The Events During the First World War and the Approaches of Kazak Intelligents (original) (raw)

Birinci Dünya Savaşının Kazakistan’a Etkileri

2018

1914-1918 yillari arasinda gerceklesen ve milyonlarca insanin olumu, on milyonlarca insanin yaralanmasiyla sonuclanan Birinci Dunya savasi, cografi yayilim alani savasa katilan ulke ve insan sayisi bakimindan dunya tarihinin gordugu ilk buyuk ve genel savastir. Savasin bitiminde ulkelerin siyasi haritalari yeniden cizilmis, bircok imparatorluk tarihe karismis, yeni siyasi rejimler ortaya cikmis ve onlarca sehir yerle bir olmustu. Savas yillarinda Carlik Rusya mustemlekesi olan Kazakistan, cephelere dogrudan baglantisi olmasa da sosyal ve ekonomik acidan savasin tum olumsuzluklarini yasamis, 1916 yilindaki ayaklanmayla da adeta savasin yeni bir cephesi haline gelmisti. Bu calismada Birinci Dunya Savasinin Kazakistan’a ekonomik ve siyasi etkileri incelenecek ve savas devam ederken gerceklesen ulusal bagimsizlik ayaklanmasi hakkinda bilgi verilecektir.

19. Yüzyılın Sonu ve 20. Yüzyılın Başlarında Osmanlı – Kazak İlişkilerinin Seyri ve Rusya’nın Karşı Tedbirleri / Ordaly Kongyratbayev, Saulebek Rustemov, Bakytzhan Zhursunbayev & Seiilkhan Tokbolat / bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 100

bilig, 2022

Bu çalışmada, 19. yy. sonu ve 20. yy. başındaki Kazak Türkleri ile Osmanlı Türkleri arasındaki ilişkileri ele alınmaktadır. Bahsi geçen bu devirde Kazak Türkleri Rusya’nın hâkimiyeti altında bulunmasına rağmen, Türkistan topraklarında hürriyet ve eşitlik uğruna birçok isyan gerçekleştirmişlerdir. Bu bağlamda Kazak Türkleri ile Osmanlı Türkleri ortak ideoloji altında birleşerek, Çarlık Rusya hükümetinin sömürgeci siyasetine karşı durmaya gayret göstermişlerdir. Anadolu ile Türkistan bölgeleri arasındaki gelişen ilişkiyi tehlikeyi bulan Çarlık Rusya hükümeti ise, önlem almaya çalışmıştır. Dolayısıyla Kazak Türkleri ile Osmanlı Türkleri arasındaki ilişkiler, Rusya yönetimi tarafından sıkı denetim altına alınmıştır. Rusya’nın uygulamaya çalıştığı denetlemelere rağmen Kazak Türkleri ile Osmanlı Türkleri arasındaki kültürel ilişkilerin kesintisiz devam etmesi hür ve huzurlu yaşamayı arzu eden milli iradenin gelişmesini etkilendiğini söylemek mümkündür. Çalışmamızda bu kültürel ilişkinin süreçleri belgelere istinaden ele alınmıştır.

XVIII. Yüzyılda Kazak - Kalmuk Mücadeleleri +

Muhittin Kavık, 2020

KAZAKH-KALMUK STRUGGLES IN 18th CENTURY ABSTRACT One of the events that left deep traces in Turkestan history is the invasion of Kalmykia. The most important reason for the Kalmuk invasion, the last Mongol invasion of Central Asia, was to seize the Turkestan geography and gain wealth. In addition, population growth, internal struggles and the desire to live away from internal struggles can be considered. From 1635 to 1758, the Jungar Khanate, a dangerous state for Turkestan, aimed to establish dominance over its western neighbors, Kazakhs and other Turkestan khanates. Furthermore, the Jungars who established political and religious relations with their cognate Volga Kalmuks, tried to realize the idea of establishing an imperial state like Genghis Khan. The invasion of Kalmykia caused the burning and destruction of Turkish countries from Jungaria to regions Volga and Syr Darya. As a result of the struggle of the Kazakhs with the Jungars, their already weak political unity was further weakened and they lost considerable population. Especially the Aqtaban Shubirindi incident in 1723 left deep traces in the memory of the Kazakh people. In 1726, the Kazakhs decided to unite their armies and defeat the Jungars in Anikaray. After the death of Bolat Khan in 1730, the Kazakhs, who went to the election of khan, fell into disagreement and their political unity was completely disrupted. The Kalmuk attacks weakened the peoples of the region and further facilitated the Russian invasion of Central Asia. After the great Kazakh - Cungar struggles of the early XVIIIth century, the Kazakh Juzhs, which were completely independent of each other, would gradually be subject to the Russian occupation. For this reason, in this article, the Kazakh struggle for independence and the general political situation before the Russian occupation was discussed in the XVIIIth century. Key Words: Kazakhs, Jungars, Volga Kalmuks, Aqtaban Shubirindi.