Sultan II. Abdülhamid Devri Camilerine Eskişehir Mahmudiyeden İki Örnek: Çarşı ve Hara Camileri / Two Examples for the Mosques of the Era of Sultan Abdulhamid II from Mahmudiye District of Eskişehir: Çarşı and Hara Mosques (original) (raw)
Related papers
Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nden Bir Tip Proje Örneği: Mektepli Camiler
Sanat Tarihi Dergisi, 2023/2, 761-823., 2023
Bu çalışma, Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde inşa edilen mektepli camiler hakkındadır. Tek mekân içinde hem ibadet hem de eğitim yapılabilecek şekilde tasarlanan bu yapıların mektepli cami olarak adlandırılması, dönemin arşiv belgelerinde geçtiği için tercih edilmiştir. Bu belgelerinden ilki H. 5 Rebîülevvel 1314 (M. 14 Ağustos 1896) tarihli olup, Ferecik Emlâk-ı Hümâyûn Şubesi’ne bağlı Lütfiye Köyü’nde inşa edilmesi kararlaştırılan mektepli cami hakkındayken, ikincisi Çorlu Emlâk-ı Hümâyûn Şubesi’ne bağlı on köyde inşa edilecek mektepli camilerle ilgili H. 11 Rebîülevvel 1318 (M. 09 Temmuz 1900) tarihli belgedir. Ana hatlarıyla kuzey-güney yönünde derinlemesine dikdörtgen planlı bu yapılar, iki katlı ön mekân ve gerisinde harim olacak şekilde bir düzene sahiptir. Yapıda iki katlı ön mekânda, alt katta son cemaat yeri, üst katta mektep ve hoca odası ile kadınlar mahfili şeklinde bir tasarım söz konusudur. Minare batı duvarında cepheye bitişik olarak inşa edilmişken, ön mekânın ikinci katındaki mektep kısmına ulaşım, minare önündeki bir merdivenle sağlanmıştır. İstanbul’daki bir örnek dışında, tespit edilebildiği kadarıyla, bu mektepli camilerin tamamı Trakya bölgesinde, özellikle muhacirlerin yerleştirildiği mevcut veya muhacirler için yeni kurulmuş köylerde inşa ettirilen eserlerdir. Bu yapıların emlâk-ı hümâyûn arazilerine ve hazine-i hassadan sağlanan gelirle, Sultan II. Abdülhamid emriyle inşa edildiği anlaşılmaktadır. Bu eserlerle ilgili diğer bir önemli husus ise bu mektepli camilerin büyük bölümüne, Sultan II. Abdülhamid tarafından kendisinden önce hüküm sürmüş padişahların isimlerinin verilmesidir. Bu çalışmada öncelikle arşiv belgesi ekinde planı da olan on köyde inşa edilmiş eserler tanıtılmış, ardından benzer özelliklere sahip diğer yapılara yer verilmiştir. Yapıların tanıtılmasını takiben, oluşan veriler değerlendirmeye tabi tutulmuş ve ulaşılan sonuçlarla birlikte ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Mektepli Cami, II. Abdülhamid, Trakya Camileri, Osmanlı Mimarisi, Geç Devir Mimarisi ............................................................................................................................................................. This study is about the mosques with schools built during the reign of Sultan Abdulhamid II. It has been preferred that these structures, designed in such a way that both worship and education can be carried out in a single place, be called schcooled mosque because it is mentioned in the archival documents of the period. The first of these archive documents is the document dated 5 Rebîülevvel 1314 H. (August 14, 1896 A.D.) about the mosque with a school that was decided to be built in Lütfiye Village of Ferecik Emlâk-ı Hümâyûn Branch. The second document is H. 11 Rabi al-Awwal 1318 (M. 09 July 1900) is dated and relates to the mosques with schools to be built in ten villages affiliated to the Çorlu Emlak-ı Hümayun Branch. There is a plan of the work/works to be built in the annex of both documents. Apart from these two documents, there are many documents in the Ottoman Archive about the works that are the subject of our examination and there are visuals taken at the opening ceremonies of these mosques in the Sultan Abdulhamid II. Photography Archive. These buildings, which have a deep rectangular plan in the north-south direction, have a layout with a two-storey front space and a sanctuary behind. The building has a two-storey front space, a narthex on the lower floor, a school and teacher's room and a private area for women on the upper floor. While the minaret was built adjacent to the facade on the western wall, access to the school section on the second floor of the front space was provided by a staircase in front of the minaret. It is understood