aileyi barındıran, bir kültürün en geniş şekilde teşekkül ettiği yerdir. Bu çalışmada Balkan coğrafyasında doğan ve daha sonra Anadolu’ya göç etmek zorunda kalan Necati Cumalı’nın “Evimiz” hikâyesi üzerinden kültürel belleğin nasıl inşa edildiğinin yansımaları ortaya konulmaya çalışılacaktır.