Yayılan Kentlerde Kırdan Kente Dönüşüm: Mezitli İlçesinde Morfolojik Bir İnceleme (original) (raw)
Sanayi Devrimi ile birlikte ivme gösteren kentsel gelişme, özelikle 21. yüzyılın ilk yarısı ile birlikte gerek fiziksel form olarak gerek nüfus yoğunluğu açısından katlanarak büyümeye devam etmektedir. Özellikle ulaşım sistemlerindeki iyileştirmeler ve yanı sıra özel araç sahipliliğinin artması sonucu erişilebilirliğin artması kentlerin yayılmasını engellenemez hale getirmiştir. Yayılarak büyüyen kentler kır ile birleşmeye başlamış, kırsal doku içerisinde kentsel alanlar ve ticari merkezler oluşmuştur. Yoğunlaşan ve kalabalıklaşan kent merkezinde yeteri kadar açık alan, kentsel donatı ve alışveriş merkezleri gibi imkanları bulamayan kentliler, kentsel rantın görece düşük ama kentsel hizmetlerin görece yüksek olduğu (ya da yükselmesini tahmin ettikleri) çeperdeki yeni yerleşme alanlarını tercih etmeye başlamıştır. 21. yüzyıldaki kentsel formun oluşmasında karşımıza çıkan en belirleyici biçimlerden birisi kentlerin bu yayılmacı karakterdir. Mersin kenti de özellikle 20. yüzyılın sonlarına doğru yayılmacı bir karakter sergileme başlamıştır. Önceleri kısıtlı bir kentsel alan içerisinde yoğunlaşan ve yayılan kent, daha sonraları sıçramalı bir şekilde D-400 karayolu boyunca belirli merkezlere ilerlemiş ve bu merkezler arası zamanla dolarak lineer bir kent formunu kazanmıştır. Mezitli ilçesi Mersin kentinin lineer gelişiminde kente eklemlenen ve kuzey kısımlarda gelişim sürecini halen devam ettiren bir parçadır. Mersin kent merkezinin geliştiği ve yerleşmenin ilk alt merkez olarak ortaya çıkan Pozcu’ya sıçradığı dönem olan 1960’larda kırsal bir yapı sergileyen ve Mersin’in mesire yeri olarak bilinen yerleşme, 1970’lerin sonundan itibaren ikinci konut gelişimi ile yeni bir kentsel form oluşturmaya başlamıştır. 1970 öncesi kırsal yerleşme olması, mücavir alan dışında kalması gibi nedenlerden ötürü imar planı bulunmayan ilçede ilk kentsel nitelikli yapılaşma ifraz uygulamaları ile başlamıştır. 1980’lerde ivme kazanan ve Batı İçel Kıyı Kesimi Turizm Planı ile desteklenen ikinci konut ve tercihli turizm yerleşmeleri kırsal bir yapı sergileyen çalışma alanında ciddi morfolojik değişimleri de beraberinde getirmiştir. Geniş kadastral parsellere yerleşmiş meyve bahçeleri içerisindeki 1-2 katlı evlerden, ifraz ile bölünmüş küçük parsellere yerleştirilmiş apartman yapıları ve düzenlenmiş geniş imar adaları içerisinde çok katlı çoklu bloktan oluşan site tipi yapılaşma düzenine geçilmeye başlanmıştır. 1980’lerde ikinci konut inşaatları birbirinden bağımsız bir şekilde ifraz uygulamaları ile sürerken çalışma alanı kapsamında dolu-boş oranları ve yapılaşma yoğunlukları belirgin bir biçimde değişmeye başlamıştır. Öncelikli olarak kıyı kesimlerinde görülen bu değişim D-400’e doğru yayılarak genişleme eğilimi göstermiştir. 1980’lerde hızlanan ikinci konut gelişimi 1990’larda imar planın yapılması ile birlikte farklı bir boyut kazanmış; ikinci konutlar daimi konuta dönüşürken bir yandan da yeni konutların inşa süreci hızlanmıştır. 2000’lere gelindiğinde artık kentin önemli bir kolu olarak batıya uzanan Mezitli ilçesi, özellikle son on yıl içerisinde kentin önemli alt merkezlerinden birisi haline gelmiştir. Bu süreçte kentsel formun biçimlenişinde önemli değişimler olmuştur. Bu çalışma kapsamında Mezitli ilçesinin morfolojik dönüşümü ve kentsel formunun oluşumu çalışma alanı olarak seçilen Viranşehir ve Menderes mahalleleri özelinde incelenecektir. Çalışma alanı olarak bu bölgenin seçilmesinin nedeni Mezitli ilçesindeki kentsel gelişme nüvelerinin ve kırsal dokudan kentsel dokuya geçişin ilk bu alanda görülmesi ve kent formunun oluşumunda geçirilen tüm morfolojik evrelerin halen gözlemlenebilir olmasıdır. Çalışma kapsamında yürütülecek olan inceleme, Belediye tarafından verilen inşaat ruhsatları, eski tarihli haritalar ve hava fotoğrafları üzerinden yapılacaktır. Çalışma alanındaki kentsel gelişme dönelmemesi yapılacak ve bu dönemlerde oluşan formlar ile bu formları oluşturan araçlar ve nedenler incelenecektir. Anahtar Kelimeler Mezitli, İkinci Konut, Kent Formunun Dönüşümü Sempozyum teması Kent Formunun Tarihi
