Kırım Kafkasya’dan Malatya Sancağına Yapılan Göç Hareketleri ve Muhacirlerin İskânı (1876 1914) (original) (raw)

Kırım ve Kafkasya’dan Adana Vilayeti’ne Yapılan Göç ve İskânlar (1869–1907)

Selcuk Universitesi Turkiyat Arastırmaları Dergisi, 2007

Hilmi BAYRAKTAR * ÖZET Kurulduğundan beri Karadeniz ve Kafkaslara doğru yayılmacı bir politika izleyen Rus Çarlığı, Kırım ve 93 Harpleri ile beklediği fırsatın geldiğini düşünerek, bölgenin sahipleri olan Türk ve sair Müslümanları Osmanlı Devleti'nin işbirlikçileri olmakla suçlayıp, yurtlarından sürmüştür. Osmanlı Devletine sığınmak zorunda kalan yüz binlerce göçmen iskân edilmek üzere Rumeli, Anadolu ve Suriye'deki eyaletlere gönderilmiştir. İskân yeri olarak seçilen vilayetlerden birisi de Adana'dır. Bunun nedeni buranın hem diğer Osmanlı vilayetlerine oranla daha az nüfus yoğunluğuna sahip olması hem de çok verimli arazilerinin bulunmasıdır. Bu bağlamda 1869-1907 yılları arasında Adana Vilayetine 19 binden fazla Kırım ve Kafkas göçmeni yerleştirilmiştir. Göçmenler vilayetin daha çok Cebel-i Bereket ve Kozan Sancaklarına olmak üzere boş olan her tarafına çoğu kere her köye bir iki hane olmak üzere karışık olarak yerleştirilmişlerdir. Karışık iskân göçmenler tarafından hoş karşılanmamışsa da onların yeni yurtlarına uyumlarını, yerli halk ile kaynaşmalarını hızlandırmış ve böylece bir kopuntunun da önüne geçilmiştir. Göçmenlerin iskânıyla birlikte ıslah edilen araziler sayesinde tarımsal istihsal artmış ve Adana Vilayeti şenlenmiştir. Her biri ayrı çile ve sıkıntıya neden olan bu savaşlar, aslında yeni ve daha güçlü bir yaşamın temellerinin atılmasını da sağlamıştır. • ANAHTAR KELİMELER Kırım, Kafkas, Adana, Göç ve İskân • ABSTRACT Russia Czar which follows dispersion policy through Black Sea and Caucasia has thought with Crimean and 93 years wars that it was time of its expected opportunity so they accused of the Turks and other Muslims who are owner of area with cooperation with Ottoman Empire so exiled them from their home. Many one hundred thousands emigrants had to take refugee to Ottoman Empire and they were sent to Provinces in Rumelia, Anatolia and Syria.

Kırım ve Kafkasya'dan Adana Vilayeti'ne Yapılan Göç ve skânlar (1869–1907)

Türkiyat Araştırmaları Dergisi

Hilmi BAYRAKTAR * ÖZET Kurulduğundan beri Karadeniz ve Kafkaslara doğru yayılmacı bir politika izleyen Rus Çarlığı, Kırım ve 93 Harpleri ile beklediği fırsatın geldiğini düşünerek, bölgenin sahipleri olan Türk ve sair Müslümanları Osmanlı Devleti'nin işbirlikçileri olmakla suçlayıp, yurtlarından sürmüştür. Osmanlı Devletine sığınmak zorunda kalan yüz binlerce göçmen iskân edilmek üzere Rumeli, Anadolu ve Suriye'deki eyaletlere gönderilmiştir. İskân yeri olarak seçilen vilayetlerden birisi de Adana'dır. Bunun nedeni buranın hem diğer Osmanlı vilayetlerine oranla daha az nüfus yoğunluğuna sahip olması hem de çok verimli arazilerinin bulunmasıdır. Bu bağlamda 1869-1907 yılları arasında Adana Vilayetine 19 binden fazla Kırım ve Kafkas göçmeni yerleştirilmiştir. Göçmenler vilayetin daha çok Cebel-i Bereket ve Kozan Sancaklarına olmak üzere boş olan her tarafına çoğu kere her köye bir iki hane olmak üzere karışık olarak yerleştirilmişlerdir. Karışık iskân göçmenler tarafından hoş karşılanmamışsa da onların yeni yurtlarına uyumlarını, yerli halk ile kaynaşmalarını hızlandırmış ve böylece bir kopuntunun da önüne geçilmiştir. Göçmenlerin iskânıyla birlikte ıslah edilen araziler sayesinde tarımsal istihsal artmış ve Adana Vilayeti şenlenmiştir. Her biri ayrı çile ve sıkıntıya neden olan bu savaşlar, aslında yeni ve daha güçlü bir yaşamın temellerinin atılmasını da sağlamıştır. • ANAHTAR KELİMELER Kırım, Kafkas, Adana, Göç ve İskân • ABSTRACT Russia Czar which follows dispersion policy through Black Sea and Caucasia has thought with Crimean and 93 years wars that it was time of its expected opportunity so they accused of the Turks and other Muslims who are owner of area with cooperation with Ottoman Empire so exiled them from their home. Many one hundred thousands emigrants had to take refugee to Ottoman Empire and they were sent to Provinces in Rumelia, Anatolia and Syria.