that these structures were built on the order of Sultan Abdulhamid II with the income provided from the lands of emlak-ı hümayun and the treasury. One of the striking elements here is that, unlike the construction activities traditionally carried out through foundations, the works were built with the revenues of the treasury, whose structure was changed and strengthened. Another important point about these works is that most of the mosques with these schools were given the names of the sultans who reigned before him by Sultan Abdulhamid II. These structures, which form the backbone of the study, and most of the other structures found to have similar characteristics are works built in the Thrace region, especially in the existing villages where immigrants were settled or in newly established villages for immigrants. In addition, as far as it can be determined outside Thrace, an example built for immigrants was also found in Istanbul. In this study, first of all, the works built in ten villages, which have a plan attached to the archive document, the on-site examination and the information obtained, are discussed with documents, and then other structures with similar features are included. Following the introduction of the structures, the documents, information and data obtained from on-site observations were evaluated and discussed together with the obtained results. Keywords: Mosques with schools (Schooled Mosques) II. Abdulhamid, Thrace Mosques, Ottoman Architecture, Late Period Architecture
2019
Ozet Lale Devri ile baslayan Batililasma hareketleri Sultan II. Abdulhamid doneminde de kesintiye ugramadan devam etmis, Avrupa tarzi yenilesme girisimleri gercek anlamda urunlerini onun doneminde vermistir. Bu etkilesim geleneksel mimarinin yapisal ozelliklerini degistirmekten ziyade dekorasyon ve susleme gibi unsurlarda kendini gostermektedir. 19. yuzyilin sonlarina dogru Osmanli mimarisinde secmeci (karma, eklektik) bir uslup anlayisinin ortaya ciktigi gorulmektedir. Neo-Barok, Neo-Klasik usluplarla birlikte Neo-Grek, Neo-Gotik ve Neo-Ronesans gibi Batili sanat etkileri Osmanli-Turk etkileri ile kaynasarak tek bir bina uzerinde bir arada serbestce kullanilmistir. Bati uslubunun mimari susleme bicimleri boyle bir dini yapida, dunyevi yapilardaki kadar zengin bir sekilde uygulanmistir. Istanbul Ertugrul Tekke Camii’nin ozellikle hunkâr kasrina dâhil olan mekânlari kalem isi susleme programi acisindan oldukca zengin olup donemin eklektik zevkini ve modasini yansitir. Bu suslemeler E...
Bursa’daki Osmanlı Dönemi Camilerinden İki Va’z Kürsüsü Örneği
2014
Bursa’nin Osmanlilar tarafindan fethedilmesinden kisa bir sure sonra, sehirde bir kulliye butunlugu icinde dini, egitim, sosyal ve ticari yapilarin da insa edilmesi Bursa’ya bir baskent huviyeti kazandirmistir. Basta zaviyeler ve camiler olmak uzere XVI. yuzyildan itibaren yogunlu azalan, ancak kesintisiz olarak insa edilen yapilar maruz kalmis olduklari istila, yangin ve deprem gibi felaketlere ragmen gunumuze kadar ayakta kalmayi basarmislardir. Makalemizin konusunu olusturan Bursa Ulu Camii ve Abdâl Mehmed Camii va’z kursuleri, icinde bulunduklari yapilar doneminin orijinal ornekleri olmasina ragmen XIX. ve XX.yy.’lara tarihlenen unsurlardir. Osmanli Gec Donem ozellikleri tasiyan va’z kursuleri arasinda formlari ve susleme ozellikleriyle dikkat ceken bu kursuler tanitilarak degerlendirilmeye calisilacaktir.
Osmanlı Devri Edirne Camilerinden Ahşap Va’z Kürsüsü Örnekleri
Sanat Tarihi Dergisi, 2014
Bu çalışmanın konusunu Osmanlı Devletinin başkenti ve aynı zamanda dönemin önemli siyaset, ilim, kültür ve sanat merkezlerinden biri olan Edirne'de inşa edilen Eski, Muradiye, Üçşerefeli ve Selimiye camilerinin ahşap va'z kürsüleri oluşturmaktadır. Söz konusu camiler bir çok araştırmanın konusu olmuş ve etraflıca incelenmiş olmasına rağmen, içlerinde bulunan va'z kürsüleri bu çalışmalarda, genellikle göz ardı edilmiş ya da sadece birkaç kelimeyle anlatılmıştır. Yazımızda, camilerin önemli litürjik elemanlarından biri olan va'z kürsüleri tanıtılarak bu unsurların da en az içerisinde bulundukları camiler kadar döneminin üslubunu ve sanat anlayışını yansıttıkları ortaya konmaya çalışılacaktır.