Related papers
Kentsel Mekan Ve Morfoloji̇ İli̇şki̇si̇: Kirklareli̇ İli̇ Yayla Mahallesi̇ Örneği̇
Kırklareli Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 2020
Dünya genelinde şehirler, sürdürülebilir kentleşme hedefine ulaşabilmek için artan zorluklarla daha çok karşı karşıya kalmaktadır. Yaşadığı çevre ile sürekli etkileşim içinde olan insan bir taraftan fiziksel çevreyi etkilerken, bir taraftan da bu çevreden etkilenmektedir. Bu etkileşim süreci içerisinde kentlerde çeşitli değişimler yaşanmaktadır. Kentsel peyzajın yapısının nasıl ifade edileceği ve temsil edileceği sorusu uzun zamandır kentsel morfolojinin merkezinde yer almaktadır. Kentsel peyzaj, kentsel morfologlar için paha biçilmez bir bilgi kaynağıdır. Kentlerin geçmişi, bugünü ve geleceği konusundaki tartışmalarda kilit rol oynayan kentsel morfoloji, yüzyıldan fazla bir süredir, kentsel formun unsurlarını tanımlayan, sınıflayan ve açıklayabilen bir takım kavram ve yöntem geliştirmiştir. Son zamanlarda, kentsel morfologlar kentsel formun belirli bir unsurunu şekillendirme sürecini incelemeye başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, Kırklareli ili Merkez ilçe sınırları içerisinde yer al...
Mersin'de Değişen Kentsel Mekan: Çamlıbel'de Morfolojik Değişim
Kentsel mekanın biçimlendirilmesi sürecinde değişimler genellikle parça parça gerçekleşmektedir ve tek parselde binaların (yıkılıp) yapılması, yapı adalarının biçimlerinin, yapı yüksekliklerinin ve yapılaşma düzeninin değişimi ile kendini göstermektedir. Bunlar doğrudan gözlenebilir olan morfolojik değişimlerdir ve bir kentin kendine özgü niteliklerinin ve karakterinin güçlenmesini sağlayabileceği gibi kentsel bağlamın bozulmasına, morfolojik sürekliliklerin zedelenmesine neden olabilmektedir.
Kentleşme Sürecinde Kırsal Alanların Mekansal Değişimi ve Dönüşümü: Denizli Kenti Örneği
Bilişim Teknolojileri Dergisi, 2018
Özet-"Bütünşehir Yasası" olarak bilinen 6360 sayılı yasa ile büyükşehir belediyelerinin sınırları içerisinde yapılması planlanan nazım ve uygulama imar planları için özellikle kent merkezlerine yakın veya kentlerin gelişme yönlerinde konumlanan kırsal nitelikli yerleşmeler "potansiyel kentsel arsalar" olarak düşünülen alanlardır. Bu çalışmanın amacı, kanunun yürürlüğe girdiği 2012 yılına kadar kırsal niteliği korunan ve tarım arazisi olarak kullanılan alanlara yönelik getirilen kullanım kararlarının kanunun yürürlüğe girmesiyle oluşturduğu mekânsal etkilerin incelenmesidir. Çalışma kapsamında, Denizli İli Pamukkale ve Merkezefendi İlçeleri'nde yer alan ve kanunla tüzel kişiliği ortadan kaldırılarak "mahalle" statüsüne alınan yerleşimler örnek alan olarak seçilmiştir. 2007-2017 yılları arasında çalışma alanı olarak belirlenen alanda kentsel ve kırsal alan kullanımlarında meydana gelen mekansal değişikliklerin incelenmesi ve bu değişikliklerin şehir planlama disiplini açısından incelenmesi hedeflenmektedir. Google Earth yazılımı aracılığıyla elde edilen ve farklı yıllara ilişkin uydu görüntüleri kullanılarak ortaya konulan mekansal değişimlere ilişkin yapılan değerlendirmelerin, kentsel ve mekânsal gelişme dinamiklerinin yönetilmesinde belirleyici olan yerel düzeydeki yönetimsel yapılanmaya ait yetki ve sorumluklarının nasıl ve hangi amaçla kullanıldığını, özellikle tarımsal alanlar üzerindeki mekânsal etkilerini ortaya koyması bakımından oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.