Kırım Savaşı Sonrası Adana Eyaleti'ne Yapılan Nogay Göç ve İskânları (1859-1861

Kırım Savaşı, Nogay Türkleri için bir dizi trajedinin de başlangıcı olmuştur. Savaş sırasında Osmanlı Devleti'nden yana tavır koyan Nogaylar, savaş sonrasında Rus Çarlığı tarafından yurtlarından sürülmüşlerdir. Osmanlı Devletine sığınmak zorunda kalan Nogaylar iskân edilmek üzere Rumeli, Anadolu ve Suriye'deki eyaletlere gönderilmişlerdir. İskân yeri olarak seçilen vilayetlerden birisi de Adana'dır. Bunun nedeni hem buranın diğer Osmanlı vilayetlerine oranla daha az nüfus yoğunluğuna sahip olması hem de burada verimli arazilerinin bulunmasıdır. Bu bağlamda 1859-1861 yılları arasında Adana Eyaleti'ne 20.511 Nogay yerleştirilmiştir. Bunlardan bir kısmı Ceyhan Nehri boylarına toplu olarak yerleştirilirken, bir kısmı da köylere 1-2 haneyi geçmeyecek şekilde yerleştirilmiştir. Toplu olarak yerleştirilenler kimliklerini koruyabilmişken, karışık olarak yerleştirilenler iskân edildikleri köylerin kimliklerini benimsemişlerdir. Kıpçak bozkırlarında devlet otoritesinden uzak, başına buyruk bir hayat sürmeye alışmış olan Nogaylar, tıpkı göçebe Türkmenler gibi Osmanlı hukukî yapısına uyumda sıkıntı çekmişlerdir. Ancak kısa süre sonra Osmanlı Devleti'nin kendilerinden beklediği faydaları sağlar duruma gelmişlerdir.

16. Yüzyıl Boyunca Malatya Sancağında Eşkıyalık Hareketleri

ÖZET: Osmanlı İmparatorluğu'nda 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren başlayan ve yüzyılın sonunda giderek artan siyasi, iktisadi ve sosyal huzursuzluklar, eşkıyalık olayları şeklinde de kendisini göstermişti. Osmanlı'da bu konu üzerine yapılan çalışmalar genellikle 17-18. yüzyıllardaki eşkıyalık hareketleri ele almıştır. Bu makale ise, 16.yüzyılda Malatya sancağında ortaya çıkan eşkıyalıkları, Malatya bölgesinin coğrafyası ve konumunu, devletlerarası siyasi ilişkileri, Osmanlı merkezileşmesinin bölgedeki etkilerini, bölgenin aşiretcemaat yapısını ve eşkıyalık hareketlerinin diğer nedenlerini de göz önünde bulundurarak ele almayı hedeflemiştir. Mühimme defterlerinde yer alan Malatya sancak bölgesi ile ilgili hükümler ve diğer kaynaklardan bilgiler değerlendirilmiş ve Malatya sancağında görülen eşkıyalık hareketleri türlerine göre dört ayrı grupta ele alınmıştır. Devlet görevlilerinin, aşiretlerin ve Safevi etkisiyle meydana gelen eşkıyalığın anı sıra Celali eşkıyasının en büyüklerinden olan Karayazıcı ile Kiziroğlu Mustafa'nın eşkıyalığı ve Malatya bölgesindeki tahribatları anlatılmıştır.

Kırım Savaşı ve 93 Harbi Sürecinde Osmanlı Memleketine Gelen Göçmenlerin Sevk ve İskânları

Journal of Turkish Research Institute, 2009

XIX. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti ile Rusya arasında meydana gelen Kırım Savaşı ile 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 tarihli Osmanlı-Rus Savaşının en önemli sonuçları nüfus hareketlerine yaptıkları etkilerdir. Bu savaşlar sürecinde yüz binlerce insan hayatını kaybederken, yüz binlercesi de göçmen durumuna düşmüştür. Göçmenlerin çoğu Osmanlı memleketinin güvenli bölgelerine gelmiştir. Devlet gelen göçmenleri en iyi şartlarda sevk ve iskân etmek için çeşitli tedbirler almıştır. Bu tedbirlerin önemlileri göçmen meselesi ile ilgilenen çeşitli birimlerin kurulmuş olması ve göçmen nizamnamelerinin hazırlanmasıdır. Göçmen komisyonları, hazırlanan nizamnameler çerçevesinde gelen göçmenler için uygun yerler ayarlayarak, sevk ve iskânlarını gerçekleştirmeye çalışmıştır. Ancak gelen göçmen sayısının fazlalığından dolayı, göçmenlerin bütün sorunları çözülememiştir.

Osmanlı Belgelerinde Kafkasya Göçleri

2013

Osmanli Belgelerinde Kafkasya Gocleri, Yayina Hazirlayanlar: Kemal Gurulkan, Dr. Ali Osman Cinar, Yusuf Ihsan Genc, Ugurhan Demirbas, Istanbul, T.C. Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu Osmanli Arsivi Daire Baskanligi Yayin Nu:121, 2012, I. Cilt 584, II Cilt 446