Asetaminofen (Parasetamol) Zehirlenmesi (original) (raw)

ÖZET Dünyada en çok kullanılan analjezik olan asetaminofen (N-asetil-p-aminofenol, paraseta-mol, APAP) Türkiye'de 300'den fazla ilaç preparatının içinde mevcuttur. Parasetamol zehirlen-mesi, istemli ilaç alımları içinde en sık rastlananıdır. Avrupa ve Kuzey Amerika'da karaciğer yetmezliğinin en sık nedenidir. Ciddi karaciğer toksisitesi aminotransferazların 1000 IU/L'nin üze-rinde olarak tanımlanmaktadır ve 350 mg/kg'ın üzerinde alımlarda gelişir. Tedavi dozlarında alın-dığında parasetamolün %90'ı karaciğerde sülfat ve glukronit ile konguje edilerek metabolize olur, %8'lik kısım hepatik sitokrom p450 enzimleri ile (özellikle CYP2E1) N-asetil p-benzokinon imin (NAPQI)'e dönüştürülür. Glutatyon eksikliğiyle seyreden durumlarda (aşırı asetaminofen alımı gibi), NAPQI toksik olmayan metabolitlere dönüştürülemez ve karaciğer hasarına neden olur. Aktif kömür oral alımdan sonra 4 saat içinde verilmelidir, sonrasında bir yararı gösterilmemiştir. Eğer hasta kademeli ve mükerrer dozlarda parasetamol alarak zehirlenmişse tedavi kriteri olarak Ru-mack-Matthew nomogramına uymaz. Toksik doz alımından sonra erken verilen N-asetil-sistein te-davisi, akut karaciğer yetmezliğinin ilerlemesini yavaşlatmada etkilidir. Ancak akut karaciğer yetmezliği geliştiğinde, karaciğer transplantasyonu tek hayat kurtarıcı tedavidir. A Anahtar Kelimeler : Aşırıdoz; asetaminofen; klinik protokolleri; acil tedavi; tedavi; zehirlenme ABSTRACT Acetaminophen (N-acetyl-p-aminophenol, paracetamol, APAP), the most used analgesic in the World, exists in more than 300 pharmaceutical preparations in Turkey. Paracetamol intoxication is the most encountered among intentional overdoses. It is the most common reason of hepatic failure in Europe and North America. Severe hepatotoxicity is defined as aminotransferase levels more than 1000 IU/L and generally seen in patients ingested acetaminophen more than 350 mg/kg. When ingested in therapeutic doses, paracetamol is metabolized via sulfate and glucuronide conjugation in the liver (90%), 8% of the drug is transformed into N-acetyl-p-benzoquinone imine (NAPQI) via hepatic cytochrome enzymes (mainly CYP2E1). In situations with glutathione depletion (like acetaminophen overdose), NAPQI cannot be converted into non-toxic metabolites causing hepatic injury. Activated charcoal should be given within the 4 hours of ingestion, later use is not found to be helpful. If the patient took multiple doses at different times, Rumack-Matthew nomogram is useless. N-acetylcysteine treatment after toxic exposure was found effective to slow the progression of acute liver failure. However, if hepatic failure develops, liver transplantation is the only life-saving treatment.