Türkiye de Kentten - Köye Göç Olgusu
Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2010
Bu çalışmada Türkiye'de kentten köye göç olgusunun, nedenleri ve sonuçları değerlendirilmiştir. Kentten köye göç, köyden kente göç ile birlikte ele alınarak aralarındaki ilişki tespit edilmiştir. Çalışmada, Türkiye'de kentten köye göçün, toplumsal gelişmelerin önemli bir sonucu olduğu gerçeği ön plana çıkarılmıştır.
Kır-Kent Çeperinde Yer Alan Kırsal Yerleşimlerin Sosyo-Mekânsal Dönüşümü: Ödemiş Örneği
Journal of Environmental and Natural Studies, 2021
Kır-kent çeperinde bulunan ve sıklıkla kentleşme baskısı altında kalan yerleşimler, iyileştirilmiş kırsal planlama politikalarıyla, kentin kır üzerindeki olumsuz etkisini hafifletme potansiyeline sahip, doğa odaklı bir kentleşme modeli uygulamak için uygun alanlardır. Yapılan çalışmada ilk olarak, kırsal alanların geçmişten günümüze hangi süreç ve müdahalelerden geçtiği incelenmektedir. İkinci olarak, saha çalışması ve kartopu mülakatlar aracılığıyla İzmir’in kır-kent çeperinde bulunan Ödemiş ilçesi incelenmiştir. Son olarak, Ödemiş ilçesi için önerilen kırsal planlama politikaları bir puanlama sistemiyle değerlendirilmiştir. ABSTRACT The settlements located on the rural-urban fringe, which are frequently under the pressure of urbanization, have the potential to mitigate the negative impacts of the city on the rural with improved rural planning policies and are suitable areas for implementing a nature-oriented urbanization model. In the study, firstly, the processes and interventions that rural areas have gone through from past to present have been examined. Secondly, snowball interviews through case study of Ödemiş on the rural-urban fringe of İzmir were examined. Finally, rural planning policies proposed for Ödemiş district were evaluated through a scoring system.
Kente Yerleşmiş Aşiret üyelerinin Kentlileşme Eğilimleri Üzerine Bir Çalışma Şanlıurfa Örneği
Yönetim Bilimleri Dergisi, 2015
Özet Bu çalışma, Şanlıurfa’da köyden kente göç eden aşiret üyelerinin aşiret ilişkilerini hangi düzeyde terk ettiklerini, kentsel tutum ve davranışları geliştirmede ne kadar başarılı olduklarını öğrenmeyi amaçlamaktadır. Buna göre, ticaretin ve özellikle sanayinin çok cılız kaldığı, ekonomisi önemli ölçüde tarımsal üretime dayanan Şanlıurfa’da, kente göç eden aşiret üyelerinin aşiret yapısına dayanan üretim ilişkileri büyük ölçüde çözülmüştür. Ancak, kendini yeniden üreten ilişkiler içinde sosyal bir yapı olarak ve bu yapıda içkin ilişkiler bağlamında -sülaleden aşirete doğru ilişkiler gün geçtikçe zayıflamakla birlikte- varlığını sürdürmektedir. Anahtar Kelimeler: Kent, Kentlileşme, Aşiret, Göç, Şanlıurfa A Study on Urbanization Trends of the Tribe Members settled in the City: Şanlıurfa Case Abstract The purpose of this study is to investigate to what level have the tribe members migrated from villages (rural areas) to urban areas of the city of Şanlıurfa severed their ties with their tribes and to what extent they are successful in developing urban attitudes and behaviors. In this regard, because economy is substantially based on agriculture in Şanlıurfa due to the fact that the trade and particularly the industry is not developed in the city, the production relationships based on tribal structure have considerably declined for the tribe members who have migrated to the city. Keywords: City, Urbanization, Tribe, Migration, Sanlıurfa
Loading Preview
Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.
Related papers
Yener Baş, Sinan Burat (eds.), Türkiye Kentsel Morfoloji Sempozyumu 22-23 Ekim 2015, Temel Yaklaşımlar ve Teknikler, 2016