Göstergebilimsel Çözümleme: Tembel Adam Masalı (original) (raw)

Metinler ve söylemler, dil bilimlerin sunduğu yöntemlerle, öznel eleştirilerden kurtulup nesnel çözümleme olanaklarına kavuşmuştur. Anlatısal göstergebilim, bir metnin ya da söylemin yüzey yapısından hareketle derin yapısına ulaşmak ve anlamlandırmak amacıyla, çeşitli ulamlar ve kavramlara dayanarak çözümleme yöntemleri sunmuştur. Bu makalede, özellikle A. J. Greimas’ın geliştirdiği anlatısal göstergebilimin çözümleme yönteminde yer alan bazı kavram ve çözümleme araçlarından yararlanılarak, bir metin ya da söylem türü olan “Tembel Adam Masalı” incelenmiştir. Masal öncelikle kurgusal bir anlatı türüdür. Bazı istisnalar dışında, önce kulaktan kulağa aktarılan ve sonunda yazıya dökülen masalların ortak bazı özellikleri saptanmıştır. Anlatısal göstergebilim, diğer anlatı türleri kadar masalların da yapısal ve anlatısal özelliklerini konu edinmiştir. Buna göre, bu makalede öncelikle her anlatıda yer alan üç temel anlatı öğesi, yani kişi, uzam ve zaman ele alınmıştır. Ardından “anlatının düzenlenişi” başlığı altında, masalın başlangıç durumu, aksaklıklar ve sonuç durumu irdelenmiştir. Bu masalın çözümlenmesinde önemli araçlardan olan karşıtlıkların ve istemek, bilmek, yapabilmek gibi kipliklerin ayrıntılı olarak incelenmesi, metnin anlamlandırılmasına yardımcı olmuştur. Göstergebilimsel çözümlemenin sonucunda, ele alınan metinde yer alan anlamsal karşıtlıkların yanı sıra, değerbilimsel açıdan bir çelişki de ortaya çıkmıştır. Buna göre, esenlikli değerler taşıyan öğeler, yani iyi niyetli, dürüst, gururlu ve çalışkan kişiler masalın sonunda esenliksiz bir duruma düşmüştür; bunun aksine, esenliksiz değerler taşıyan öğeler, yani kurnaz, aldatıcı, tembel kişiler ise esenlikli bir durum elde etmişlerdir.