Tarihi Yapıya Çağdaş Ek Müdahalesi - Kervansaray Örnekleri
Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2024
Tarihi geçmişi oldukça eskiye dayanan kervansarayların İpek Yolu'nun önem kazandığı dönemde sayıca artış gösterdiği görülür. Şehirleşmenin artmasıyla beraber kent merkezlerine uzak konumda kalan bu yapıların yerini zamanla hanlar almıştır. Konaklama amacıyla inşa edilmiş kervansaray yapıları aynı zamanda ticaret için de kullanılmıştır. Osmanlı döneminden sonra önem kaybeden kervansaraylara günümüzde yeniden işlev verilerek aktif kullanımının sağlanması amaçlanmıştır. Çalışmaya konu olan bu yapıların çağdaş müdahalelerle onarım görmüş olanları kapsamı belirlemiş ve söz konusu kervansarayların adaptasyonları irdelenmiştir. Yapılara ait literatür taraması Ulusal Tez Merkezi ve Google Scholar sitelerinden yapılmış, Pinterest sitesinde de görsel taraması yapılmıştır. Yapıya uygulanan çağdaş müdahale yöntemleri ayrıştırılmış ve müdahale sonrası yapının güncel durumu tespit edilmiştir. Özgün mimari dili yakalamaya çalışan onarım tipleri ile estetik, statik vb. açıdan yapının ihtiyaç duymasından kaynaklı çağdaş müdahale yöntemlerinin tercih edilme sebepleri ortaya konulmaya çalışılarak, daha sağlıklı onarım şeklinin hangisi olduğuna dair cevap aranmak istenmiştir.
Bu kitapta yer alan tüm yazıların dil, bilim ve hukuk açısından sorumluluğu yazarına aittir.
SANAT TARİHİ YILLIĞI XXV-Az Bilinen Bir Örnek Edremit Kurşunlu Cami
Square and domed plan type is observed fi rstly in Anatolian Seljuk periods mosques in Anatolia. It is seen that this structure type was reused by adding single unit and domed, mosques elements like narthex, pulpit and minaret to Seljuk mosques in Ottoman religious architecture. Domed and composed of only one square space plan type is basic architectural plan in the XIV. and XV. Centuries Ottoman mosques and this type of mosques have many examples. Many of extant ones have been subjected and introduced in various publications. In this study Edremit Kurşunlu Mosque that rank among in same structure group and almost quite unknown will be introduced.
Eskişehir'deki Bir Hayratın Hikayesi: Ak Cami ve Muallimhanesi
2014
ÖZET İstanbullu bir bürokrat olan İshak Efendi tarafından Eskişehir'de Karabaş Mahallesi'nde cami ile sıbyan mektebi yaptırılmış, hayratın hizmetlerini sürdürebilmesi için vakıf eserlerle beraber inşa ettirilen hamam ve babası Hacı Mustafa Efendi'nin vakfına ait bazı gayrimenkuller bağışlanmıştır. 1729 yılı sonlarında tescil ettirilen vakfiye ile faaliyete geçen vakıf Hacı Mustafa Efendi Vakfı'na bağlı olarak anılmış, baba-oğlun tüm vakıfları Harameyn vakıflarından sayılmıştır. Fazla akarı bulunmayan küçük bir işletme durumunda olan İshak Efendi/Ak Cami Vakfı İstanbul'da yaşayan mütevelliler adına yerli halktan bir vekil aracılığıyla yönetilmiş, hayratın ve akarâtın her türlü işiyle bu şahıs ilgilenmiştir. Yine de toplum yararına dini ve hayri hizmetleri sonsuza dek yerine getirmek gayesiyle kurulan vakıf benzerleri gibi türlü zarara uğramıştır. Hem vakıf eserler hem de gayrimenkuller zamanla harap olduğu gibi başka şahıslar tarafından müdahalelere de maruz kalmıştır. Bazen mütevelliler bazen de halk tarafından bu sorunlara çözüm aranmış, vakfın faaliyetlerinin devamı amaçlanmıştır.