COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ (CBS) VE ANALİTİK HİYERARŞİ SİSTEMİNE (AHS) GÖRE GELİBOLU YARIMADASI’NIN DEPREM DUYARLILIK ANALİZİ (original) (raw)

Deprem, can ve mal kayıplarına neden olan ve önceden tahmin edilemeyen doğal afetlerden birisidir. Türkiye topraklarının yaklaşık yarısı ve Türkiye nüfusunun % 44’ü 1. Derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Yanlış arazi kullanımı ve yer seçimi, sıradan bir doğa olayı olan depremlerin afetle sonuçlanmasına neden olmaktadır. Son yıllarda depremle ilgili çalışmalar özellikle Coğrafi Bilgi Sistemlerine (CBS) dayalı olarak yapılmaktadır. Bu araştırmada CBS ve AHS yöntemleri kullanılarak Gelibolu Yarımadası’nda deprem duyarlılık analizinin yapılması amaçlanmıştır. Bunun için önce sahanın genel deprem riski açıklanmıştır. Daha sonra deprem duyarlılığını etkileyen faktörler; litoloji, fay hatlarına olan uzaklık, en büyük yer ivmesi, hidrojeoloji, yerşekilleri, eğim ve akarsulara uzaklık olarak belirlenmiş ve bunların sahadaki deprem risk ve duyarlılığına etkileri açıklanmıştır. Deprem duyarlılığını etkileyen faktörler, depremle ilgili yapılan çalışmaların ve verilerin sistematik bir şekilde tasnif edilmesiyle tespit edilmiştir. Faktör haritalarının oluşturulmasında çeşitli kaynaklardan elde edilen farklı veri tiplerinden yararlanılmıştır. Çalışmadaki faktör haritalarının üretilmesinde ve görüntü analizlerinde CBS yazılımlarından ArcGIS / ArcMap 10.2 paket programından faydalanılmıştır. Bu çalışma sonucunda Gelibolu Yarımadası’nın % 82,2 (774,0 km²)’sinde deprem duyarlılığının yüksek olduğu görülmüştür. Buna göre yarımada deprem açısından yerleşmeye kısmen uygundur. Gelibolu Yarımadası’nda bulunan Büyükanafarta, Kumköy, Ilgadere, Demirtepe ve Yolağzı yerleşmeleri ve yakın çevresinin deprem duyarlılığı çok yüksek olduğu tespit edilmiştir. Gelibolu Yarımadası, 2023 yılında bitecek olan Çanakkale Boğaz Köprüsü’nün etkisiyle yakın gelecekte sosyo-ekonomik bakımdan bir cazibe merkezi haline geleceği düşünülmektedir. Deprem zararlarının azaltılması için Gelibolu Yarımadası’nda mevcut yerleşmelerde, yerleşime açılacak alanlarda ve yeni yapılacak yapılarda bu çalışma sonuçları dikkate alınmalıdır.